Recensie Misbehaviour ★★★

Er is een regel in de communicatie die stelt dat je je best beperkt tot één boodschap om je punt te maken. En net dat doet Misbehaviour niet waardoor je als kijker het gevoel hebt dat de vrouwenrechtenbeweging in Londen die in 1970 protesteerde tegen de Miss World verkiezing een stelletje anarchistische oproerkraaiers zijn. Regisseur Philippa Lowthorpe slaagt er dus niet in om ondergetekende, een blanke mannelijke kijker die voor alle duidelijkheid voor gelijkheid tussen man en vrouw is en tegen alle mechanismes die het patriarchaat in stand proberen te houden, te overtuigen waarom die missverkiezingen op de schop moeten. Zeker, die minutenlange scène waarbij de miss-kandidates met hun achterwerk naar de jury en het publiek moeten staan om beoordeeld te worden, voelt zeker aan als een veemarkt. Maar het aantal shots die de regisseuse daartegenover plaatst die het vrouwenlichaam, de uitstraling, ja magie oproepen en doen dromen van de onbereikbare ideale vrouw, zijn vele malen hoger. Komt daar nog eens bij dat in die tijd ook de apartheid in Zuid-Afrika een issue was. Kritische journalisten vonden de missverkiezingen onvoldoende representatief wegens te wit. Twee kandidates zien we backstage dan ook niet in hun kansen geloven, Miss Grenada en Miss Afrika-Zuid. Zij zullen uiteindelijk Miss World en eerste eredame worden. Waarom Miss Grenada wel blij is met haar overwinning? Omdat ze duizenden jonge meisjes zal doen dromen en laten inzien dat ze kansen kunnen krijgen in het leven ongeacht hun huidskleur. Miss Grenada was de allereerste zwarte miss die Miss World werd.  Net dat gegeven, wat toch een voorbeeld is van emancipatie, van een missorganisatie die toen enigszins meeging met haar tijd (maar naar vrouwenrechten wellicht nog niet ver genoeg), doet hier de boodschap van de emancipatie van de vrouw wat ondersneeuwen net omdat een andere beweging snel tot veranderend gedrag zorgde bij de organisatie. Kortom: missverkiezingen zijn volgens ons niet zo zwart-wit als de vrouwenrechtenbeweging ons probeert te doen geloven. Er zijn ook positieve kanten aan, kijk maar naar die overwinning van Miss Grenada.

Wel sterk is Misbehaviour in het aantonen dat 1970 een echte mannenwereld is. Als Sally Alexander (Keira Knightley houdt in haar eentje qua sterke acteerprestatie en uitstraling, naast Gugu Mbatha-Raw als Miss Grenada en Loreece Harrison als Miss Africa South de film boeiend terwijl Jessie Buckley naar ons gevoel iets te vaak dezelfde soort rollen aanneemt waarin ze vooral meer van hetzelfde toont met die rechtermondhoek ook die naar boven gaat tijdens het praten) zich aan de universiteit wil inschrijven terwijl ze een kind heeft, wordt ze extra op de rooster gelegd. Maar ze wordt uiteindelijk wél toegelaten. Je merkt dus in zekere zin dat het universitaire wereldje geen zuivere mannenwereld is, en zich weliswaar zeer schoorvoetend openstelt naar vrouwen.

Tijdens enkele gesprekken met haar professor en mannelijke collega-studenten krijgt ze er geen speld tussen. Haar mening wordt niet gevraagd. Daarin zien we dat je wel vrouwen kan aanvaarden maar dat betekent nog niet dat ze als gelijke aanzien worden. Misbehaviour kaart dat hier goed aan. Ook het tv-wereldje bij de BBC wordt bijna uitsluitend bemand door mannen, merkt Sally wanneer ze mag uitleggen waarom ze tegen deze missverkiezing is: ‘The only other forum in which participants are weighed, measured and publicly examined before being assigned their value is a cattle market.’ Tot dan worden vrouwen vooral opgevoerd om er mooi uit te zien, en bevestigd in hun traditionele rolpatroon (koken, kuisen, coïtus).

Het moet gezegd, de cinematografie van Zac Nicholson is zeer sterk. Alles ziet er waarheidsgetrouw jaren ’70 uit. Van de zwart-wit tv’s voor de gewone man en de allereerste kleurentv’s voor wie het zich kon veroorloven. Maar ook de manier waarop zo’n verkiezing becommentarieerd werd door een BBC medewerker die zijn fichebakken bij hem had staan en via een papiertje toegestopt kreeg wie er geselecteerd was voor de volgende ronde nog voor dat tijdens de show bekend gemaakt werd zodat hij zich daarop kon voorbereiden. Nicholson brengt heerlijke nostalgie op het grote scherm waarbij tv kijken als een echt familiemoment getoond wordt die generaties verbindt. Hier oma, dochter en kleindochter. Een grootmoeder die haar kleindochter ook stimuleert om zich op te maken, lippenstift opdoet en verkleedt om te paraderen net als een miss in de woonkamer. Iets wat haar moeder Sally duidelijk afkeurt. Kijk, ook daar hebben we moeite mee, je mag een kind niet tegenwerken in het proberen evenaren van idealen, in het nabootsen, naar rolmodellen en voorbeelden opkijken zodat ze haar identiteit kan vormen. Sally’s moeder bekritiseert haar dochter, niet geheel onterecht overigens: ‘And while you‘re off with your fanatics, Gareth and I are looking after your daughter. Seems to me liberation just means getting someone else to do your job for you.’ terwijl dochterlief van haar kant dan weer een punt maakt met het volgende: ‘Don‘t be so blind. You couldn‘t even get a bank account without dad‘s permission. The doctor wouldn‘t give you birth control. Just because you swallowed it, doesn‘t mean I have to.’ Kortom: Misbehaviour lijkt geen partij te willen kiezen voor of tegen het onderwerp dat het wil aansnijden. Op dat vlak slaat het de bal mis. Het minste wat je verwacht van dit soort film is een vurig sociaal maatschappelijke prent die het belang van vrouwenrechten verdedigt en uitdraagt. Maar dat draait achteraf gezien anders uit. De film is zo nuchter dat het ontnuchterend werkt en lijkt pas zijn doel en kernboodschap dat die wil uitdragen te beseffen wanneer de aftiteling begint. Rijkelijk laat dus.

Tijdens die aftiteling zien we namelijk beelden van de actrices tegenover de echte personen die in opstand kwamen en zo de eerste protesten in het VK voor gendergelijkheid organiseerden. Op het einde lezen we: ‘Attempts to bring down the patriarchy remain ongoing.’ Een halve eeuw zijn de vrouwen ermee bezig dus ondertussen. Laten we hopen dat Sally’s ‘Why have all our revolutions failed?’ geen profetische woorden zullen zijn maar de 21ste eeuw écht de eeuw van de vrouw mag worden.

< Bert Hertogs >