Recensie Wim Mertens Ensemble

1280 man, ofwel een tot in de nok gevulde Roma, zorgt ervoor dat er een extra concert ingepland staat voor Wim Mertens Ensemble op  3 juni. Wie er in maart bij was, hoorde meer dan ooit 6 instrumenten en een orgaan (de stem van Wim Mertens) aan het werk.

Veel vaker dan we gewend zijn, integreerde Mertens ook zijn eigen stem in zijn composities, die hij live vooral anders wil laten klinken dan op een album. De man bracht voor de allereerste keer het ganse album met alle nummers in dezelfde volgorde van “The World tout court” maar dan voor een bezetting van een stringkwintet met piano en zang in het eerste deel. De componist wil geen single sound hebben. “Bij de release van een plaat, zal ik steeds vlug aansluitend het roer omgooien. Muziek moet afstand nemen van een productie. Ik zie een album dan ook eerder als een manier om iets te creëren, om iets voor een eerste keer gestalte te geven. Maar ik klamp me niet aan die specifieke gestalte vast , die zal andere vertolkingen krijgen, in andere contexten en kan vanuit andere bezettingen vertrekken: solo, duo, trio, kwartet, kwintet,… tot en met symfonieorkest” legt Wim Mertens uit.

Hoewel hij op “The World tout court” geen zang voor zijn rekening nam, deed hij dat in de Roma meermaals. Mertens verklaart dat zo: “de inspiratie of een soort vertrekpunt, zonder een beginpunt te (willen) zijn, is altijd vocaal. Daar zit namelijk een soort scharnier waarin ik mij ook ten opzichte van de minimal music ook meteen afzette. Ik had het gevoel dat de aanzet een gefloten deuntje zou kunnen of moeten zijn, ja. De stem en de articulatie van tekst verschilt van avond tot avond en ook de momenten waarop ik zing. “ […] “Ik zing maar alleen als de groep goed draait, als de stem nog iets extra’s kan doen en zo. De teksten komen on the spot, op het moment zelf. Dus als we morgen hetzelfde concert of programma zouden doen, zullen de teksten anders zijn. Ik heb me vanavond even verleid om in het Frans te zingen. Die teksten zijn niet neutraal op klanken gebaseerd. De stem stuurt het klavier. En ook al ben ik een soort ritmesectie in een formule als vanavond met die strijkers, toch heb ik geen instrumentale benadering van de muziek, maar wel een vocale (ook al wordt er soms niet gezongen). “ vertelt Wim Mertens in een interview met Bert Hertogs (nvdr: later deze week leest u op deze pagina de integrale versie).

Tijdens “Random groping” komt de staccatostijl van Wim Mertens naar boven, met Lode Vercampt die kort de cello aanstrijkt en eerste violiste Tatiana Samouil die melodie mag maken. Het staat in contrast met de meer golvende, romantisch meeslepende partituur van « Cumbrous notations « . Mertens kiest zorgvuldig uit welk instrument wanneer de melodie mag maken. Soms schakelt hij daar ook verrassend zijn stem voor in. Aan het begin van « As instrumentum » gaat hij op piano in dialoog met de strijkers, die antwoorden.  Cello krijgt de melodie tijdens « such a transition » terwijl Liesbeth De Lombaert op altviool die aan het begin van « Apatride « voor haar rekening neemt. Beiden bepalen de weemoedige diepere klankkleur van het donkerdere « the whole of the past ». Maar het is met « Without example » dat het ensemble een volledig kleurenpalet opentrekt, een waaier aan klanken en beelden. Zo’n weelde dat je je afvraagt of je wel degelijk naar slechts 6 muzikanten aan het luisteren bent. Ook « its Maschinewesen «  als laatste nummer, verbluft door zijn vurig karakter.

Geslagen, gestreken, gegleden en getrokken, deze 4 werkwoorden zijn andermaal van toepassing bij de snaarinstrumenten in het tweede deel met een grandioos “Finding a people” waarbij de eerste viool en altviool naar een stevig slotakkoord toewerken. Nadat Mertens zijn muzikanten had voorgesteld, bewees het ensemble nog maar eens dat de schoonheid van muziek, in een mooie, meeslepende melodie kan liggen zoals die van “Passend”. Bewust werd het nummer zeer klein en intimistisch gehouden, zonder zang, terwijl de klemtoon bij de cello lag. Bij “Z’s rival”vertrokken eerste, tweede en altviool aanvankelijk met een zelfde melodie om gaandeweg elk zijn eigen weg te bewandelen. Een weg waarbij ze elkaar meermaals opnieuw ontmoetten. Tijdens een extreem dynamisch “La honte” zien we mensen in het publiek stiekem met hun handen mee piano spelen, maar het is andermaal Tatiana Samouil die ons met verstomming doet slagen met wat zij uit haar instrument haalt. Mertens’ composities bewijzen andermaal hun genialiteit en stevige moeilijkheidsgraad.

Als toegiften horen we onder andere « 4 mains « en « Struggle for pleasure «  die de grandioze virtuositeit van het ensemble in de verf zetten. Nummers die niet mogen ontbreken voor toeschouwers die vooral voor dit soort best-of’s komen. Maar wie een blik wierp op de merchandisingstand in de inkomhal, moet beseffen dat Mertens’ catalogus op 30 jaar tijd bijzonder rijkgevuld is. En daar komt straks, in april een nieuw Ensemblealbum bij : « Zee versus zed », waarmee hij de leemte van titels met de in het alfabet afsluitende letter « z » voor een stuk eigenhandig vult.

< Bert Hertogs >

De setlist :

Deel 1 :

  1. Its long sought principle
  2. As instrumentum
  3. Cumbrous notations
  4. Random groping
  5. The whole of the past
  6. Such a transition
  7. Par chance,sans effort
  8. Apatride
  9. This necessary Willkur
10. Without example
11. Unless the hand obeys
12. Its Maschinewesen

Deel 2 :

1. Fantasmatic certainty
2. Zing’up
3. Finding a people
4. Passend
5. Z’s rival
6. La honte
7. Zusammensetzen
8. La fin de la visite

Bis :

1. The personell changes
2. 4 Mains
3. Tactility
4. Struggle for pleasure

Wim Mertens Ensemble :

Tatiana Samouil, viool
Bert Van Laethem, viool
Liesbeth De Lombaert, alt
Lode Vercampt, cello
Ruben Appermont, contrabas
Wim Mertens, piano, stem