Recensie All about Eve ★★★1/2

Young, exciting, vibrant, het zijn de adjectieven die we over Eve in All about Eve horen maar die even goed ook van toepassing zijn op de actrice die gestalte geeft aan dat personage: Lily James. Deze 29-jarige Britse met haar kenmerkende lage maar ook wat hese stem, was recent in de bioscoop te zien als Debora in Baby Driver. Maar de meesten zullen haar wellicht kennen van Mamma Mia! Here We Go Again waarin ze de rol van de jonge Donna speelde. In All about Eve, naar het toneelstuk The wisdom of Eve van Mary Orr en de film uit 1950 die Joseph L. Mankiewicz  regisseerde met in de hoofdrollen Bette Davis en Anne Baxter, dat de Belgische topregisseur Ivo Van Hove aanpaste en regisseerde, zien we naast James ook Gillian Anderson (bij het brede publiek vooral gekend om haar rol in The X-Files) op het podium. In deze voorstelling toont James dat ze veel meer aankan dan gewoon het mooie lieve girl next door meisje spelen.

Oorspronkelijk was All about Eve voorzien om in de lente van 2018 geprogrammeerd te worden in Londen met Cate Blanchett in de hoofdrol. Het project werd dus met een jaar uitgesteld en Blanchett bleek niet langer beschikbaar voor deze rol. Zeer vaak wanneer een voorstelling later dan voorzien of zelfs niet het levenslicht ziet, en er een castwissel gebeurt, is dat een teken aan de wand. Ook nu is het niet anders. All about Eve is te traag qua story telling en komt pas zeer laat op dreef (wanneer Eve Karen, gespeeld door Monica Dolan in de toiletten van een restaurant chanteert omdat ze de rol van Cora wil spelen). Deze productie is lang niet slecht maar voor een van Hove te matig om echt uit te blinken. Dat komt vooral omdat de cast te matig is. Als hij dit met ITA zou doen en verder zou gesleuteld hebben aan de opbouw en spanningsboog (Monica als vertelster voelt als een geforceerde ingreep aan), vliegen de vonken er wellicht af niet in het minst omdat de psyche van Eve die het koste wat het kost wil maken in de showbusiness centraal zou moeten staan in dit verhaal. Op dat vlak is deze versie te vlak, en haalt Van Hove zelfs een cruciale scène (de chantagescène in het restaurant) onderuit door die veel te zacht, nauwelijks versterkt te laten spelen (met micro effect bij James en Dolan zodat ze als in een holle ruimte klinken en veraf). Soms voelt de tekst ook wat gezocht aan, het kan ook aan ons liggen dat net wij het allemaal te ver gaan zoeken, maar ‘A night to remember’ en nog wel een aantal andere quotes lijken ons bewuste verwijzingen naar titels uit de rockmuziek die Van Hove hierin mogelijks smokkelde, net als die verwijzing naar zijn Belgische roots wanneer een ‘trappist monks’-vergelijking gemaakt wordt.

Margo Channing heeft niet zo’n hoge dunk van haar toeschouwers. Ze komen en gaan. Cynisch staat ze in het leven: ‘Ik ben een lichaam met een stem’ zegt ze. Ze weet dat ze goed is, en zo gedraagt de ster zich er ook naar (o.a. door te laat op te dagen op meetings, castings, enz.). Erg gelukkig is ze dus niet ondanks de status die ze heeft bereikt en de carrière die ze gemaakt heeft. Een van de sterkste scènes voor Anderson zit op het einde van de voorstelling wanneer ze stelt dat als je als vrouw hogerop de ladder wil klimmen en carrière wil maken, een aantal zaken moet laten vallen om daar te geraken. Probleem is wanneer je opnieuw naar beneden moet komen, en terug vrouw moet worden, datgene terug moet vinden dat je tijdens het carrière maken, hebt moeten lossen. Haar divagedrag werkt Lloyd danig op de zenuwen: ‘het wordt tijd dat de piano zich realiseert dat ze het concerto niet gecomponeerd heeft’ klinkt het. Maar aan de andere kant slaagt ze er zo wel in om in de beste stukken te mogen spelen, waardoor Eve haar opmerkt.

Wanneer blijkt dat Eve alle voorstellingen van haar gezien heeft, wordt deze jonge bewonderaarster aan haar voorgesteld. Wat begint met links en rechts wat helpen en vooral haar idool prijzen, wordt beetje bij beetje een tactisch spel waarbij Eve uit de schaduw wil treden. Diegene die dat als eerste doorheeft is Birdie, de hulp van Margo: ‘Het was alsof ze je aan het bestuderen was.’ meldt ze Margo die niet veel later Eve zal betrappen dat ze haar jurk draagt van het toneelstuk en buigt voor een imaginair publiek met het applaus in haar hoofd.

Een eerste belangrijke stap zet Eve door understudy van Channing te worden wat bij die laatste de reactie ‘Eve?’ losweekt waarbij Anderson een glissando naar beneden mag maken met haar stem. Daarna speelt Eve het harder door de rol van Cora op te eisen. Daarbij brengt ze Richards, die getrouwd is met de toneelschrijver Lloyd Richards in een lastig parket want die is goed bevriend met Margo. Lloyd heeft de rol voor Margo geschreven voor zijn nieuw stuk ‘Footsteps on the Ceiling’, maar die blijkt dezelfde avond wanneer Richards gechanteerd werd in het toilet van het restaurant, te passen voor de rol wat Karen de slappe lach doet opleveren. Ze is in het nauw gedreven geweest voor niets dus.

Eve van haar kant wordt dan weer gechanteerd door de criticus Addisson DeWitt (Stanley Townsend) die op een dag de waarheid te weten komt over Eve. Ze heeft gelogen over haar CV en heet in werkelijkheid Gertrude Slescynski. Ze is nu van hem en mag een streep trekken door haar verlangens om Lloyd of een ander te huwen. DeWitt zal het niet toestaan. All about Eve geeft dus een niet al te fris beeld weer hoe sommige critici vooringenomen zijn en hun recensie al op voorhand klaargemaakt hebben. Het trieste van de zaak is, dat het beeld dat getoond wordt nog waar is ook en net als de thematiek van de voorstelling nog steeds zeer actueel. Erg veel recensenten gedragen zich als ‘vriend van’ artiesten en creatives om zo in hun gunst te vallen (en wel eens een primeur te scoren). Dat ze daarbij zwaar afwijken van hun kritische en journalistieke taak (het mediaconsument heeft recht op de waarheid), zien ze kennelijk niet als problematisch.  

All about Eve doet aan zelfkritiek. ‘Niets is voor altijd in het theater’ klinkt het over de vervangbaarheid van mensen. Verder horen we ook een wat denigrerend ‘theater dat is een vlooiencircus’ en wordt het systeem dat er altijd talent uitgerangeerd geraakt ten voordele van nieuw, fris aanstormend talent getoond. Eve zal op het einde namelijk krak hetzelfde meemaken (met gelijkaardige tekst) als zij bij Margo in het begin. In haar geval ligt Phoebe (Tsion Habte) plots in haar bed. Ze is een superfan die in haar loge binnengeglipt is. Een andere quote die kan tellen over de sector is die wanneer Claudia (Jessie Mei Li) de duimen moet leggen ten opzichte van Eve na een casting.  Zij wordt geadviseerd om tv-werk te gaan doen. ‘Tv is een constante casting’ klinkt het.

De inwisselbaarheid van sterren toont fotograaf en decorontwerper Jan Versweyveld in de backstage van het decor. Mooie beauty portretten van Anderson worden gaandeweg omgedraaid door die van James als beeld van de vrouw die aan populariteit/macht wint ten koste van de ander. Wanneer Margo in de spiegel in haar loge kijkt, toont All about Eve gradueel een verouderingsvideo. Bij Eve gaat ze stilaan meer lijken op Margo. En op het einde neemt Phoebe plaats, die ook haar vingers aan haar gezicht zal zetten, en dat wat naar boven trekken. De geschiedenis zal zich herhalen. Niets is voor altijd in het theater…

< Bert Hertogs >