Recensie Macbeth ★★★★

Grenzeloze ambitie (zonder plan) en machtshonger: het kan goed fout lopen als (politieke) leiders met die kenmerken aan de macht geraken. Dat is dan ook hét hoofdthema van Shakespeares Macbeth, in een libretto gegoten door Francesco Maria Piave en op muziek gezet door Verdi waarmee intendant Aviel Cahn afscheid neemt van Opera Vlaanderen. Voor de derde keer doet ie beroep op de Duitse regisseur Michael Thalheimer. Eerder bracht hij de Verdi-opera’s La Forza del Destino (2012) en Otello (2016) naar Antwerpen. Wie concertnews.be wat volgt, wéét dat we totnogtoe geen grote fan waren van Thalheimers werk bij Opera Vlaanderen. Diens Otello vonden we alle operaclichés opeenstapelen zoals de uitgestrekte hand als beeld van verlangen in verder een erg statische scenografie die we voor geen meter konden smaken. Wat de ene ‘uitgepuurd’ noemt, vinden wij op scenografisch vlak ronduit saai en slaapverwekkend. Ook zo tijdens de eerste twee bedrijven van deze Macbeth. Het lichtplan van Stefan Bolliger blijkt daarnaast nog eens erg conventioneel met fel wit licht dat de bliksem en het gevaar voorstelt, rode belichting voor de wraak en wit tegenlicht vs. verduistering en op het einde het omgekeerde daarvan als beeld van in en uit een duistere periode geraken.

Maar dan schieten we net als de regisseur tijdens het productieproces deed, kennelijk wakker. Het is te zeggen, tijdens het eerste deel van Macbeth – Opera Vlaanderen brengt de tweede versie uit 1865 - worden er weliswaar confettikanonnen bovengehaald en confettislierten om de nieuwe koning, Macbeth te vieren tijdens een drinklied dat Lady Macbeth inzet waarin onder andere ‘Laat ons de zorgen en kwellingen van het hart verjagen. Leve het plezier. En de dood aan de smart!’ te horen is, zodat dat effect je toch even bij de les houdt. Maar verder is het dus een erg statische bedoening in de eerste twee bedrijven van deze regie.

Na de pauze is dat gelukkig niet meer het geval wanneer het heksenkoor zich bij de start van het derde bedrijf op het lijk van Banco stort, er eentje aan necrofilie doet en een ander van het lijk begint te eten. Kijk, dat vinden we interessant en weet ons op het puntje van onze stoel te krijgen. Temeer omdat de zangers en het koor dan pas voor het eerst écht mogen acteren tijdens deze Macbeth.

Thalheimer plaatst de actie in een kuip die doet denken aan een donkergrijze skateramp of een afgrond als je wil. Zeer terecht focust ie in zijn  regie op het heksenkoor (het vrouwenkoor van Opera Vlaanderen), Macbeth (de Amerikaanse bas-bariton Craig Colclough die eerder in Antwerpen te zien was in Falstaff) en diegene die eigenlijk de poppen aan het dansen brengt, voor de intrige zorgt en Macbeth de hele tijd bespeelt: Lady Macbeth (neergezet door de waanzinnig straffe Russische mezzosopraan Marina Prudenskaya die meteen haar visitekaartje aflevert tijdens haar debuut bij Opera Vlaanderen). Prudenskaya mag tijdens de voorstelling maar liefst 2 bravi ontvangen, een voor de pauze (Aria n° 11 in het tweede bedrijf: ‘La luce langue’), en een na (n° 22 in het vierde bedrijf: ‘Una macchia … è qui tuttora!’) Wij stippen ook graag de koorpartijen aan en de meerstemmige momenten zoals in n° 9 in het eerste bedrijf, het sextet met koor ‘Schiudi inferno la bocca’ dat deels a capella, deels enkel begeleid door percussie te horen is.

Wanneer het volk zich tegen haar leider begint te keren in Macbeth, komt Michael Thalheimer met een van de sterkste én tevens eenvoudigste vondsten af die erg goed werkt. Hij laat zijn Macbeth de confettislingers die al van het einde van het tweede bedrijf als afval op de grond liggen, onderaan de afgrond/kuip/skateramp oprapen en probeert die nog aan een aantal koorleden te geven om het feestje dat al lang afgelopen is (voor hem) opnieuw in te zetten. Of hoe hier de wat zielige vertoning van machthebbers die hun macht uit handen zien glippen en in hun radeloosheid en hopeloos gedrag wel erg ver gaan, prachtig en geniaal te kijk gezet wordt door Michael Thalheimer. Dat Aviel Cahn met deze productie afscheid neemt van Opera Vlaanderen, kan je dan ook alleen maar lezen als een waarschuwing, waartoe rechts populisme leiden kan.

Het symfonisch orkest en koor van Opera Vlaanderen o.l.v. Paolo Carignani levert puik werk af, en lijkt wel een masterclass dynamiek te doceren voor het erg enthousiaste publiek dat na bijna elk nummer dan ook wil applaudisseren. De vele crescendi, en de daaraan gekoppelde pathos, de hoog oplaaiende emoties, zullen daar wellicht niet vreemd aan zijn.  

Macbeth is om kort te gaan op muzikaal vlak een zeer straffe operavoorstelling die ons vanaf het derde bedrijf op scenisch vlak ook weet te bekoren.

< Bert Hertogs >

Macbeth speelt nog t.e.m. 6 juli 2019 in Opera Antwerpen en van 21 november t.e.m. 1 december 2019 in Opera Gent.