Recensie Traces ★★★★

Een makkelijk leesbare dansvoorstelling die aanspoort om vriendelijk om te gaan met de natuur dat is Traces van Wim Vandekeybus en Ultima Vez. Op de backdrop die van de hand is van Patrick Vantricht zien we een bos, geïnspireerd op de laatste Roemeense oerbossen, het decor is dan weer geschilderd over de diagonaal, van links vooraan het podium tot rechts achteraan en daar naar boven hellend: een weg met twee rijstroken met een onderbroken witte lijn in het midden. Verder staat er rechts vooraan iets wat op een afvalcontainer lijkt en zien we Trixie Whitley samen met muzikanten Marc Ribot, Shahzad Ismaily, Ben Perowski en Daniel Mintseris achter enkele autobanden staan. Een beregoede voorstelling dachten we halfweg als eindconclusie – niet verlegen om een cliché van jewelste meer of minder boven te halen – maar na anderhalf uur kijken we toch op de klok en blijkt het aanvankelijke tempo en de dynamiek toch wat uit Traces te geraken. Dat komt omdat het gezelschap de vloer die met wit krijt bezaaid lijkt met nat als een spons op een zwart schoolbord terug schoonveegt en daar in het midden opnieuw een baan met twee rijstroken tekent die van achter naar voor loopt.

Zeker, dat biedt het gezelschap meer dan in het begin waar er vooral op de links-rechts en hoog-laag (vallen/opspringen)-beweging gefocust wordt om ook de ruimte te bespelen tussen voor en achter. Maar het voelt ook aan als een nieuw begin in de voorstelling die dan al een hele poos bezig is, als opnieuw opbouwen.

Traces gaat over de sporen die we achterlaten. Leven en dood ontmoeten elkaar. Zo zien we in een levensechte choreo een blond meisje overreden worden door een aanstormende auto. Ze wordt bij elkaar gevouwen en in een witte zak naast de container als afval gezet. Een zigeunervrouw die in plaats van afval dumpt, maar haar zakken en tas uit de container haalt, negeert de witte zak waar het lijk in ligt. Kritiek op de individualistische onverschillige samenleving lijkt dat. Een zwarte beer (de erg knappe en realistische berenkostuums werden gemaakt door Jan Maillard) wordt aangetrokken door het bloedspoor dat het meisje achterliet, begint met zijn poten tegen de zak te rollen zodat de vrouw te zien is. Dat zal uiteindelijk leiden tot een choreografie waarin een duet leidt tot vijf duo’s waarin de golf- , de cirkelbeweging en de lift centraal staan.

Net zoals datgene wat we te zien krijgen op het podium, brengt Trixie Whitley ook een erg dynamische, energetische live score op bas, waarbij de elektrische gitaar soms snerpende geluiden laat horen, de banjo folky klinkt of de elektronica in combinatie met een minimum aan tonen op de toetsen en melodica voor mysterie of dreiging zorgen. Het tribale karakter waar deze voorstelling ook naar verwijst, het oerinstinct en -gedrag als je wil is ook te horen in de bij momenten zeer percussieve muziek die met grote trom en drums stevig beuken.

Ondertussen zien we de dansers zich letterlijk en figuurlijk smijten, door twee collega’s in de lucht gezwierd worden, naar achter springen tegen een ander die hen opvangt en ronddraaien, zien we ze  springen en zich vastgrijpen met de benen rond de ander zijn middel, of gelift worden (soms door een iemand soms door meerderen). Een danseres zien we rechts vooraan de borst geven aan een zwarte beer. Anna Karenina Lambrechts baart dan weer een teddybeer die ze in het publiek gooit, waarop ze meteen stokstijf lange tijd blijft staan terwijl haar handen in de lucht zijn. Twee mannen komen haar bruine armen en handen witten wat je kan zien als een vorm van gedwongen assimilatie. Verschillende dansers komen vervolgens op met ook witte armen en handen. Dat blijken geweien te zijn van herten die soms met elkaar in de clinch gaan.  

Eerder zien we twee naakte mannen worstelen met een plastic emmer, de ene heeft een blauw exemplaar aan zijn rechtervoet die duidelijk een blok aan zijn been vormt en hem meermaals laat vallen. De ander heeft er een witte over zijn hoofd. Wanneer ze door de zigeuners bevrijd zijn, worden ze op kinderlijke manier onthaald en betutteld. Een woning wordt gemaakt met een vrachtwagenband als buitendeur, de afvalcontainer als basis met in het verlengde als dak het framewerk van een bed waar verschillende dekens over gegooid worden. Auto’s die over de baan razen horen we terwijl we autobanden van links naar rechts zien rollen. Een beer zien we schuren tegen het frame van een bed, erg geloofwaardig neergezet overigens, terwijl we daarna zien hoe een zeer doorleefd duet net verstoord kan worden door het luide applaus van omstaanders.

Andere beelden zijn best grappig maar tonen ook aan hoe deze Traces vooral erg toegankelijk voor het brede publiek wil zijn. Zoals in de scène waarop een beer op een zwarte danser zijn rug staat, hij pijn heeft, maar na verloop van tijd het heerlijk vindt, en doet alsof het aanvoelt als een massage: ‘Oh baby yeah. Oh I like that. Sweet mama. Where have you been all my life?’. Of wanneer een beer een dansje pleegt maar een aantal keer moet aangepord worden omdat ie in slaap dreigt te vallen.  De man die de nieuwe baan op het podium construeert zal met zijn creatie ook seks hebben. Het komt tot een imaginaire ejaculatie waarbij hij een papieren zakdoekje moet bovenhalen om het kwakje dat er niet ligt op te kuisen.

Naar de finale toe valt de backdrop wanneer er cirkelzagen zijn bovengehaald en valt er een boomstam op een danseres die het overleeft. De beren zien we de handen voor de ogen doen. Op het einde doen de muzikanten dat ook wanneer de beren het niet langer kunnen aanzien en hun wraak lijken te nemen.

Traces dat driften en instincten toont, is erg energiek, intens en gaat op zoek naar het dierlijke in de mens en het menselijke in het dier maar slaagt er net niet in om de spanningsboog ook naar het einde toe voldoende strak te houden. Om kort te gaan, er mocht wat ons betreft tot tien minuten af zodat de voorstelling voor ons een onuitwisbaar spoor zou achterlaten.

< Bert Hertogs >

Credits:

REGIE EN CHOREOGRAFIE
Wim Vandekeybus

GECREËERD EN UITGEVOERD DOOR
Alexandros Anastasiadis, Borna Babic, Maureen Bator, Davide Belotti, PieterDesmet, Maria Kolegova, Kit King, Anna Karenina Lambrechts, Magdalena Oettl en Mufutau Yusuf

MUZIEK
Marc Ribot, Trixie Whitley, Shahzad Ismaily, Ben Perowski en Daniel Mintseris

BEWEGINGSASSISTENTIE
German Jauregui, Iñaki Azpillaga en Flavio d’Andrea

VERHAALLIJN
Wim Vandekeybus

DRAMATURGIE
Erwin Jans

KOSTUUMS
Isabelle Lhoas

GEASSISTEERD DOOR
Isabelle De Cannière
SCENOGRAFIE
Wim Vandekeybus en Tom de With

TECHNISCHE COÖRDINATIE
Tom de With

GELUIDSREGIE
Bram Moriau

LICHTONTWERP
Wim Vandekeybus en Francis Gahide

LICHT OP TOUR
Helmut Van den Meersschaut

BERENKOSTUUMS
Jan Maillard

SCÈNESCHILDERINGEN
Patrick [Bob] Vantricht

PRODUCTIE
Ultima Vez

CO-PRODUCTIE
Europalia Roemenië, Concertgebouw Brugge, KVS Brussel en La Rose des Vents Villeneuve d’Ascq

MET DE STEUN VAN
Tax Shelter maatregel van de Belgische Federale Overheid, Casa Kafka Pictures Tax Shelter empowered by Belfius. Ultima Vez wordt ondersteund door de Vlaamse Autoriteiten en de Vlaamse Gemeenschapscommissie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.