Recensie Het eind van het begin van het einde ★★★1/2

Het eind van het begin van het einde van hetpaleis, Theater Artemis, Het Zuidelijk Toneel/ Jetse Batelaan is een gitzwarte voorstelling – ‘Annie is in de twaalfde coronagolf overleden’ - met enkele humoristische kenmerken voor achtplussers die beroep doet op hun verbeelding: ‘Zien jullie het woud nog?’ Wanneer het publiek plaatsneemt in de zaal klinkt er muziek achterstevoren door de luidsprekers. Na de voorstelling zal blijken om welke muziek dat ging. Al van bij de start is de teneur erg donker en de humor navenant. Het scènebeeld oogt troosteloos leeg, een technicus die eigenlijk vanuit het ander standpunt bekeken afgaat komt nu achteruit wandelend op. Het werklicht wordt niet meer uitgedaan, een vuilzak niet meer ververst … dat gaat zo door tot we de acteurs zien in een zwaar beschadigd kostuum van een stripfiguur. In de ‘voorstelling’ in de voorstelling zijn alle mensen dood nadat er een soort apocalyps heeft plaatsgevonden die de mensheid heeft weggevaagd op aarde waardoor de natuur het terug heeft overgenomen in 2365.

Het eind van het begin van het einde is een trage ja toch wat als een kabelsleper slepende voorstelling die geen voorstelling is omdat ze de afbraak van het podium door de technici laat zien in reverse tot het ganse troosteloze decor dat ook symbool staat voor de slechte staat waar de cultuursector in verkeert, in reverse opgebouwd is. Tijdens al die werkzaamheden worden de allerjongsten vooral uitgedaagd om behoorlijk wat te lezen op de podiumvloer die opgerold wordt, via de lichtkrant achteraan, op een ehbo-koffer, een flight case enz. Teksten die repetitief zijn zoals dankbaarheid tonen omdat het publiek op het appèl verscheen bijvoorbeeld. ‘Maar goed dat jullie hier zijn want zonder jullie stellen deze woorden hele-maal niets voor. Zonder jullie zijn dit alleen wat streepjes. Sommige kort. Sommige lang. Sommige krom. Maar meer ook niet. Dus we zijn blij dat jullie er zijn. Dan kunnen deze woorden iets gaan worden. Iets spannends. Iets grappigs. Iets leuks.’ lezen we wat ook wat filosofisch aanvoelt.

Dat er ook behoorlijk wat onzin te lezen valt, merk je bijvoorbeeld in ‘Dit zijn in vergelijking met al de zinnen van hiervoor ineens best wel heel veel woorden bij elkaar.’ en ‘Kut is ook een woord’ waarop de toeschouwers gevraagd wordt hoeveel woorden die eerste zin telde. En daar gaat al meteen de voorstelling de mist in. Immers, de acteurs spelen in reverse mode en wat we te zien krijgen zou dus het tegenovergestelde verloop moeten kennen. Maar hier wordt de oplossing ‘18’ gegeven nadat we de zin twee keer te zien hebben gekregen en de vraag gesteld werd. In feite moet het andersom gaan, eerst het antwoord gegeven, dan de vraag gesteld en dan de zin getoond. Ook in andere scènes is het bijvoorbeeld vreemd dat een technicus in een normale modus een flight case zou trekken en niet duwen. Kijk, over zo’n continuïteitsfoutjes vallen we. Al was het beeld van de theaterdirectrice van hetpaleis die de bloemen terugneemt van de acteurs wel grappig en konden de allerjongsten dan weer lachen om de omgekeerde ehbo-scène wanneer een technicus zijn hoofd gestoten heeft en bloedt.

Tegelijkertijd zien we een groepje geïnteresseerden samen met een real estate vertegenwoordiger een bezoek brengen aan het ondertussen leegstaande theater. In zijn verkooppraatje heeft Patrick het over de grootste ruimte van de stad zonder ramen wat hem de hilarische vraag bezorgt ‘Waarom hangen die gordijnen hier dan?’ waarop de geïnteresseerde kopers stellen: ‘Dat verwacht je niet die extra ruimte.’ en er eentje vaststelt dat er mensen zitten (op gloednieuwe sjieke groene stoelen terwijl de originele wanden terug in ere hersteld werden in de zaal n.v.d.r.). Verderop vragen deze snobs zich af hoe je dat uitspreekt, het woord ‘theater’, waarbij er verschillende accenten gelegd worden. Een versie is te grappig voor woorden: ‘theatér’ klinkt het waarna de definitie ervan volgens Patrick luidt: ‘de belangrijkste bijzaak of de nutteloze noodzaak.’

Vooral Willemijn Zevenhuijzen is hier ronduit hilarisch wanneer haar personage verteld wordt dat er meer is dan de ruimte die ze tot dan toe zag en het zaallicht aanfloept waardoor ze het publiek ziet zitten. Wat hier heerlijk is, is dat ze zich niet comfortabel voelt op het podium wanneer Patrick stelt dat men er deed alsof men mens was. Ze belandt zo in een existentiële crisis: ‘Ik ben hier wie ik ben. Ik ben toch wie ik ben? Ik kan hier dus iets anders worden?’ – ‘ dat moet je aan hen vragen’ (verwijst Patrick naar ons, het publiek n.v.d.r.) – waarop zij hysterisch roept ‘Ik ben toch wie ik ben? Dat heeft me veel tijd gekost. Dat is niet vanzelf gegaan!’ Ook de allerjongsten genieten van dit hysterisch over the top existeren.

Wij zijn het ronduit eens met de analyse van de gepensioneerde dame in het woonzorgcentrum waar Patrick naar belt. Zij praat over die allerlaatste voorstelling zodat de geïnteresseerden zich een beeld kunnen vormen van wat er zich precies in die ruimte destijds heeft afgespeeld. Ze is de tweede waar Patrick naar belt nadat blijkt dat Joyce, waar hij kennelijk nog een affaire mee had toen het theater nog open was, als voormalige actrice nu in een frituur werkt. De gepensioneerde vrouw zegt dat ze het op den duur allemaal wel gezien had dat achterstevoren gaan van al die technici op het podium tijdens die eigenaardige en eigenzinnige voorstelling. Beter zouden we het eind van het begin van het einde niet kunnen omschrijven.

< Bert Hertogs >