Recensie Dolgedraaid ★★★

Dolgedraaid dat in Bozar loopt, probeert verbanden te leggen tussen dans en beweging. De tentoonstelling valt wat licht uit, op een uurtje heb je het allemaal wel gezien. L’Après-midi d’un faune (1912) en Le Sacre du printemps (1913) behoren tot de gekendste choreografieën van Vaslav Nijinski. 3 jaar later zou ie een teruggetrokken bestaan leiden en liet ie het dansen over aan zijn pen en potlood. Cirkels, bogen en ellipsen zien we in zijn tekeningen die een dansante taal lijken op papier te tonen maar ook wat weg hebben van ogen bv. Na 1919 is er niets artistieks meer gekend van hem. Hij werd meerdere malen opgenomen en stierf uiteindelijk in Londen in 1950. Ook Jackson Pollock voegde met zijn action paintings in zekere zin beweging in zijn schilderkunst toe.

Het interessantst van al vinden we de zaal waarin stilgestaan wordt bij medische aandoeningen en ziekten. Al in de middeleeuwen werden de eerste dansprocessies en -epidemieën vastgesteld. Een dansplaag in het Straatsburg van 1518 voerde eerst een paar en daarna honderden mensen mee in een razende dans. Daarbij stierven soms ook deelnemers. Wat aanvankelijk als een soort bezetenheid beschouwd werd, zou later bestempeld worden als een ziekte. In de film Paracelsus van Georg Willem Pabst zien we hoe één danser een hele groep in beweging krijgt wat leidt tot een moderne bezeten dans die Harald Kreutzberg creëerde en uitvoerde. De film werd in 1943 ingeblikt in Wenen. De dans doet denken aan Vaslav Nijinski’s ‘Le Sacre du printemps’ uit 1913 of recenter de videoclip van Thriller uit 1983 van Michael Jackson. 

‘Hexentanz’, de eerste solo geschreven en uitgevoerd door een vrouw is van de hand van Mary Wigman. Haar abrupte en primitief ogende bewegingen zijn hortend en stotend waardoor ze bezeten lijkt te zijn van een hogere kracht, zeker in combinatie met haar lichaam dat ze kromt en de armen die ze strekt. Ze richtte zich niet naar de hemel zoals de klassieke dans dat deed, maar koos om delen laag uit te voeren, op de grond, wat naar het aardse verwijst. In 1882 werd Jane Avril opgenomen. Ze leed aan een bewegingsstoornis. Toen ze vijftien was, zag ze in dat ze over danstalent beschikte. Ook zij koos om haar lichaam schokkerig en tegennatuurlijk te bewegen in combinatie met niet eerder geziene draaibewegingen. Affiches en tekeningen van Henri de Toulouse-Lautrec maken haar tot op de dag vandaag gekend en bekend. Jane Avril was in haar tijd dan ook dé ster van het cabaret in de Moulin Rouge en werd zo een van de bekendste cancandanseressen ooit. Een filmfragment uit de docu ‘Vsprs. Show & Tell’ uit 2007 van Sophie Fiennes zoomt in op de voorstelling vsprs van Alain Platel, Fabrizio Cassol en Les Ballets C de la B. Platel liet zijn dansers bewegen op de Mariavespers van Monteverdi, bewerkt door Aka Moon-saxofonist Fabrizio Cassol. In 2006 zagen we deze waanzinnige choreografie in deSingel die we tot op heden als een van de beste Belgische danscreaties beschouwen. Religieuze extase zien we in combinatie met bewegingen van geesteszieken. Mystiek en waanzin gaan dus hand in hand in deze choreo.

De mechanische draaimolen uit de negentiende eeuw en de farandole, een rondedans die sterk doet denken aan de kindertijd, was ook in die tijd populair. In de tweede ruimte van de expo staan we dan ook het langst stil bij de video van Philippe Lespinasse over de beroemde Manege die Pierre Avezard  vanaf 1937 in Le Loiret bouwde met wegwerpmateriaal en zelf geknutselde motoren. Alain en Caroline Bourbonnais demonteerden de carrousel en brachten die onder in het museum La Fabuloserie in Dicy. Het poëtische, de eenvoud in combinatie met het magische, speelse en fantasierijke dat prima in dialoog gaat met techniek en leest als een grote ode aan beweging wist ons hier ontzettend te boeien.

< Bert Hertogs >