Recensie Antigone ★★★

Van Sofokles’ Antigone maakte de jonge maakster en RITCS-masterstudente Barbara T’Jonck een feministisch zuiveringsritueel. Een zondagsmis als het ware, een sacraal gebeuren met kaarsen, en theelichtjes in glaasjes in de volledig witte ruimte die KVS Top is. Niet dat het een topplek is voor theater, rechtstreeks onder het dak hoor je immers wel eens een vliegtuig overvliegen, maar vooral: het is er warm (al had de actrice drank voorzien na de speech van Kreoon).

T’Jonck volledig in het wit, bracht met een gezonde blos op haar wangen twee derde van de tekst. Eindigen deed ze immers met de zelfmoord van Antigone. Een daad die verre gevolgen zal hebben voor Kreoon. Zijn zoon is immers verloofd met Antigone en zal zich op zijn zwaard smijten. Zijn moeder, Euridike, maakt ook aan haar leven een einde. Ismene deemstert weg en Kreoon blijft zo helemaal alleen achter met een koor rond zich.

Antigones laatste woorden in deze voorstelling zijn een duidelijk signaal die de maakster uitstuurt door voor dit einde te kiezen: ‘Thebanen, kijk, de laatste dochter van uw koningen. Dit moet ze ondergaan: uw helden wilden niet dat zij heldhaftig was.’ Kreoon komt – wellicht ook omdat de rol gespeeld wordt door een vrouw - in deze productie overigens ook helemaal over als een patriarch uit een tijd dat man en vrouw geen gelijke waren van elkaar: ‘Een hete vrouw in huis, brengt koele liefde thuis.’ en ‘Verliezen van een man is erg. Het ergste is: verliezen van een vrouw.’ klinkt het onder andere uit haar mond.

T’Jonck kiest ervoor om het publiek te laten deelnemen aan de voorstelling zodat het zich niet kan wentelen in een passieve rol van toeschouwer zijn maar betrokken wordt en zelfs tegenspeler wordt. Zo mag wie zich daar goed bij voelt, de tekst van het koor – de volledige tekstbrochure, vertaald door Johan Boonen krijgt iedereen mee – opzeggen. Twee vrijwilligers zoekt ze ook in het publiek om souffleur te spelen, mocht dat nodig zijn. Niet dat ze haar tekst niet kent, verduidelijkt ze. Maar je weet maar nooit. Uiteindelijk zal ze helemaal geen beroep moeten doen op hulp van buitenaf.  

De jonge theatermaakster maakt het zichzelf nochtans niet gemakkelijk. Ze speelt alle rollen zelf en speelt daarnaast ook nog gastvrouw. Of dat werkt? Ja en neen. Aan de ene kant kan ze een rijker scala aan spel en beweging tonen (sluipend en kruipend als wachter, neuriënd in het begin van de voorstelling en het einde wanneer ze zwarte tule over haar gezicht heeft, symbool voor de naderende dood van Antigone) waarbij ze in the round naar alle toeschouwers toe wel enkele keren speelt. Nadeel van een niet versterkte in the round-voorstelling is dat je soms naar de rug kijkt van de performer en het geluid (dat sowieso al niet top is in KVS Top) de andere richting uitgaat.

Aan de andere kant komen sommige dialogen ook wel erg geforceerd en theatraal over wanneer ze naar de overkant wandelt om daar de zinnen van de tegenspeler op te zeggen bijvoorbeeld en telkens heen en weer gaat. Barbara T’Jonck gebruikt wel de ruimte die ze ter beschikking heeft. dat doet ze goed. Zo brengt ze de dialoog tussen Ismene en Antigone achter een wit doek waardoor ze het privégehalte ervan onderstreept. T’Jonck toonde in KVS kortom dus haar potentieel. Al oversteeg deze voorstelling maar in beperkte mate het niveau van een afstudeerproject. Soms kunnen regietips van externen al veel doen.

< Bert Hertogs >