Recensie Vroeger was de toekomst beter ★★★

Een ode aan twee tegenovergestelde zielen die in je zitten: de ene erg angstig en verlegen, de ander een exhibitionist die zich wil tonen en laaft aan de erkenning van het publiek via het applaus, dat brengt Günther Lesage in zijn jongste monoloog die hij tijdens de lockdown schreef. Een schoon pleidooi vormt de voorstelling ook aan zij die nooit bondig zijn – hoe herkenbaar! -, zij die zich verliezen in hun uitvoerigheid en – niet onbelangrijk - daarbij hun zinnen niet afmaken: ‘Luister, ik moet iets zeggen. Ik ga het zo kort mogelijk houden. Het is echt veel. Het is nu nog meer. Het lukt me nooit om bondig te zijn. Wat ik ook probeer, het lukt me niet. Het is te uitvoerig. Ik pak zo veel mogelijk zijwegen dat de mensen en ook ik niet meer …’ klinkt het. En inderdaad, Lesage blijkt een begenadigd helderziende of toekomstvoorspeller voor zichzelf en ons als je wil, want ook wij … toch minstens twee keer (wat er een te veel is naar onze normen) keken op onze klok omdat het te uitvoerig was wat ie bracht en we even de weg kwijt geraakten in het stuk. En die klok die tot veertig minuten telt halfweg (het stuk duurt ongeveer 90 minuten) maakt je uiteraard nog meer bewust van de tijd die verstrijkt. Op die manier is de voorstelling ook een ode om je te verliezen in die tijd, in het nu en het hier, om te stappen in de wereld van de verbeelding.

In Vroeger was de toekomst beter hekelt Lesage onder andere de excuses die bovengehaald worden om een gesprek vroegtijdig te beëindigen zonder dat men het lef heeft om de dingen bij naam te noemen. Mensen die beweren dat ze een bus te halen hebben terwijl ze een wagen hebben of hoewel ze kinderloos zijn, menen dat ze dringend hun kinderen moeten gaan oppikken. De schijnheiligheid, of het doen alsof van alle dag, doorprikt dus.

Günther heeft het over Günther en Gunther, de ene bang om angstremmers: “Tegenwoordig word ik al bang dat ik bang ga worden”, de ander de man die de show even komt redden door met zijn zonnebril op als Fred Astaire gaat dansen op ‘Let‘s Face the Music and Dance’ van Irving Berlin uit de film Follow the fleet, maar dan solo. Een flamboyante man kortom die geen blad voor de mond neemt o.a. in een lange vulgaire passage waarin allerhande synoniemen voor de liefde bedrijven, passeren. Hier komen Günther en Gunther in botsing met elkaar, de ene stelt immers dat de show redden misschien ook poëtischer kan en minder grof gebekt. Aan taalvondsten geen gebrek overigens. Zo heeft ie het over de koppeling van je wagen vervangen dat een serieuze rekening is, waar je rekening mee moet houden, heeft ie het over tweedehands dat zonder dat je het misschien weet in realiteit meerderehands is. En als je twee Hansen kent, de tweede meestal zonder dat ie dat graag heeft, kan aanspreken als tweede Hans.

Vroeger was de toekomst beter geeft de toeschouwer mee dat die binnenkomt als een baby en buitengaat als een lijk en klinkt af en toe behoorlijk nietig in de filosofische bedenkingen die het maakt zoals in ‘Onder de sterren besef je, je bent toch maar klein hé.’, ‘Liefde is de belangeloze overgave voor de ander.’ en ‘Verbeelding werkt altijd een beetje beter als je ’s anderendaags kunt uitslapen.’ De voorstelling bewandelt zowel die van de spanning, met een goeie opbouw wanneer Günther vertelt dat ie naar Zagreb gaat naar een helderziende omdat allerlei andere therapieën, waaronder de onderwatertherapie ‘en nu omdraaien’, niet het gewenste resultaat opleverden. Er hangt dus zowel een donkere sfeer, die gaat over sluimerende angst, de neiging tot zelfdestructie en een laag zelfbeeld enerzijds over deze productie, maar ook een frivool, uiterst entertainend en licht kantje.

Het maakt van Vroeger was de toekomst beter een goed uitgebalanceerde juiste, oprechte en zo eerlijk mogelijke voorstelling over zelfaanvaarding waar je je in herkent en verliest, maar waar Lesage er toch ook in slaagt om je in de zoveelste zijweg die hij bewandelt je niet helemaal verloren te doen lopen in zijn gedachten en gevoelswereld. Een voorstelling die ook even naar Shakespeares Hamlet verwijst, en de twee Günther/Gunthers laat samenvallen in een repetitieve repetitieronde: ‘stappen als een peuter, en vallen, en wenen, en recht …’ maar bovenal naar de tijd waarin die tot stand kwam, tijdens de tweede lockdown van de coronacrisis. Zo legt ie bijvoorbeeld het concept café uit aan het publiek omdat de horeca ook zeven maanden dicht was én refereert ie naar die periode in tekstfragmenten zoals ‘Ik ben een acteur zonder toekomstperspectief.’ en ‘Hoe kunnen ze zo vrolijk zijn zonder perspectief?’ Finaal stelt de voorstelling dat een peuter niet bang is om te vallen, maar volwassenen bang zijn om eerlijk te zijn. Dat ze het zich soms zelf te moeilijk maken en de antwoorden op de vragen of zaken waar ze mee worstelen eerder te vinden zijn bij zichzelf dan bij een ander.

< Bert Hertogs >