Recensie Honeyland ★★★★★

Een bijzonder prachtige tijdloze en universele film. Dat is de Macedonische documentaire Honeyland van Tamara Kotevska en Ljubomir Stefanov. De prent, die op drie jaar werd ingeblikt goed voor 400 uur aan beeldmateriaal dat herleid werd tot 87 minuten, is niet alleen een docu maar tegelijkertijd ook nog een volksverhaal die mensen toont dat je op twee manieren kan omgaan met de natuur, respectvol door een beetje te nemen en een beetje te geven zodat het broze evenwicht van het ecosysteem in balans blijft en de biodiversiteit gegarandeerd blijft. Of je kan hebzuchtig en egoïstisch alleen maar aan jezelf denken en de kapitalist uithangen zodat je de natuur in geen tijd uitput en zij je op den duur niets meer kan bieden. In Honeyland kan je ook twee verschillende manieren van ondernemerschap zien: de duurzame versie die geen al te zware impact wil hebben op de lokale fauna en flora en moeder aarde, die de tijd neemt om beetje bij beetje (bij) te zaaien en wat te oogsten, en op lange termijn denkt, of de versie die voor de quick win gaat, voor het snelle geld (maar de grove fout maakt dat een kwalitatief artisanaal product geen massaconsumptieproduct is).

Wat Honeyland helemaal herkenbaar maakt, is dat nieuwe buren (hier een zigeunerfamilie) het rustige leventje danig op stelten kan zetten. Hussein Sam moet maar liefst 7 kindermagen zien te vullen en heeft wat weg van een bipolaire man. De ene keer scheldt ie zijn vrouw Ljutvie en kinderen (niet zelden bij een tegenslag) de huid vol en dreigt ie dat er niks meer op tafel zal komen, de andere keer komt ie van Skopje met een reistas vol lekkers en geschenken. Hij balanceert dus constant tussen overdaad en de complete leegte.

Als slaven zet hij zijn kinderen aan het werk om de veestapel in bedwang te houden, een rund helpen bevallen van een stier, en de maïs oogsten (die bestemd is voor het vee). Wanneer hij merkt dat Hatidze Muratova een imker van wilde bijen is, wil hij van haar leren hoe ze te werk gaat. De vrouw die moet zorgen voor haar 85-jarige bedlegerige moeder Nazife die slechtziend is en slecht te been, legt hem, altruïstisch als ze is, alles vakkundig uit en geeft hem ook enkele bijen zodat ie zijn eigen kolonie kan starten. Maar dat doet hij veel te dicht bij haar bijen.

Ook een van zijn zonen heeft goed begrepen dat als je een stuk van de honingraat wegneemt, best de helft toch laat steken. Hij verzet zich dan ook fel wanneer hij merkt dat zijn vader uit is op geld en een deal sluit met een klant die hij niet kan nakomen omdat zijn bijen nooit zo veel honing op korte tijd kunnen produceren. Hussein slaat Hatidzes advies in de wind om steeds een deel van de honing aan de bijen over te laten. Het gevolg is dat wat Hatidze voorspelde helaas waarheid wordt. Husseins bijen zullen die van Hatidze aanvallen.

Hoewel de vrouw altijd alleen gewoond heeft met haar moeder, die haar wel wou uithuwelijken maar haar vader tekende destijds bezwaar aan, komen haar moederlijke gevoelens naar boven en zal ze zich ontfermen over enkele kinderen, zoals een meisje dat écht pijn heeft als ze zich tegen een boomstronk stoot en bijna verdrinkt in het water (die angst in haar gelaatsuitdrukking!) waarop ze ruw uit het water gehaald wordt en even ondersteboven gehouden alsof ze een fles is die leeggegoten moet worden om terug van pas te kunnen komen.

Verder is er nog de relatie tussen Hatidze en haar moeder Nazife waar ze moet voor zorgen als jongste dochter. De prijs die ze daarvoor moest betalen: geen huwelijk en geen eigen gezin is groot vandaar ook dat het af en toe knettert tussen de werkbij (Hatidze) en de koningin (Nazife), hoewel ze liefdevol voor haar moeder zorgt en er op een schaars moment ook al eens gekust wordt.

Honeyland was zowel voor de Oscar voor beste buitenlandse film genomineerd als voor beste docu dit jaar. Dat een film in beide categorieën uitkwam, was de allereerste keer in de geschiedenis van deze filmprijzen. De prent moest echter respectievelijk de duimen leggen voor Parasite en American Factory. Vergeleken met Parasite, vinden we deze Honeyland stukken straffer. Dat heeft ook met de filmstijl te maken waarbij de camera zuiver registreert en je het gevoel hebt dat ie opging in zijn omgeving waardoor alles een en al authenticiteit uitademt.

Muziek is heel zuinig aanwezig in deze film. Ook dat zorgt ervoor dat het geheel erg naturel oogt en klinkt (denken we maar een de geluiden van de runderen, de wolven, en de bijen). Als de nomaden een geïmproviseerde antenne maken kunnen ze in het bergdorpje radio luisteren. Het is dan dat You Are So Beautiful door Phoenix and the Dream met heel wat ruis te horen is. Ook Bottlediving van Foltin haalde deze zeer mooie film.

< Bert Hertogs >

Honeyland is nu verkrijgbaar op Blu-Ray, DVD en VOD.