Waarom Merksem mijn hart opnieuw veroverd heeft

Beste Tom (De Cock),

Het is ondertussen een kleine drie jaar geleden dat we elkaar voor het laatst gesproken hebben. Toen was je in Vilvoorde publieksopwarmer van dienst bij de halve finale en finale van Steracteur Sterartiest. Ik zei je dat Michiel veruit de beste was en het verschil met de andere overgebleven kandidaten groot. Erg groot. Je stemde in.

Nu ik je interview lees in Gazet van Antwerpen over Merksem kan ik helaas van mijn kant niet instemmen. Sterker nog, mijn hart bloedt als je stelt: ‘Merksem is van een volkse buurt waar iedereen elkaar kende en voor elkaar klaarstond, veranderd in een anonieme, verloederde gemeente. Ik kan daar heel kwaad om worden. Ik ben mijn grootmoeder aan het interviewen over haar leven. Als er een boek van komt, zal daar zeker in staan dat dit mooie stadsweefsel is verkwanseld door mismanagement en een kortzichtig beleid.’

Het moet zijn dat je al een tijd niet meer in Merksem bent geweest, Tom. Dit groene district, misschien wel een van de groenste die Antwerpen rijk is, kijken we maar naar de aanwezigheid van het Fortje of de vele parken zoals het gemeentepark, Bouckenborgh of het Runcvoortpark, heeft dit jaar opnieuw mijn hart veroverd tijdens de eerste lockdown.

Ik ben ontzettend blij met de oase aan rust en mogelijkheden die dit district biedt. Dit voorjaar heb ik de natuur zien openbloeien in het Fortje. Man hoe schoon was dat, die waterkiekens die nest maakten, eieren uitbroedden en hun kleintjes eten gaven terwijl de bomen dag na dag zich een fel groen en fris bladerdak aanmaten dat nu in de herfst een prachtig kleurenpalet oplevert van groen, geel en rood.

Je stelt in je interview dat Merksem verloederd is. Dan is een ding je toch ontgaan, vrees ik. Want de afgelopen jaren investeerde het district stevig in straten, pleinen en parken. Die werden bijna allemaal erg stijlvol heraangelegd. Buurtbewoners werden betrokken om hun zeg te doen en met zowat alle mogelijke groepen werd rekening gehouden. Ook de Bredabaan werd onder handen genomen. Merksem verloederd? Ik denk dat de werkelijkheid iets genuanceerder is, Tom.

Zeker, elke Merksemnaar weet dat de Bredabaan van de jaren ’80 en ’90 in het centrum nu niet meer die winkelstraat van toen is. Ik las jaren geleden op de website van VRT NWS dat er plannen waren om van de Bredabaan ‘de Ramblas van Antwerpen’ te maken. Ik moest toen al eens hartelijk lachen om het gebrek aan realiteitszin. De Ramblas in Barcelona is een bruisende toeristische trekpleister. Merksem vooralsnog niet, en zo is het goed. Al is het essentieel om ook een beetje te dromen als je aan districtsontwikkeling doet. Zo heb ik er ooit wel eens stiekem van gedroomd dat Merksem een fiscaal paradijs zou worden waar niemand belastingen zou moeten betalen, dat terug onafhankelijk van de Stad zou worden, waar alle inkomsten uit de Sportpaleisgroep en zijn parking gehaald zou worden, en het Dokske een mondaine ontmoetingsplek voor de jetset.  

Dat het winkelhart nu meer opgeschoven is op dat stuk Bredabaan tussen de Ringlaan en de op- en afrit van de E19 is logisch. Daar komt dan ook veel volk op die kruising met Ekeren, Brasschaat en Schoten. Maar vooral: er is parking aan elke winkel, véél parking. In het centrum van Merksem is daar net een gebrek aan.

De Bredabaan in het centrum heeft dan ook met de jaren logischerwijze vooral zaken aangetrokken die er zijn voor de gewone inwoner: supermarkten, buurtwinkels, krantenwinkels, horeca en kappers vind je daar onder andere. Vermits we er van die laatste hallucinant veel hebben op een korte afstand van elkaar vraag ik me weliswaar af hoe winstgevend dat allemaal nog kan zijn. Of het moet zijn dat een Merksemnaar even vaak naar de kapper gaat als om brood ...

Merksem is divers en is dat altijd al geweest. Zo heb je niet alleen groen, maar ook een industriezone met kleppers als Aveve Veevoeding, Bosto en Candico die een lange traditie kennen in ons district. Dat district kent met ‘t Diamantje, de Volkslust, Bouckenborgh en De Musik nog steeds hotspots waar jongeren graag vertoeven. Merksem heeft ook een van de beste cultuurcentra van het Stad die ook programmeert in dienstencentrum ’t Dokske. Het CC scoort zowel bij jonge mensen, families met kinderen als senioren. Stef Bos, Raymond van het Groenewoud, Soulsister, Clara Cleymans, Jelle Cleymans, Jef Neve, Barbara Dex, Wim Mertens, Lady Linn, Les Truttes … ze komen graag naar Merksem of dat nu voor een concert is met beperkt aantal toeschouwers in het CC of een grote show in de Lotto Arena of het Sportpaleis die trouwens ook alle twee op Merksems grondgebied liggen.   

Het lijstje bekende Merksemnaren is groot. We hebben niet alleen de mooiste en meest sympathieke miss ooit sinds 2004 in onze rangen, maar kunnen ook trots zijn dat een van de beste komieken – die helaas 4 jaar geleden overleed – een echte Merksemnaar was. Vullen het lijstje verder aan: musicalacteurs, acteurs, schrijvers, sportmannen- en vrouwen, modellen, journalisten … Zo anoniem is Merksem dus niet als het bekende mensen voortbrengt …

En met dat sociale weefsel, dat overal door de individualisering van de maatschappij wat verbrokkelt, gaat het al met al nog niet zo slecht in Merksem. Wist je dat het district jaarlijks trakteert op friet, smoutebollen, drank en een geschenkje in de Volkslust om alle vrijwilligers te bedanken voor hun inzet? En dat daar behoorlijk wat mensen blijken te zijn die de handen uit de mouwen steken voor hun straat, hun buurt, of hun gemeenschap? Van jongeren die in het weekend in de jeugdbeweging kinderen en tieners een heerlijke vrijetijdsbesteding bieden tot senioren die vereenzaming tegen willen gaan door activiteiten te organiseren. Zeker, dat zijn geen massa-evenementen waar tienduizenden mensen op af komen. Maar al die initiatieven, hoe klein ook verdienen hun plek in dit district.

Als er al iets is beste Tom waar ik me als Merksemnaar zorgen om maak dan is het dat er straks weer een mooi stukje Merksem dreigt te verdwijnen. AG Vespa verkoopt namelijk grond waar nu weiland is tussen de Laaglandlaan en de Zwaantjeslei. De plek waar heel wat fietsers en voetgangers graag komen om de koeien te zien grazen of vertederd te geraken door de pony’s. Dat overstromingsgevoelige gebied dreigt straks misschien volgebouwd te worden. Jammer is dat, want er is nog nauwelijks ruimte in Merksem die verwijst naar onze roots, dat we stroboeren waren ...

Wist je trouwens dat enkele kinderen een stil protest in gang hebben gezet door tekeningen aan de ramen te hangen en een bordje op de Laaglandlaan naast dat van AG Vespa plaatsten?

Tom, onze kinderen zijn nog steeds geëngageerd en komen op voor hun buurt, voor hun Merksem. Net als ik die er al sinds zijn geboorte en dat ondertussen veertig jaar graag woont. Omdat Merksem alles heeft wat je als inwoner nodig hebt, een makkelijke en snelle verbinding met het Stad, een combinatie van het volkse van een gemeente met verstedelijkte elementen, groen, industrie, goede sport- en cultuurinfrastructuur en mensen. Veel mensen. Met meer dan 41.000 zijn we die elk op hun manier en in hun gebied trachten te excelleren in het leven.

Tom, ik ben het dus fundamenteel oneens met jou. Steeds bereid voor een bijkomend toelichtend woordje indien gewenst. Groetjes aan je man die nog een klasgenoot van me was in de hogeschool.

< Bert Hertogs >

De auteur is stroboer voor het leven en hoofdredacteur van deze website.