Recensie .be modern ★★★

In de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België te Brussel loopt nog tot 24 januari 2021 de expo .be modern. Voor je de exporuimte binnenkomt, maak je kennis op -3 met enkele recent aangekochte werken. Daarbij horen de video op drie schermen ‘You said love is eternity’ van Agnès Guillaume en vijf tekeningen van Hugo Claus tot de absolute toppers. Guillaumes werk toont drie video’s die samen één verhaal vertellen. Twee paar handen zien we op het centrale scherm. Links en rechts een apart paar, links dat van een man die een zwarte bol in zijn handpalm draagt, rechts zien we vrouwenhanden een rode ui schillen. Samen vormen ze een prachtige poëtische ode aan oneindige liefde en lichamelijkheid. De vijf tekeningen van Hugo Claus die iets spontaans en ongedwongen uitstralen, volledig in de geest van CoBrA , tonen dan weer verwrongen figuren in erotische poses.

© KMSKB, Brussel / Picasso Administration c/o SABAM  |  foto: Photo d‘art Speltdoorn & Fils

.be modern op -4 zelf toont een selectie uit de collectie 20ste en 21ste eeuwse kunst die het museum rijk is. In drie thema’s deelt de expo de werken in. Het eerste focust op lijn en kleur, het tweede op het vrij materiaalgebruik en het laatste over hoe de mens zich verhoudt ten opzichte van de wereld en hoe dat verandert. Vrijheid en experiment bindt hen.

Of er ook muziek zit in deze expo? Figuurlijk gedeeltelijk, letterlijk ook. Sommige werken verwijzen namelijk naar muziek of podiumkunsten zoals ‘De fluitspeler’ van Rik Wouters uit 1914, ‘Gitaar en fruitschaal’ van Pablo Picasso uit 1920 en ‘De Loge’ van Gustave De Smet uit 1928. Verder wordt er met ‘la musique et le peuple’ gerefereerd naar die kunstvorm in ‘Initiatie of open brief aan Monseigneur’ van Marcel-G. Lefrancq uit 1939, of vangt het dat in een portret als dat van acteur Ernst Reinhold in ‘De trancespeler’ van Oskar Kokoschka dat wellicht rond 1909 het levenslicht zag.

© KMSKB, Brussel / SABAM  |  foto: J. Geleyns - Art Photography

Opvallend, het zijn niet de Karel Appels (het olieverfschilderij op doek ‘Liggend naakt’ uit 1957), Marcel Broodthaersen (‘Rode kookpan met mosselschelpen’ uit 1956), Christo’s (‘Packed coast, little bay, Australia’, een foto herwerkt met bruin en rood krijt, geniet stof en touw, herwerkt met bruin krijt en houtskool, gekleefd op karton uit 1969), of Luc Tuymansen (‘Window’, olieverf op doek uit 2004) die het langst met de aandacht van de bezoekers uit ons tijdslot gaan lopen . Neen.

Wel is men – terecht – onder de indruk van werken die van nature statisch zijn maar beweging suggereren zoals ‘Horizontale Vibratie’ van Jesús Rafael Soto uit 1963, ‘Cirkelformatie, object’, een reliëf met nagels op doek op paneel van Günther Uecker dat rond 1963 gesitueerd mag worden en ‘Torsies’, uitgesneden polyvinyl op triplex van Walter Leblanc uit 1964 dat diens weduwe aan het museum schonk. Het museum moet het overigens van schenkingen of de opbrengst van ticketverkoop en shopaankopen hebben om nieuwe kunstwerken aan te kunnen schaffen. Dit jaar zullen alle budgettaire reserves echter aangesproken moeten worden omdat het coronavirus een stevig budgettekort veroorzaakte. Het is dus onzeker of het museum nog kunst zal kunnen aankopen in de toekomst. Een tekst die de bezoeker daarop wijst voor die de tentoonstellingsruimte betreedt toont aan hoe het museum hierover in gesprek wil gaan met zijn stakeholders daarbij aantonend hoe precair de situatie in de kunstsector is.

© KMSKB, Brussel / SABAM  |  foto: J. Geleyns - Art Photography

Over Gesprek gesproken, dat brengt ons naadloos bij het werk van Evelyne Axell uit 1966 met die titel, dat de KMSKB in 1967 aankocht. De techniek die de kunstenares hanteerde was olieverf op uitgesneden unalit op beschilderd doek. Twee perfect gespiegelde vrouwen in zijaanzicht zien we wiens voeten uit het kader van het werk steken.

Het laatste thema blijkt de bezoekers, wellicht ook omdat men inhoudelijk en dus ook emotioneel meer aangesproken wordt, meer te boeien dan de andere. De oneindige cijferreeks in een kader (dat wel degelijk dus eindig is) van Roman Opalka uit ca. 1975 getiteld OPALKA 1965/1-ooDetail 1556343, een werk dat acrylverf op doek toont, verbaast niet alleen. Het stelt de kijker ook de vraag of dit nu het resultaat is van monnikenwerk of toch niet. Zo beweerde een bezoeker dat hier een simpele zeefdruktechniek gehanteerd zou zijn geweest. Mocht dat zo zijn, zou het plaatje bij het werk dat toch vermeld mogen hebben, dachten we bij diens ‘kunstkritiek’. Kijk, dat maakt kunst kijken interessant en een werk relevant, als er over gesproken wordt of net niet. Als het ontzag opwekt.

Reliekschrijn: moorden van Christian Boltanski uit 1989-1990 is zo’n werk. Hier zien we 261 blikken dozen met 9 grote blikken dozen met een metalen gaas als bodemvervanger. Voor het gaas van die negen exemplaren waarin een zwart-wit foto zit werd een spot bevestigd zodat het publiek de afbeelding kan zien. De sterkte van het werk is onmiskenbaar dat het niet alleen je letterlijk doet stilstaan maar ook weet stil te krijgen. Hier wordt een verhaal verteld.

Op een uurtje ben je ongeveer door heel .be modern heen, wat toch wel aantoont dat het inhoudelijk en thematisch voor ons wat sterker mocht. Er wordt overigens bijzonder weinig uitleg gegeven over de afzonderlijke werken. Wat jammer is.

Een stuk van de expo is ook terug te vinden in het gedeelte van de Oude Meesters. Daar overklast uiteraard het narratief en het oog voor detail van Pieter Breugel I met ‘De volkstelling in Bethlehem’ uit 1566 en ‘De kindermoord te Bethlehem’ van Pieter Breugel II met gemak het veel modernere werk uit de expo. We krijgen hier als het ware één groot beeld te zien waar verschillende (dramatische) verhalen in verteld worden.

Ander topwerk is onder andere de ‘Allegorie van de vruchtbaarheid’, de ‘Triomf van Bacchus’, ‘Suzanne en de Ouderlingen’ en het ultieme ‘De koning drinkt’ van Jacob Jordaens.

In de patio op het gelijkvloers tonen kunstenaars hun werk in Inside-Out via het steunplatform Art Cares Covid. Daar stippen we ‘Ze vertrok door de deur te sluiten’ van Sabrina Montiel-Soto uit 2009 aan, een werk van porselein en plastic van 6x4x5 cm en Sébastien Delvaux’ absurdistische video ‘Zonder titel’ uit 2017 die ook iets onthecht en mistroostigs uitstraalt. We zien zijn handen eindeloos een Rubiks kubus proberen op te lossen. De kubus is niet veelkleurig zoals we het symbool van de ‘80s kennen, maar volledig zwart.

< Bert Hertogs >