Recensie Hands do not touch your precious me ★★★

Hands do not touch your precious me komt uit een hymne van de Sumerische hogepriesteres Enheduanna aan de godin Inanna. Meer dan 4.000 jaar geleden werden deze verhalen voor het eerst in spijkerschrift in kleitabletten vereeuwigd. In een van die verhalen duikt Inanna (hier neergezet door Lieve Meeussen) de onderwereld in waar ze een wrede dood zal sterven om zo opnieuw geboren te kunnen worden, wat deze voorstelling doortrekt in het tonen van hoe beschaving en cultuur ontstaat. Zo zien we even de oerkreet doorgegeven worden, een klassieke opwarmer bij het theater en improvisatie en zijn we getuige van wat de eerste gebarentaal zou kunnen zijn geweest in combinatie met dans die als een primitieve communicatievorm voorgesteld getoond worden. Inanna’s verhaal wordt dus samengelegd met die van beschaving en cultuur, en die twee laatsten zien we dan ook teloor gaan in de voorstelling.

Dat vormt de kern van Hands do not touch your precious me, het jongste werk van choreograaf Wim Vandekeybus dat in de KVS via live stream in première ging. Vandekeybus werkt voor het eerst samen met performer en beeldend kunstenaar Olivier de Sagazan die in de rol van de duistere Ereshkiga, de zus van Inanna, aan de slag gaat met klei en wat lijkt op paardenhaar om zo de voorstelling visueel extra te ondersteunen die een aards, energiek maar ook impulsief, dierlijk instinctief, energieke duistere wreedaardigheid uitstraalt waar oerdriften gevolgd worden.  

Componiste Charo Calvo stond in voor de elektroakoestische geluidsband die niet zelden de kaart van noise in combinatie met een streep accordeon hier en een blaasinstrument daar combineert. Net als Vandekeybus en de Sagazan op het toneel doen, construeert Calvo iets dat zij ook afbreekt. Een mooi voorbeeld is daar bij het geluid van de zee bijvoorbeeld. Op videovlak stippen we het Droste effect aan (eindeloos spiegelen wanneer een camera het geprojecteerde beeld dat die zelf filmt filmt) dat hier goed werkt omdat het ook nu, zoals steeds een wat ongemakkelijk, beklemmend en bevreemdend gevoel oplevert voor de kijker. Verder kiest Vandekeybus ook voor re-enactment. Wanneer een danser door 4  horizontale bamboestokken gespiest is, laat hij dat op het podium live opgenomen videofragment bevriezen op een scherm. Niet veel later doet het gezelschap, verwijzend naar wat er eerder gebeurde, een herneming van die scène (weliswaar door er wat op te variëren) voor het geprojecteerde eindbeeld van die eerdere scène. Zo krijg je een staged body op een staged body te zien, een in scène zetten van een still die op zich het resultaat is van scenografie. Op de titel na van de voorstelling en het verstoppertje spelen na, komt er nauwelijks wat gesproken tekst in Hands do not touch your precious me waar de vergelijking tussen Ereshkiga en Schmiegel nooit ver weg is. Er hangt dan ook bijna de ganse tijd een gevaarlijke sfeer in de lucht die contradictorisch genoeg soms ook in luchtigheid overgaat.

Aarde en vuur zijn de basiselementen die hier op de voorgrond komen, met onder andere een soort kleien nest dat plots even vuur vat (en wat paniekerig op het podium gedoofd wordt alsof dat niet de bedoeling was) en een kleien hoofd met paardenharen die in vlammen opgaan. Het is transfiguratie van het lichaam ten top dat we hier zien via de Sagazans werk die het gezicht met klei en verf tot een klomp anoniem vlees herleidt bij zichzelf en andere dansers.

Hoewel de livestream te maken kreeg met technische problemen, zo stelden heel wat toeschouwers vast dat ze een foutmelding ‘502 Bad Gateway’ te zien kregen toe ze op de link klikten die hun toegang zou verschaffen tot de live stream, vragen we ons af of dat geen deel van de voorstelling uitmaakte. In het begin zijn er overigens ook een paar black outs die er eerder onverwacht komen. Letterlijk vertaald betekent Bad Gateway, slechte poort. Alsof de makers ons zo wilden waarschuwen dat we op het punt stonden om een slechte poort naar de onderwereld te nemen …

Feit is dat net zoals velen wij de live stream een nachtje lieten voor wat die was omdat die issues ons uit ons moment haalden. Uiteindelijk hebben we de dag nadien de zaak uitgesteld bekeken. Elk nadeel heb zijn voordeel overigens. Op die manier konden we naar de livestream van Belle Perez kijken die op hetzelfde moment een gratis live stream van een geweldig concert de wereld instuurde via DB Video, een stream die overigens rimpelloos verliep. Belle zag er goed uit, zong feilloos, en bracht gewoon van begin tot einde een feestje om ú tegen te zeggen vol zomerse party vibes met Fiesta Perez. Iets waar zeer veel mensen duidelijk naar hunkerden, om de donkere (corona)tijden even te kunnen laten voor wat die zijn.

Groter kan het contrast dus niet zijn met Hands do not touch your precious me waar donkerte regeert, al refereert Vandekeybus ook naar de (on)schuldige jeugd met spelletjes als strootje trek (waarbij de verliezer gedeeltelijk uitgekleed wordt, een hoge papieren punthoed opgedaan krijgt en uitgelachen wordt), verstoppertje (hier in zwart wit in beeld gebracht en met extra korrel zodat mysterie en een spooky sfeer hand in hand gaan), stoelendans, een cirkelspel waarbij links en rechts een danser achterover zijn stoel valt en in het midden een kaars staat waar ze hun voetjes aan verwarmen, en een krijgerspelletje waarbij vier spelers met een lange bamboestok met op het einde een vod bevestigd elkaars kaars op het hoofd proberen doven.

Anna Karenina Lambrechts zien we een stok in twee breken en daarmee verschillende andere dansers spiesen zodat ze gereduceerd worden tot een stukje vlees aan een grote satéstok. De scène van Maureen Bator die erg aarzelend een tas koffie brengt aan Ereshkiga vonden we dan weer een van de sterkste van deze Hands do not touch your precious me. De angstige blik, de handen net boven haar knieën, de voeten die naar elkaar gericht zijn … alles zit werkelijk top in die scène.

Hands do not touch your precious me is behoorlijk donker, bij momenten smerig, vies, bloederig en ja ook wel danig bevreemdend. Het blijft ons een mysterie of die technische storingen al dan niet gewild waren en bij de voorstelling hoorden, opdat de kijker moeilijker hoogte van deze productie zou krijgen.

< Bert Hertogs >