Recensie Callas in Concert ★★★1/2

Callas in Concert the hologram tour weet perfect de magie van weleer rond operadiva Maria Callas opnieuw op te roepen. Dat doet de productie dankzij een waarheidsgetrouw hologram van de internationaal bejubelde Amerikaans-Griekse sopraan die ondertussen 42 jaar niet meer bij ons is, een creatie van Base hologram. Mocht de diva nog leven, zou ze in december 96 worden. Veel mogelijkheden heb je echter niet om zo’n legende levend te houden op het podium. Ofwel kies je voor een cineconcert, een hologramtour of een coverband. Bij zowat alle pop- en rockartiesten is dat laatste best mogelijk, maar voor een sopraan die zo’n stembereik (bijna drie octaven!) en zo’n heel eigen stemgeluid heeft als Callas is dat toch net ietsjes ingewikkelder. Vandaar wellicht ook dat vorig jaar de Bozar in geen tijd uitverkocht was voor deze hologramshow. En ook nu liep het aardig vol, ook al was het min of meer hetzelfde 80 minuten durende optreden dat de fans te zien kregen.

Op technisch vlak zijn er behoorlijk wat gelijkenissen tussen een cineconcert en een hologramoptreden. De Schotse dirigente Eimear Noone krijgt op een scherm cues te zien en het 60-koppig orkest speelt dus eigenlijk via een click track zodat zowel de beelden en zang van Callas perfect matchen met wat de muzikanten live spelen. Zeker, in sommige opnames horen we duidelijk een iets doffer stemgeluid en zeker in het begin van het concert klinkt Callas in de hoogte wat overgesatureerd. Of in minder technische termen: de micro’s in de jaren ’50 begonnen een soort krakend geluid te maken wanneer ze haar allerhoogste register aansprak. Verder durfde het hologram een enkele keer wel eens voor een schokkende beeldovergang te zorgen, hier en daar bleek de lipsynchroniteit niet helemaal top, bleek het hologram vooral naar de linkerkant van de zaal te kijken en te zingen, en werd het applaus na een nummer soms zo onnatuurlijk lang gerokken (omdat de zaak nu eenmaal zo geprogrammeerd was) terwijl het publiek een korter applaus wou geven wat toch enigszins geforceerd aanvoelde. Daarnaast waren er soms, niet zelden op een rustmoment, drie korte hoge pieptonen te horen, soms ook meer, die cues leken te zijn voor het hologram. Dat zijn uiteraard allemaal zaken die getrainde oren en ogen als de onze opmerken. Maar die puntjes van kritiek wegen niet op ten opzichte van de gecreëerde magie op het podium. Callas leek opnieuw tot leven gewekt, nam een briefje in de hand tijdens Verdi’s ‘Nel di della vittoria … Vieni! T’affretta’, de briefscène uit de eerste act van Macbeth waardoor de act ook wat omgezet werd in spel.

Dat deed ze ook met het publiek door de rechterhand naar ons te wijzen dat we mochten stoppen met applaudisseren zodat ze zich kon klaarmaken voor een volgend nummer, of door in interactie te gaan met de dirigente en haar zo te vragen een nummer opnieuw in te zetten. Wanneer Callas’ hologram haar handpalm van haar linkerhand zachtjes naar boven deed in de richting van de dirigente vroeg ze voor haar een applaus na een lied. Voor ‘Mêlons! Coupons!’ uit de derde acte van Carmen haalde ze dan weer speelkaarten boven die ze op een bepaald moment ook de lucht ingooide. Die bleven even zweven, waarna ze stilaan naar beneden dwarrelden terwijl Callas wel stil stond. Nog zo’n fraaie vondsten waren de kledingwissels, eigenlijk accessoirewissels. De ene keer had ze een rode lange stola rond haar hals of rond de bovenarmen, de andere keer een witte. Tijdens die wissels fade haar beeld zachtjes in en uit. Het was de dirigente zelf die als een leerling-tovenares door haar handpalm naar de doorschijnende vierde wand te richten, de sopraan tevoorschijn wist te toveren. Naar het einde toe zagen we rozen naar haar gegooid. Een roos had de dirigente in haar hand die ze overhandigde aan Callas’ hologram. Die nam het mooi synchroon aan in haar hand. Een prachtig beeld leverde die interactie op wat het publiek duidelijk erg wist te waarderen.

Toen de Prelude uit Bizets Carmen te horen was, voelde je de spanning toenemen bij het publiek. Het nummer is dan ook erg gekend en bleek de voorbode voor een van dé aria’s in een interpretatie van Callas die haar onsterfelijk maakte: ‘L’amour est un oiseau rebelle’, het overbekende ‘Habanera’ uit de eerste acte van Carmen. De allergrootste fans haalden hun smartphones zo waar boven om het moment vast te leggen. Om maar te zeggen dat het geheel zo realistisch was – zoals in haar houding, vaak met gekruiste armen (met de handen al dan niet op haar schouders), dan weer met een hand in de hals en ook haar gezichtsexpressie was o zo naturel - dat sommige toeschouwers niet meer bleken te beseffen dat ze een digitale registratie aan het maken waren van een hologram van een artieste die eigenlijk ook uit nulletjes en eentjes bestond.

Toch is het niet die Habanera die we na dit optreden ons zullen herinneren, wel drie fenomenale versies van andere nummers. Zoals ‘Ebben ne andró lontano’ uit de eerste acte van Cataloni’s ‘La Wally’. Begeleid door onder andere lage strijkers hoorden we Callas haar laagste regionen met erg veel emotie aanspreken. Het sombere uit dit werk stond in schril contrast met de allerhoogste noten uit ‘A vos jeux mes amis ...’ uit de vierde acte, de mad scene door Ophelia in Hamlet van Thomas. Een nummer dat zachtjes op geneurie eindigt. Een prachtig met erg veel gevoel gespeelde partij door de dwarsfluit in combinatie met de meeslepende strijkers stuurden de toeschouwers met een erg doorleefd en hyper emotioneel ‘Casta Diva’ uit Norma van Bellini de nacht in. Over een ding was iedereen het achteraf ongetwijfeld eens: wat een grande dame was Maria Callas. Een zeldzame legende die even terug tot leven werd gebracht dankzij de magie van technologie.

< Bert Hertogs >

Het volgende optreden van Callas in Concert the hologram tour vindt plaats op 24 november 2019 in de Kon. Elisabethzaal in Antwerpen

De setlist:
Il Signor Bruschino – Overture – Rossini
Juliette ‘Ah. Je veux vivre dan ce rêve’ – Roméo et Juliette Waltz Act I – Gounod
Lady Macbeth ‘Nel di della vittoria … Vieni! T’affretta’ – Macbeth Letter Scene Act I – Verdi
Prelude – Carmen – Bizet
Carmen ‘L’amour est un oiseau rebelle’ – Carmen Habanera Act I – Bizet
Carmen ‘Mêlons! Coupons!’ – Card aria act 3 – Bizet
Lady Macbeth ‘Una macchia è qui tutt’ora’ – Macbeth Sleepwalking scene act 4 – Verdi
Walzer Act III -Ballo
Wally ‘Ebben ne andró lontano’ – La Wally Act I – Catalani
Ophelia ‘A vos jeux mes amis ...’ – Hamlet Mad Scene act IV – Thomas
‘Vissi d’Arte’ – Tosca act II – Puccini
‘Casta diva’ – Norma  act I- Bellini