Recensie Ma Rainey’s Black Bottom ★★★★

Ma Rainey’s Black Bottom, de film van George C. Wolfe naar het toneelstuk van August Wilson, wordt opgedragen aan Chadwick Boseman ter ere van zijn talent en karakter, lezen we tijdens de aftiteling. Het is dan ook de laatste film die Boseman, Wakanda Forever, inblikte. In augustus overleed ie aan darmkanker. Weinig mensen wisten dat ie ziek was. De tweet die Letitia Wright, zijn collega uit de Marvelfilms, de wereld instuurde, ging dan ook door merg en been toen we die lazen. Haar pijn voelde je gewoon door de kleinste vezel van je lichaam gaan wanneer je haar ‘This hurts. Really hurts.’ las.

Boseman werd een rolmodel waar de internationale zwarte gemeenschap naar opkeek in de manier waarop ie T‘Challa / Black Panther neerzette in de Marvelfilms Black Panther en het tweeluik Avengers. In Ma Rainey‘s Black Bottom mag hij tonen wat een ongelooflijk groot talent hij was. Als de trompettist Levee mag hij een man spelen die lef heeft en levendig is. Een man die jong, gretig en ambitieus is wat in geen tijd een generatieclash oplevert in de repetitieruimte van een opnamestudio met zijn medemuzikanten die een stuk ouder zijn dan hem en ook wijzer. Mannen die beseffen – in tegenstelling ook tot de huidige generatie jongeren die wijsgemaakt is dat ze eender wat of wie kunnen worden wie ze willen – dat er zoiets bestaat als limieten waardoor er een verschil is tussen droom (wat men wil of hoopt) en realiteit (wat kan). Ze kennen hun plaats in het leven dus en dat is braaf gehoorzamen terwijl Levee bepaalde zaken wil challengen. Ma Rainey’s Black Bottom toont vooral dat verandering tijd vergt en je tegen een muur kan knallen als je te veel te snel wil. ‘Er is meer dan plezier maken in het leven. Zwarten moeten meer doen dan er een fijne tijd van maken, ze moeten hun bijdrage aan het leven doen.’ zegt pianist Toledo (Glynn Turman).

Levee heeft al snel een aanvaring met Cutler (Colman Domingo) die zijn arrangement voorstelt van ‘Black Bottom’ zoals de band het altijd al gespeeld heeft. Levee ziet dat anders en wil met een uptempo trompetsolo beginnen die al meteen de luisteraart moet appelleren en verder het tempo van het nummer opdrijven zodat er gedanst kan worden. Cutler weet dat uiteindelijk Ma (Viola Davis) het laatste woord zal hebben.

Het minste wat je kan zeggen is dat Davis de ruimte vult als ze haar bazige personage gestalte geeft. Iedereen kan naar Ma’s pijpen dansen, wit of zwart, man of vrouw maakt niet uit. Humeurig is de legendarische Ma Rainey als ze een ongeval met haar wagen heeft en te laat aankomt in de opnamestudio. Ook Levee daagt later op dan de andere muzikanten, blijkt het nut van repeteren niet in te zien waardoor hij enigszins terecht als ‘lui’ afgezet wordt door zijn collega’s. Ma haalt ondertussen het onderste uit de kan, wil dat haar neef Sylvester (Dusan Brown) de intro doet van het nummer, wat Mel Sturdyvant (Jonny Coyne) danig op de proef stelt. Sylvester stottert namelijk.

Sturdyvant is de eigenaar van de opnamestudio. In de jaren ’20 – knap in beeld gebracht via de cinematografie van Tobias A. Schliessler - werd alles nog analoog opgenomen door te krassen in een plaat dat de mal zou vormen waaruit de vinyl geperst zou worden. Eén fout in een take betekent dan ook de schijf weggooien en opnieuw beginnen. Sturdyvant sakkert sowieso al dat het een dure opnamesessie wordt en dat wordt er niet beter op vermits de sessie dreigt uit te lopen. Ma klaagt dat het er te warm is, wil dat er ventilatoren aangerukt worden, wil niet beginnen zingen zolang er geen cola zoals ze gevraagd heeft is, wil ‘Black bottom’ eerst opnemen en niet ‘Moonshine blues’ zoals de setlist aangeeft, en staat helemaal op het punt het af te stappen wanneer zij, de band en Sylvester het er na 7 takes prima vanaf hebben gebracht maar er een technisch probleem rees met de micro van Sylvester.

Wanneer op het einde van de film de muziek die Levee schreef voor ocharme 5 dollar door een volledige band van witte mensen wordt opgenomen, weet je wat het verschil is tussen een echt dure opnamesessie en een goedkope. Tweehonderd dollar krijgt Ma, haar muzikanten en Sylvester elk 25 dollar. Sturdyvant speelt dus handig alsof de zwarten hem te veel vragen, terwijl hij goed beseft dat de prijs goed meevalt. Voor de muziek in Ma Rainey’s Black Bottom stond Branford Marsalis in. O.a. Deep Moaning Blues, Doctor Jazz, Hear Me Talking to You, Baby Let Me Have It All, Ma Rainey‘s Black Bottom en Those Dogs of Mine zijn in deze prent te horen.

Het is vooral Bosemans personage dat veruit het meest interessant is om volgen. Chadwick mag dan ook een breed scala aan emoties brengen wanneer hij Levee neerzet. Van flirterig met Ma’s vriendin Dussie Mae (Taylour Paige) waar hij tijdens een break wanneer er om cola gegaan wordt voor Ma, seks mee zal hebben in de repetitieruimte op de buffetpiano, wat Ma nooit zal goedkeuren en hem zijn ontslag kan kosten, over combattief in zijn pleidooi waarom hij net als zijn vader niet bang is van witte mensen en in een erg doorleefde en emotionele scène zijn collega’s meldt hoe zijn vader wraak nam op enkele witten die zijn moeder hadden aangerand, tot uiterst gevaarlijk wanneer hij zich in het nauw gedreven voelt.

Het wit-zwart thema komt verder ook nog aan bod wanneer een collega van Levee vertelt over een zwarte die aan een station uitstapte en te laat terug was om de trein waarop hij zat terug te halen. De man had een bijbel in de hand en droeg een kruis aan zijn hals. De witte mannen die hem achternazaten met een pistool op de sporen lieten hem dansen. Het brengt het gezelschap bij de vraag of er een God is. Levee is niet gelovig: ‘God haat negers. God negeert ze.’ zegt ie wat een gelovig muzikant als godslastering beschouwt.

Levee blijkt ook het leven te minimaliseren terwijl hij de dood hoger inschat: ‘De dood heeft stijl. De dood doet je wensen dat je nooit geboren bent. Zo erg is de dood.’ Dat door Chadwick Boseman horen zeggen, enkele maanden na zijn dood, is best slikken net als de donkere boodschap die Ma Rainey’s Black Bottom uitdraagt: dat wit en zwart anders behandeld wordt, Levee te naïef is in zijn ambitie om het te maken als componist en bandleider en de stelling waarbij de wereld vergeleken wordt met een stoofpotje waarin de zwarten als ‘de restjes’ worden beschouwd, stevig nazindert.

Zelfs al heeft Ma de witten, waaronder haar manager Irvin (Jeremy Shamos) in haar macht en heeft ze als succesvolle bluesartieste aanzien verworven, toch weet ze dat ze eigenlijk niet de baas is. Ze is dat op artistiek vlak wel voor alle duidelijkheid en zal zich niet laten dicteren door een ander wat en hoe ze de dingen moet aanpakken, maar ze weet: ‘Ze geven niks om me. Al wat ze willen is mijn stem. Na een opname ben ik niet meer van nut voor hen. Dan trekken ze hun broek terug op alsof ik een hoer ben.’ Die vergelijking, hoe hard ze ook is gaat ook nu nog in zekere zin op, tenzij de artiest in kwestie in eigen beheer zijn of haar muziek uitbrengt. Want toegegeven, een behoorlijk aantal (vooral mannelijke) figuren uit de (inter)nationale muziekindustrie zien er niet alleen uit, maar gedragen zich ook als pooiers.

< Bert Hertogs >