Recensie Built to last ★★★

Het zeven jaar oude ‘Built to last’ van Meg Stuart die in Brussel en Berlijn werkt, is met zijn twee uur veel te lang. Zeker, de voorstelling refereert naar de geschiedenis van dans, van het nabootsen van dieren, het wat naar elkaar kijken en elkaar nadoen, ieder die zijn eigen ding doet, tot het volgen van geometrische lijnen (de diagonaal is bv. behoorlijk aanwezig naast de cirkel), … we krijgen het allemaal te zien, waarbij het geheel overgoten wordt met een humoristische saus waarbij de clichés uit elk tijdsgewricht getoond worden. Zoals die van het figuurdansen waarbij de vijf dansers elkaars armen rond elkaars schouders doen en een molentje vormen zoals in het cabaret. Of wanneer een performer in de eighties periode voor een over the top theatrale climax gaat door in de richting van het publiek te lopen en te springen op 1 voet, de andere knie naar beneden gericht, en even zijn evenwicht verliest zodat ie toch aan de publiekszijde komt. Een boze blik richting toeschouwer volgt waarna ie achteruit gaat de handen herhaald naar beneden doet om zich alsnog te excuseren. Of hoe een danser altijd al de strijd moest aangaan met ruimte en tijd. Hoe wij ons verhouden tot elkaar of met eeuwige waarden en universaliteit, maakt dan ook de kern uit van dit werk.

Openen doet Built to last op ‘Hymnen Region II’ van Karlheinz Stockhausen. Wereldoorlog II had een grote impact op zijn muziek, wat te horen is in deze compositie. Een elektronische montage van 40 nationale hymnen in combinatie met oorlogs- en natuurgeluiden krijgen we te horen. De dansers staan stil en bewegen voornamelijk hun armen en handen, wat strakke lijnen voor hun gezicht oplevert zoals een rechthoek, een X of twee parallelle lijnen. Gaandeweg gaan de armen in elkaars verlengde een lijn vormen of twee. Heerlijk zelfrelativerend klinkt het vervolgens: ‘Ja we zijn enthousiast’ na een intensieve dans waarbij gehijg van de dansers vooral overdreven te horen is.

Daarop haalt de man die naar verluidt een extreem warme broek draagt een aantal quotes boven die volgens hem onder andere van Beethoven zijn. ‘Wat in onze harten en zielen zit, moet een weg naar buiten vinden.’ en ‘Muziek is altijd een potentiële bedreiging.’ luidt het waarbij het quoten van artiesten in dansvoorstellingen in het belachelijke getrokken wordt. Daarna zegt ie ‘Ik ga nu en zal daar gaan staan.’ op een erg klassieke theatrale manier. Daarmee trekt ie alle aandacht naar zich toe wanneer ie naar zijn beginpositie gaat.  Herhaling als stijlfiguur volgt naar het einde toe van Built to last wanneer ie ‘Music makes the people come together. Yeah ..’, gevolgd door een stilte op de toeschouwers loslaat en stelt: ‘It’s a quote.’ (van Madonna nog wel n.v.d.r.). Maar de manier waarop ie dat brengt, maakt dat alles erg banaal, vooral het gebruik ervan in hedendaagse dansproducties dan.

Tijdens Xenakis’ Thallein zien we het gezelschap jacht op elkaar maken. De kaart van de overdrijving en het expressionisme wordt hier getrokken. Later steekt de productie de draak met folklore wanneer wat stro bovengehaald wordt en een stok en het gezelschap frontaal in een soort container opgesteld staat wat een museumsfeertje oproept. Maar ook het klassieke duet, zoals de traditie dat wil begeleid door dwarsfluit, moet eraan geloven in ‘Lontano’ van Ligeti.

Een danseres gaat op die constructie staan, ziet de bollen boven haar die de kosmos wellicht voorstellen bewegen en probeert met haar hoge pruik door achterover te buigen niet geraakt te worden. Vervolgens draaien de anderen de constructie waar zij op staat in het rond. De cirkel komt nog terug wanneer het gezelschap rondloopt, of rolt over het podium. Of wanneer op het einde iedereen op zijn rug gelegd wordt en daarna via twee dansers 180 graden gekanteld wordt zodat men op de buik komt te liggen. Het einde heeft iets mistroostigs. Het uitzichtloze en vooral ook het deficit van onze moderne communicatie met zijn wel erg beperkende smileys, toont dat deze voorstelling vooral de emotionele laag van de muziek volgt, eerder dan de structuur, het ritme of weet ik wat te analyseren. Een maatschappij wordt dan getoond die alleen nog gekke bekken kan trekken, de tong uitsteken, knipogen, een open mond van verbazing tonen, een applausje geven met de handen boven het hoofd, maar niet meer in staat blijkt een mega 3D-puzzel in karton/hout van een T-Rex correct in elkaar te steken. Je kan daar weliswaar ook de defiguratie als kunststroming in zien. In de slotscène vallen er allerhande witte balletjes, atomen of mini planeten zo je wil op het podium en de performers. Vraag is dus of de kosmos gebouwd is om te blijven bestaan en dat ook zal wanneer de mens er een zootje van maakt. Wanneer was die volgende klimaatbetoging alweer?

< Bert Hertogs >