Recensie Parbleu! ★★★★1/2

Een truweel van een voorstelling dat is de jongste van Jean-Paul Lefeuvre en Didier André: Parbleu! Wintervuur kreeg de eer om de Belgische première op zijn naam te mogen schrijven. Gevolg: vier keer mocht het bordje ‘Uitverkocht’ bovengehaald worden. Het mag duidelijk zijn: cultuurminnend Vlaanderen houdt van dit soort minimal circus, net als wij. Less is more, of hoe het niet altijd een duur massaspektakel hoeft te zijn, niet waar beste Antwerps stadsbestuur?

Jean-Paul Lefeuvre en Didier André starten Parbleu! erg verrassend door op twee planken van rechts naar links tevoorschijn te komen. André, die de ganse show in zwarte onderbroek optreedt, klopt de twee vooruit door een voor een op de achterkant van een van de balken te kloppen. Wanneer Lefeuvre niet meer in beeld is links, verschijnt ie niet veel later rechts en ziet zijn collega hem. Hier speelt het duo met visuele humor via een klassieke act die nog steeds werkt.  

Nog zo’n klassieker van het toneel volgt. Ze creëren een deur. Dat doen ze door twee planken verticaal in de podiumvloer te kloppen. De grote hamer waarmee ze dat doen, wordt het poortje die het verschil maakt tussen opkomen en afgaan, tussen op de scène staan of erachter, tussen binnen en buiten. Clownesk of onhandig als je wil gaat het eraan toe wanneer de zinken emmer eraan blijft hangen.

Één van de mannen probeert een petanquebal in de emmer te mikken. Dat lukt opzettelijk niet waardoor de ander de eer krijgt om met een magneet en een lint de bal altijd te gaan halen. Wanneer die bal uiteindelijk wel in de emmer geraakt, valt die er niet uit wanneer de emmer ondersteboven gehouden wordt. Niet veel later horen we in de ondersteboven gehouden emmer die op borsthoogte gehouden wordt, de bal rollen. Maar ook hier valt de bal niet. Waar komt dat geluid dan vandaan?

Het publiek op het verkeerde been zetten, zien we het duo doen wanneer André steeds een beetje dichter bij de emmer gaat, waarbij iedereen denkt dat het zo wel erg makkelijk wordt om de bal in de emmer te rollen. Uiteindelijk gooit hij die achter zich en vangt zijn collega die op een plank op. Het levert na verloop van tijd ook een jongleeract op tussen acrobaat op emmer met petanquebal die hij naar zijn collega gooit. Die laat op zijn beurt de bal rollen van de plank naar zijn collega. Halfweg deze act verandert ie echter van plan en wordt de bal de lucht in geschoten via de plank.

Maar de ster van de avond van Parbleu! is ongetwijfeld een truweel dat Lefeuvre op zijn hoofd plaatst en ervoor zorgt dat de plank als een helikopterschroef er gaat ronddraaien. Niet veel later blijkt dat ie het ook zonder truweel kan. De hamer hijst hij via een lange stok en een koord naar boven door het uiteinde van de koord rond zijn hoofd te draaien. De hamer komt vervolgens naar beneden wanneer ie die koord ontrolt wanneer ie ondersteboven op zijn hoofd op een hulpstuk voor acrobaten, zonder handen en voeten, ronddraait terwijl hij ook met wit krijt een cirkel tekent op de vloer. Die cirkel, ofwel een donut, zal ie later uit de podiumvloer halen en als eenwieler gebruiken om daarmee even op het podium rond te fietsen en daarna nog eens achteraan de scène.  

De magie van Parbleu! zit ‘m ook in dingen die poepsimpel zijn, veel complexer laten uitschijnen dan uiteindelijk het geval is. Twee mannen die drie balken overeind moeten houden, dat kan je bezwaarlijk een halsbrekende act noemen. Toch slaagt het duo erin het publiek dat op den duur te doen geloven door de choreografische toer op te gaan, met hun armen- en handenspel. We zien ze elk rond een balk een cirkel trekken en dan samen een grotere om vervolgens constant van handenpositie te switchen. Perfect elkaar aanvoelen qua timing zien we dan weer wanneer een plank met twee bolhoeden aan de uiteinden op hun beide hoofden rust en ze zo verder wandelen.

Pure poëzie boren ze aan door een petanquebal als een ei te openen om de eierdooier (hier een gele pingpongbal) eruit te halen. Een bal die kapot geklopt zal worden met de hamer, wat tot trieste reacties leidt bij het publiek. Of hoe zo’n pingpongbal plots als een soort personage dat net geboren is gepercipieerd wordt door het publiek.

Lefeuvre zaagt een balk in twee stukken zodat ie kan zitten. Ook zien we hem de percussiesectie voor zijn rekening nemen. Enkel een plank, een truweel om de plank mee te bespelen en een micro zijn daarvoor blijkbaar nodig. Later horen we hem ook het thema van The Godfather spelen op de zingende zaag. Een truweel zal de zaag aanstrijken.

Dat minimal niet gelijk hoeft te staan met klein en intimistisch tonen de twee op de tonen van Hells Bells van AC/DC. Jean-Paul Lefeuvre ligt op zijn rug met een stuk uit de podiumvloer op zijn handen en voeten waarop Didier André gaat staan. Dat die eerste erg gespierd is en dus veel kracht bezit, toont ie door hem naar boven te duwen.

Grote nagels worden op het eerste zicht her en der door een podiumvlak geduwd alsof we naar de klassieke messenact in het circus aan het kijken zijn. Witte koordjes verbinden de nagels waarmee Parbleu! nagels met koppen slaat. De letters van ‘FIN’ zien we zo gevormd. Als toegift tekent het duo op een podiumplaat met enkele nagels die gestemd worden een elektrische gitaar met wit krijt. Wanneer de nagels gestemd zijn, horen we enkele lijnen uit Hells Bells, maar deze keer instrumentaal, akoestisch en live.

Het zinderend applaus en de gedeeltelijke staande ovatie dat Parbleu! als afscheid op Wintervuur ontvangt, is niet meer dan terecht. Begeesteren dat kan ook met weinig, en de kunst zit ‘m vaak in het maximum halen uit een minimum aan middelen. Dat maakt minimal-voorstellingen zo waanzinnig sterk, tijdloos en verklaart waarom ze even lang of soms veel langer op het netvlies blijven branden van het publiek in vergelijking met grote en dure spektakels. Met wat geluk komt het stadsbestuur van Antwerpen ook (ooit) tot dat inzicht.

< Bert Hertogs >

Credits:

Productie Atelier Lefeuvre & André

Coproductie Scène nationale de l’Essonne Agora-Desnos, met de steun van het departement  Essonne, Théâtre d‘Auxerre, Teatro Dimitri de Verscio (CH) en Forman Brothers Theatre (CZ), en de medewerking van La Grenouillère in La Madeleine-sous-Montreuil.

Van en met Didier André & Jean-Paul Lefeuvre