Recensie Lazarus Musical ★★★★1/2

Of het nu waanzinnige genialiteit of geniale waanzin is, laten we in het midden. Feit is wel dat ‘Lazarus’ van Stage Entertainment het beste van David Bowie weet te combineren met de rijke beeldtaal van het duo Ivo van Hove en Jan Versweyveld. Wie een feel-good jukeboxmusical verwacht waarin een flutverhaaltje de hits van Bowie aan elkaar rijgt, komt van een kale reis terug. ‘Lazarus’ is een aangrijpend stuk over de zoektocht naar bevrijding: bevrijding van wat de mens bindt in deze wereld en bevrijding van de waanzin in het hoofd van Newton. Het gaat over de strijd tussen vastklampen aan hoop in de verschijning van het meisje, het verleden in de figuur van Marie-Lou en Valentine als de personificatie van verraad en wanhoop. ‘Lazarus’ neemt je mee in de geestestoestand van de man die alles had, de man die de wereld verkocht en nu als excentrieke kluizenaar zijn dagen slijt. En op die tocht trakteert een sterke cast met o.a. Pieter Van Nieuwenhuyze, Juliana Zijlstra en de geweldig sterke Pieter Embrechts je op enkele pareltjes van David Bowie.

Pieter Van Nieuwenhuyze mag voor deze voorstelling in de huid kruipen van Thomas Newton: de gestoorde eenzaat, de man die uit de ruimte kwam en het eeuwige leven heeft, de zonderling die op zoek is naar bevrijding. Regisseur Ivo van Hove en ontwerper van het toneelbeeld Jan Versweyveld plaatsen hem in een kale, crèmekleurige doos met twee ramen, een groot tv-scherm en in de hoek van de kamer een oude platenspeler. Het decor oogt zo heel kaal en strak, maar door de kunst van video en projectie stelt het ons in staat om mee in de gedachtewereld van Newton te kruipen.

Zo staart Newton bij de start van ‘Killing a little time’ naar zijn spiegelbeeld in het tv-scherm. Via het wonder van de technologie stapt dat spiegelbeeld uit het scherm en gaat het rondlopen in de kamer. Terwijl Pieter Van Nieuwenhuyze de mentale break down van zijn karakter bezingt, gooit zijn projectie het bed overhoop, loopt wanhopig door de kamer om dan uiteindelijk terug samen te vloeien met de reële figuur van Newton.

In het wondermooie ‘Where are we now’ tovert een videoprojectie het appartement van Newton om tot het Berlijn van de jaren ’60 en ’70 terwijl op het scherm hoopvolle beelden verschijnen van een stad die in twee gesneden was door een muur. Newtons innerlijke zoektocht naar bevrijding wordt gelinkt met de val van de muur, de overwinning van de hoop op de wanhoop. Pieter Van Nieuwenhuyze zet hier niet alleen een heel fijne zangprestatie neer, deze scène illustreert ook perfect wat men met ‘Lazarus’ heeft gedaan. Door sterke beelden en pakkend spel worden de liedjes van David Bowie in een nieuw kader geplaatst om zo iets te vertellen over de geestestoestand of drijfveer van het personage.

Nog zo’n geweldig moment waar beeld, zang en tekst een perfecte combo oplevert, is tijdens ‘Valentine’s day’ van Pieter Embrechts. Pieter heeft een geweldige rol. Hij speelt de verleider, de bedrieger, de man die koelbloedig de onschuld en de hoop vermoordt. Terwijl Pieter ‘Valentine sold his soul. He‘s got something to say.’ zingt, groeien er op het tv-scherm zwarte vlekken als vleugels uit zijn rug die zich dan als een kankervlek verspreiden over heel de ruimte tot alles gitzwart is en alleen Pieter over blijft. Het plaatje past. 

Het is trouwens opvallend dat Pieter niet alleen sterk speelt, maar als hij ‘Love is lost’ zingt gaat zijn timbre en stemkleur opvallend dicht naar die van Bowie zelf. Het schijnbaar gemak waarmee Pieter Embrechts zijn nummers brengt, is gewoonweg heerlijk om te zien en te horen.

Iets minder makkelijk vergaat het Juliana Zijlstra. Je hoort haar altijd even heel kort pauzeren voor ze naar haar hoge noten gaat, maar … ze haalt ze wel. We moeten er in alle eerlijkheid wel aan toevoegen dat Juliana de moeilijkste zangpartijen uit ‘Lazarus’ voor de kiezen krijgt. Juliana’s uitvoering van ‘This is not America’ klinkt vertederend zacht, fijn en hoog.

Juliana speelt als Meisje trouwens een hele speciale rol in de voorstelling. Ze leeft in de geest van Newton en symboliseert er de hoop, maar ook de verloren dochter en muze van Newton. Die speciale band mondt uit in een geweldig mooi duet ‘Heroes’ waarin regisseur Ivo van Hove Pieter Van Nieuwenhuyze en Juliana Zijlstra als dolfijnen over het podium laat schuiven. En terwijl “We’re free now and that’s a fact” klink, zien we de bevrijde Newton in zijn raket naar de sterren gaan. Zo laat hij het publiek achter om zelf het verhaal en de boodschap verder in te kleuren. Want ook dat is zo geweldig aan deze voorstelling: je wordt als publiek uitgedaagd om mee te gaan in een wereld waar je zelf de betekenis aan de beelden mag geven, waar je intellectueel niet als kind wordt behandeld.

< Sascha Siereveld >

Cast

Newton: Pieter Van Nieuwenhuyze
Valentine: Pieter Embrechts
Elly: Lotte Hellingman
Meisje: Juliana Zijlstra
Michael: Job Bovelander
Zach: Jorrit Ruijs
Ben: Jeroen  C. Molenaar
Maemi/Japanse vrouw: Holly Mae Brood
Teenage girl 1: Esmée Dekker
Teenage girl 2: Renée de Gruijl
Teenage girl 3: Shary-An Nivillac

Creatives

Geïnspireerd op ‘The man who fell to earth’ van Walter Tevis
Tekst: David Bowie en Enda Walsh
Muziek: David Bowie
Regie: Ivo van Hove
Toneelbeeld en lichtontwerp: Jan Versweyveld
Muzikaal leider: Henry Hey
Producent: Stage Entertainment