Recensie Der Zigeunerbaron

Een verhaal over echte liefde, over trouw zijn aan waarden en normen, over geluk vinden, over het kunnen  maken in het leven, over ontzag, over het algemeen belang dat het van het eigenbelang wint, daar gaat Der Zigeunerbaron over. Een plot die duidelijk ook in barre economische tijden, mensen naar de theaterzalen kan lokken. Dat Johann Strauss ook de onsterfelijke klassieker “Als flotter Geist” in dit werk heeft gestoken, is een troef. Sterk is ook dat Music Hall met deze productie een veel breder publiek weet aan te boren dan opera-instellingen. Daarvoor hebben velen, die we in de Stadsschouwburg zagen, wellicht nog heel wat drempelvrees te overwinnen. We zouden ons geld ervoor durven inzetten dat naast de vele gepensioneerden ook heel wat liefhebbers van Helmut Lotti of André Rieu in het publiek zaten.

Sándor Barkinkay, erfgenaam van een grootgrondbezitter keert terug naar zijn landgoed en wil een vrouw huwen. De zigeunerin  Czipra leest zijn hand en voorspelt dat hij een vrouw zal vinden en rijke schatten zal erven. Barkinay’s landgoed ziet er dan wel troosteloos uit. Ergens zou een schat liggen,  eentje die Zsupán nog niet heeft kunnen vinden. Vandaar dat de varkensfokker vrij snel instemt wanneer Barkinay voorstelt om met zijn dochter Arsena te huwen. Maar Arsena stelt zo haar eisen: ze wil enkel met een man van adel trouwen, een baron. Voor minder stapt ze niet in het huwelijksbootje. Dus doet Barkinay zijn best om aan haar verlangens te kunnen voldoen.

Barkinay krijgt onderdak bij de zigeuners, die naast de varkensfokker wonen, en wordt al snel aanvaard. Czipra erkent Barkinay als bezitter van het land waar zij wonen en maakt van hem een woiwode. De Zigeunerbaron klopt op een ontiegelijk vroeg uur op de deur van de varkensfokker om hem het nieuws te verkondigen. Een hilarische scène is dat waarbij het ganse gezelschap in pyama, warrig haar, en slaperig het podium opkomt. Bert Simhoffer die de rol van varkensfokker speelt, draagt roze varkenspantoffels.  Grappig.

Arsena gaat nog steeds niet akkoord: ze wil een echte baron. Maar Barkinay merkt waarom zij hem aan het lijntje houdt. Arsena houdt er immers een vriendje op na: Ottokar, de zoon van haar gouvernante Mirabella. Regisseur Marc Krone geeft hen een duet tijdens een balkonscène. Een knipoog die later ook in het libretto van Ignaz Schnitzer zal voorkomen. Net voor Barkinay de schat, vindt, worden de nachtegaal, goudvink en ooievaar (toevallig net die typische vogels) bezongen in het wondermooie duet “Wer uns getraut?”  tussen Saffi en Sándor Barkinkay. De grootgrondbezitter viel immers op de zigeunerin die Czipra onder haar hoede heeft.

Wanneer Czipra vertelt dat Saffi’s vader de laatste pasja van Hongarije was, verlaat Barkinay haar. “Ik ben verliefd geworden op een arme zigeunerin. Ik zou u niet durven begeren, prinses.” De man vindt dat hij dus weg moet omdat hij haar liefheeft,  en trekt als soldaat op oorlogspad tegen de Spanjaarden.  Conte Canero, de koninklijk commissaris voor Waarden en Normen, houdt het doen en laten van Barkinay goed in het oog en wordt door Zsupán ingefluisterd. Want de varkensfokker heeft er alle baat bij dat het goud en de grond deel van zijn bezit wordt.

Maar wanneer Barkinay terugkeert na de oorlog, denkt Graf Peter Homonay daar anders over. Barkinay heeft immers getoond dat hij kan verzaken aan de liefde, het geld en het leven. Redenen genoeg om hem tot de adelstand te verheven. De Commissie voor Waarden en Normen wordt opgedoekt,  en Conte Canero op pensioen gezet. Barkinay meldt zich aan bij de varkensfokker om met Arsena te trouwen. Maar al snel moet hij hem teleurstellen wanneer hij zegt dat hij weet heeft van de verhouding tussen Ottokar en zijn  dochter. Saffi verschijnt als prinses in haar gewaad. De kersverse baron kiest voor haar.

De productie die we in de Stadsschouwburg te zien kregen, had een minimum aan decor bij, nl één staatlantaarn, verhoogd podium en twee halve huizen (dat van de zigeuners en dat van de varkensfokker).  Dat maakt deze voorstelling zeer reisbaar al komt het ook wel wat low budget over. Visueel bleef het tijdens de instrumentale proloog dan ook behoorlijk saai. Buiten wat acteren hier en daar, viel er weinig te zien. Het gordijn had even goed dicht kunnen blijven.

Sterk was weliswaar de vocale prestatie van Rita Lucia Schneider als de zigeunerin Czipra. “Ja das Schreiben und das Lesen” de eerste solo van Bert Simhoffer waarbij we kennismaken met zijn personage, de varkensfokker Kálmán Zsupán klonk sterk en overtuigend. De man mocht ook zijn buikje uitspelen in deze voorstelling wat heel wat mensen aan het lachen kon brengen. Minder was de prestatie van de gouvernante Mirabella, die nauwelijks volume kon leggen in haar stem en die dus niet ver genoeg reikte. Had ze last van een vermoeide stem op het einde van deze tour?

Dé stemmen van de avond waren dan ook die van Andreas Schagerl (Sándor Barkinay) en de mezzosoprane Christina Khosrowi (als Saffi). Khosrowi zong de mooie zigeuneraria “So elend und so treu” en wist meteen van de allereerste tot de allerlaatste noot te overtuigen. Ook op vlak van  podiumprésence  valt er niets op haar prestatie aan te merken. Het liefdesduet “Wer uns getraut?” tussen beide was er eentje om in te kaderen. Fijn is het ook om te merken dat Strauss duidelijk Hongaarse invloeden heeft gehad in zijn leven. Inspiratie deed hij zeker op bij de mars-en polkamuziek en stak dit in zijn partituur.

Jammer dus dat niet alle solisten hetzelfde niveau haalden tijdens de dernière van deze tour. Ook  de low budget keuzes in decor en licht, konden ons niet meteen overtuigen. Maar dat mes snijdt echter ook aan twee kanten:  door die keuzes waren de toegangskaartjes best betaalbaar (toch zeker in vergelijking met wat je voor opera’s of operette’s in andere huizen of theaterzalen moet betalen) en viel een drempel voor velen weg.  Buiten wachtte alvast een autobus om enkele toeschouwers naar huis te brengen. “Zouden ze daar vanavond nog Jo Vally’s “Lieveling waar en wanneer” naar “Als flotter Geist” door de luidsprekers jagen, waarbij de bejaarden dan inhaken en massaal meezingen?” vroegen we ons spontaan af. Iets wat ons nog nooit te binnen is geschoten nadat we terugkwamen van een voorstelling in de Vlaamse Opera. Het ene publiek is het andere niet.

< Bert Hertogs >