Recensie Odyssee ★★★★

Odysee van Theater FroeFroe is zo lekker. De voorstelling voor 10-plussers met poppen, die gebaseerd is op Homerus’ klassieker trekt dan ook de eclectische kaart met (poppen)spel, dans, projecties en film en het ritme, al van bij de start op drums met drie slagen die zich herhalen door Fien Van Der Aa waar ze na verloop van tijd ook mee varieert, zit erg goed. Maar vooral: de tekst van Michael De Cock – die met illustratrice Gerda Dendooven het boek ‘De lange weg naar huis’ uitbracht 12 jaar geleden - die als basis diende en vol mooie woorden en combinaties zit (zoals: ‘Hoe lang duurt geduld?’ – ‘Geduld dat is alle zandkorrels door je vingers laten glijden en opnieuw en opnieuw’), gemengd met het volkse dat de cast aanbracht (‘Je bent echt een scheetje’, ‘Je had een briefje moeten hangen, niet kloppen want de baby slaapt. Dank voor het begrip.’, ‘Penelope I love you’ – ‘Me too’, ‘Papa gaat niet kapot die leeft nog’ – ‘De goden zijn super sterk’ – ‘Maar papa is slim’ en hun gekende humor: ‘En elke dag een verse onderbroek aan!’), werkt hier wonderwel.

In Odyssee wordt de Griekse mythe rond het paard van Troje en Odysseus verteld op maat van jongeren vanuit het standpunt van zijn vrouw Penelope en zoon Makos. Zij wachten jaren op zijn terugkeer. Samen verzinnen ze avonturen die Odysseus beleefd zou hebben. Maar de twijfel slaat ook toe bij beiden. Hoe komt het immers dat bijna alle soldaten terug zijn nadat ze Troje hebben verslagen maar de legeraanvoerder nog niet? Is hij omgekomen op zee? Heeft hij een ander? Odyssee gaat vanuit deze invalshoek dan ook over echtelijke trouw en blijven geloven in een goede afloop. Penelope stelt: ‘Ik zou me kunnen verliezen in de armen van een ander. Maar ik kan het niet. Ik wil het niet. Soms wil ik het wel als ik heel eerlijk ben.’

Paris heeft Helena geschaakt en hij houdt haar vast in Troje. De Grieken willen haar terughalen. Odysseus moet van koning Menelaüs mee, ook al is ie nog maar drie dagen geleden vader geworden. Hij veinst dat hij blind is en niet meekan. Maar de koning stelt hem op de proef. Als hij echt blind is en zijn baby in het veld legt terwijl hij het moet maaien zal hij niet zien hoe hij zijn eigen kind zal doden, is hij niet blind dan weet hij hoe en wanneer hij toeslaat. Odysseus gaat overstag en denkt net zoals veel soldaten die naar een oorlog trekken dat het een piece of cake wordt, of zoals zijn niet al te snuggere soldaten denken: een verlengd weekendje weg.

Maar de dagen worden weken, de weken maanden, en de maanden vele jaren. De impasse is totaal. De muren die de god van de zee Poseidon heeft gemaakt rond Troje zijn gewoon té hoog. Tot Odysseus gevraagd wordt hoe hij denkt dat de soldaten toch binnen kunnen geraken. Als je niet sterk bent, moet je slim zijn. Onder dat motto bedenkt ie een list zodat de Trojanen zouden denken dat de Grieken het van de ene dag op de ander het voor bekeken hielden en de goden hen een geschenk aanboden in de vorm van een houten paard. In realiteit gebruikten de Grieken daar het hout van een boot voor. De Trojanen denken eraan om het van de rotsen te gooien tot ze beseffen dat de goden dat wellicht geen goed plan zouden vinden en zo’n ondankbare daad zouden afstraffen. Ze halen het dus binnen zodat ze die avond errond zouden kunnen feesten. Maar in het paard zitten de Griekse soldaten verstopt die zo de poort kunnen openen opdat hun makkers hen kunnen vervoegen. Op die manier verslaat Odysseus de god Poseidon die uiteraard not amused is. Storm op zee en vervolgens een lange tijd geen wind, zijn niet meteen de meest gunstige weersomstandigheden om terug te varen naar Ithaka.

Odysseus vraagt hulp aan Aeolus, de god van de wind om hem wat gunstiger gezind te zijn. Hij krijgt een zak met alle winden waar hij voorzichtig mee moet omspringen en stelt dat er onheil zal gebeuren als er iets met die zak verkeerd loopt. Zijn soldaten denken echter omdat die in de mast hangt en Odysseus er zo geheimzinnig rond doet, dat er goud in zit. Op een onbewaakt moment trappen ze op de zak waar uiteindelijk enkel lucht in zat. Gevolg: door de wind, door de regen, dwars door alles heen komen ze helemaal in de tegenovergestelde richting terecht van waar ze zouden naartoe moeten varen, op een eiland bij Kirke. Die gebruikt al haar sensualiteit om Odysseus te verleiden en volgens het thuisfront zou het daar wel eens kunnen geweest zijn dat ie ontrouw was.  Makos zegt tegen zijn moeder: ‘Ze zeggen dat hij iemand anders heeft’.

Odysseus ziet zijn vrouw Penelope in haar waardoor hij beseft dat ie naar huis wil. Zijn twee soldaten zijn ondertussen veranderd in varkens door haar, maar haar toverdrankje om dat ook met Odysseus klaar te spelen, mist zijn effect. Kirke wil zijn soldaten die ze heeft omgetoverd tot dieren gerust terug omtoveren tot mensen. Maar dan moet Odysseus wel met haar naar bed. Uiteindelijk zal ze hem laten gaan, ook omdat ie na al die jaren heimwee naar huis heeft. Het brengt de blinde ziener in deze voorstelling ook even bij de zeer populaire begingeneriek van Thuis: ‘Thuis is waar je heen wil, waar je echt jezelf kan zijn.’ klinkt het a capella.  

Kirke raadt hem aan om de cycloop (eenogige reus) Polyphemos, die Poseidons zoon is, uit te schakelen. Odysseus slaagt erin zijn oog uit te steken waardoor die blind wordt. Odysseus zegt hem zijn valse naam: dat hij ‘niemand’ is. ‘Niemand heeft mijn oog uitgestoken’ stelt de cycloop waardoor er uiteraard geen wraak genomen wordt op Odysseus die immers goed geluisterd had naar de ziener Tiresias: ‘Je bent pas iemand als je niemand bent’. Op een dag roept Makos zijn moeder Penelope: ‘Moeder, er staat iemand voor de deur.’ waarop zij antwoordt: ‘Ja, het is niemand’.

Het stemmenwerk van Fien Van Der Aa en Mieke Laureys die ook, dankzij stemvervorming een lekkere lage stem mogen laten horen voor Polyphemos bijvoorbeeld, is om van te smullen. Zij mogen contrasteren met pure vrouwelijkheid en sensualiteit in de verleidelijke scènes van Kirke die het nummer ‘Alleen zo alleen’ meekreeg. Het alleen/eenzaamheidsgegeven wordt hier ook in een fraai taalspel gegoten. Odyssee kent dankzij Danaë Bosmans en Jotka Bauwens ook heerlijke choreografieën die de vaart in de voorstelling houden en vormt helemaal een visueel feest, niet alleen dankzij de dansjes, maar niet in het minst door de kleurprojecties op het wit gewaad met lange mouwen van Kirke die rond haar as draait of bijvoorbeeld de video op de doorschijnende plastic die Aeolus voorstelt.  Kortom: Odyssee van Theater FroeFroe is lekker, echt lekker.

< Bert Hertogs >

Credits:

tekst Michael De Cock (en cast) 
regie Marc Maillard 
cast Mieke Laureys, Annelore Stubbe, Filip Peeters, Jotka Bauwens (dans), Danaë Bosmans (dans) 
live muziek en composities Fien Van Der Aa (stagebegeleider Hanne Torfs) 
techniek Jo Heijens (klank), Anton Leysen (licht), Gertjan Biasino (video) 
kostuums Astrid Michaelis, Silke Debandt (stage) 
artistieke medewerkers Froe-atelier decor, kostuums, video en poppen Ina Peeters, Janneke Hertoghs, Jan Maillard, Patrick Maillard, Marc Maillard, Gert Dupont, Bruno Smeyers, Dries De Win, Martine De Kok, Koen Vanhoecke, Wim Bernaers e.a. 
in coproductie met Per Podium met steun van de Vlaamse Gemeenschap en de Tax Shelter van de Belgische federale overheid