Recensie Raymond van het Groenewoud ★★★★★

Raymond van het Groenewoud koos het CC van Merksem uit om na de lockdown in première te gaan met zijn jongste indoorconcertreeks ‘Glorieuze bevrijding’. Een mooier compliment kan het Antwerpse district dat muziek uitademt, denken we maar aan het Sportpaleis en de Lotto Arena, en een van de beste cultuurcentra van het Stad dat al jaren erg goed werk aflevert die alle drie op haar grondgebied staat, de plek ook waar Concertnews.be geboren werd. Dat op zich vormt allemaal beter en rijker materiaal dan alle huidige Belpopwandelingen samen, en het feit dat dé grote Raymond van het Groenewoud hier zijn tour 20-21 begon, mag ook meteen in de Belpop muziekgeschiedenisboeken opgetekend worden. De man die dit jaar 70 werd en op zijn verjaardag, tevens Valentijn, een geschenk gaf aan zijn fans in plaats van er een te ontvangen, in de vorm van een uitstekende nieuwe plaat ‘Speel’, bleek nog geen haar veranderd en surfte van funk over intimistische jazz tot zelfs even een Queeneske rock instrumental (Bierfeesten). Van het Groenewoud bewees andermaal dat ie bij de top van het Nederlandstalige lied behoort. En toegegeven, eigenlijk krijgt die man niet de erkenning die hij werkelijk verdient. Dat zit ook wat in zijn natuur, vermoeden we.

Het is al een tijd geleden ondertussen dat het bij ons begon te dagen dat het toch verdomd lang geleden was dat we Raymond van het Groenewoud nog eens gerecenseerd hadden. Onze frank viel toen hij als een gewone burger in onze trein tussen Brussels by night en Antwerpen spoorde met slechts een gangpad dat ons van elkaar scheidde in tweede klasse. Ondergetekende was naarstig een verslag aan het uittikken, terwijl Raymond – een belezen man als ie is – zich verdiepte in een boek. Het toont aan hoe gewoon die rasartiest is, het sterrendom is hem compleet vreemd. En net dat maakt hem zo geweldig en groots. Van het Groenewoud had er net een trip naar Londen opzitten en kwam naar huis. Het is toen dat we beseften: ‘Raymond daar moeten we nog eens naartoe.’

Kijk, het is drie jaar geleden leert ons archief dat we hem (toen in het OLT) aan het werk zagen. Je kan bezwaarlijk stellen dat we hem dus overexposure geven. En bij uitbreiding kan je dat over alle Vlaamse media zeggen in hoe ze met deze formidabele songsmid omgaan. Eerlijk? Toen het CC van Merksem zijn komst aankondigde dit seizoen, dachten we dat die zaak wel geannuleerd zou worden. Raymond van het Groenewoud die voor een minder dan de helft bezette zaal zou spelen (CC Merksem houdt 1 stoel vrij tussen elke bubbel én een rij voor en achter toeschouwers), dat zagen we niet meteen gebeuren. Niet dus. Hij deed het gewoon. En niet één keer, maar zelfs twee keer op een avond een concert van een uur en een kwart spelen. Compact net als zijn liedjes op zijn jongste plaat maar ook zeer eclectisch waardoor de spanningsboog prima bleek. Nog zo’n voordeel aan twee concerten op 1 avond is dat je bij de 19 u. show jonge gezinnen met kinderen ziet en je op tijd thuis bent. Wij pleiten al jaren ervoor dat optredens en voorstellingen bij ons – in Londen starten die laatste al om half acht – vroeger zouden kunnen beginnen om die nachtbrakerij niet te hoeven meemaken. Met een beetje geluk wordt dat vroegere startuur en/of het ontdubbelen van voorstellingen straks een blijvertje.

Raymond van het Groenewoud opende ludiek door te stellen dat we wisten wat de afspraken waren. Dat ie samen met zijn band van alle songs de eerste helft zou spelen en ze dan de zaal zouden ontsmetten. Hoewel Speel voor de coronacrisis uitbrak, geschreven en uitgebracht werd, bleek de plaat behoorlijk anders te klinken in de huidige tijden. “De doden, de zieken, ze bleven maar komen. De kranten bezweken bij zoveel kopij. We zaten gevangen in duistere dromen.” klonk akelig recent in het titelnummer van zijn jongste plaat terwijl de scherpe tekst contrasteerde met de heerlijke vette funky begeleiding. Ook zijn enige bis ‘Ademen’ waarbij hij stilstond bij het ritme dat uit de synthesizer getoverd werd en constant opvallende en onverwachte accenten liet horen, was al lang voor corona kwam een feit. Een grappige song is het die draait om ritme en perfecte timing, essentiële kenmerken voor humor en nu nog net ietsjes grappiger werd omdat Raymond zich even van tekst vergiste. Hij zong “seks en geslacht” in plaats van “kleur en geslacht”, een Freudiaanse verspreking, waar hij zich meteen van bewust was. Grappend om zichzelf, wat een blijk is van zelfrelativering en intelligentie, reageerde hij gevat met “Zo weet u meteen met wie u te maken heeft.”

‘Donkere uren’ kan onmiskenbaar gerekend worden tot het allereerste hoogtepunt van de avond. Raymond van het Groenewoud bewees hier andermaal hoe sterk hij is in een verhalende sfeer oproepen. Al bij die allereerste noten voel je dreiging, spanning, ongemak. Het nummer dat maar twee minuten duurt laat het volgende horen: ‘De donkere uren zijn weer daar. Je wordt meedogenloos bezwaard. De spoken zijn weer aan de macht. Het zijn de heersers van de nacht.’ En later: ‘je ligt gestoord in je gesticht’ terwijl het kinderlijke speelse gepluk aan de snaren een lichte maar tevens psycho sfeer oproept. Het is Raymond van het Groenewoud ten voeten uit. Die mix van donkerte en lichtheid perfect doseren. Hij kan dat en is daarin ongeëvenaard. Wat zijn optreden naast het knap musiceren zo sterk maakte, was ook dat ie er de vaart inhield. Aan één bindtekst ‘Maar sommige dingen zijn helemaal niet leuk’ heeft ie genoeg om van het opgewekte ‘Zjoske, schone meid’ over te gaan in ‘Donkere uren’.

‘Dat vrouwen veel gedaan krijgen, hoeft geen betoog’ klinkt het voor hij ‘Je krijgt alles wat je wil’ inzet, een heerlijk lieflijk en opgewekt nummer dat ogenschijnlijk gaat over een over verwende vrouw verwennen. Maar Raymond zou van het Groenewoud niet zijn, mocht hij het weerhaakje niet voor het laatst houden in zijn finaal schrandere tekst. Wat een klasse toonde Raymond van het Groenewoud daarna met een subliem klein gehouden ‘2 meisjes’ in het begin enkel begeleid door bas en hijzelf op gitaar. Later kwamen daar drums en orgel bij tot ie groots op elektrische gitaar mocht soleren – van het Groenewoud is onmiskenbaar een van de allergrootste muzikanten (niet alleen op gitaar, ook op toetsen) die ook nog eens frontman is in het Nederlandstalig taalgebied – waarop ie op het eind de song met veel gevoel en precisie neerlegt. Dit is vakkennis tonen. Dit is wat Raymond van het Groenewoud zo’n grote meneer maakt. Qua sfeer opbouwen en vasthouden behoort ‘Brussels by night’, visueel ondersteund door blauwe belichting, samen met ‘2 Meisjes’ en ‘Donkere uren’ tot het beste van het concert. Het leek wel alsof we nu met dit arrangement – het kan ook te maken hebben met onze leeftijd ondertussen – voor het eerst die prachtige tekst helemaal tot ons konden laten komen. Al bij die eerste zinnen ‘In de Rue Riveline naast het eethuis Le Steak achter zware gordijnen staat de Sjah-discotheek. Aan de jassen die hangen het etiket van Louise. Clouseau kocht er ook 1 maar die past niet precies.’ zaten we op het puntje van onze stoel en hingen we aan zijn lippen om de meester verteller zijn verhaal zingend te laten ontrollen. Ook de manier waarop ie heerlijk beschrijvend in de details ‘Bierfeesten’ bezingt is gewoon geniaal. Raymond slaagt erin meteen een beeld op te roepen dat bijna universeel herkenbaar én tijdloos is in zijn ranzigheid. ‘Als ik dit maar heb dan kom ik er steeds door.’ Die songtekst minimaliseert, relativeert en biedt hoop tegelijkertijd.

Humor haalde hij verder boven om het funky ‘Jezus was sexy’ dat het publiek mocht meeklappen aan te kondigen: ‘Het volgend nummer gaat over Jezus. Een aspect dat vrijwel onderbelicht is. Dat komt door Paulus, niet de boskabouter, maar wel de apostel.’ ‘Omdat ik van je hou’ klonk heerlijk warm en intimistisch met contrabas, gitaar en accordeon, waarna Raymond van het Groenewoud wellicht zijn meest persoonlijke nummer uit zijn jongste plaat liet horen. In ‘Bitter en Bot’ hoopt hij dat hij niet zo zal eindigen als zijn vader. Met een stuk tekst uit ‘Hi-Lili, Hi-Lo’ van Alan Price set: ‘On every tree there sits a bird singing a song of love’ zette hij een van zijn sterkste en tevens ook meest maatschappijkritische songs uit ‘Speel’ in. ‘Vroeger zei men tegenwoordig zijn we onze onschuld kwijt. Tegenwoordig zegt men vroeger was er veel meer duidelijkheid.’ klinkt het bij de start waarmee Raymond al meteen spijkers met koppen slaat én daarna nog verder creatief aan de slag gaat met de begrippen ‘tegenwoordig’ en ‘vroeger’.

Vroeger zeiden we dat tegenwoordig Raymond van het Groenewoud op zijn best is. Tegenwoordig zeggen we dat hij dat tegenwoordig is.

< Bert Hertogs >

De setlist:

1. Speel
2. Vrije val
3. Zjoske, schone meid
4. Donkere uren
5. Niets heeft nog zin (zonder jou)
6. Je krijgt alles wat je wil
7. 2 meisjes
8. Ze heeft geen stijl
9. Brussels by night
10. Het is zo fijn wanneer je nergens aan denkt
11. Jezus was sexy
12. Omdat ik van je hou
13. Bitter en bot
14. Tegenwoordig
15. Bierfeesten

Bis:

1. Ademen

Raymond van het Groenewoud : zang, gitaar, keyboard  
Cesar Janssens : drums
Wouter Berlaen : bas
Bram Weijters : keyboards, percussie
Rik Aerts : gitaar, zang