Recensie Gunda ★★★1/2

Joaquin Phoenix behoort tot een van de grootste fans van Gunda lezen we in de promotekst van Gunda. Je moet al een schaap zijn om dat een belangrijk gegeven te vinden. Phoenix is gewoon uitvoerend producent van deze docu die eigenlijk geënsceneerd is. Het zou dus maar erg zijn mocht ie géén fan zijn. In de film van Victor Kossakovsky zien we een varken (Gunda) bevallen van 12 biggetjes. Die vliegen allemaal meteen op de tepels van hun moeder waar ze stevig aan beginnen trekken omdat ze honger hebben. Dan al vraag je je af of en in welke mate je je eigen moeder haar tepels geen pijn hebt gedaan toen je van d’r borstvoeding kreeg. We zien de varkens het zwijn uithangen, de broertjes en zusjes wegduwen om aan een tepel te kunnen geraken. De survival of the fittest, puur egoïsme dus. Hoewel de film geschikt bevonden is voor alle leeftijden, stellen we toch vast dat vooral de allerjongsten in de Cinema het moeilijk hebben met deze ruwe kant van de dieren. Maar even goed is de prent ook vertederend wanneer ze in het stro dicht bij elkaar liggen om van elkaars lichaamswarmte te kunnen profiteren.

Eén van de twaalf in de boerderij in Noorwegen is het kneusje van de hoop. Die komt met moeite recht, en heeft duidelijk iets aan de rechterachterpoot wat Gunda ook opvalt. Ze geeft het dan ook een trap. Later zal ze het tijdens het wandelen een zetje met haar snuit geven. We zien de biggen mee eten van wat er op het land ligt waarna ze toch nog een stuk gezoogd worden. Tot haar kroost uiteindelijk van haar afgenomen wordt en Gunda duidelijk daarop reageert. Over haar toeren hoor je ze dan briesen en snel rondjes lopen, totaal van slag tot ze na een tijdje berusting vindt en in haar hok terug kruipt. Rouwverwerking bij een beest duurt kennelijk maar enkele minuten.

Zeggen dat Kossakovsky niet het menselijke aspect en de emoties van dieren wil tonen/suggereren, is dus pure larie. Uiteraard wil hij dat (al dan niet vanuit een veganistische onderliggende visie). Zo zien we hoe hij een kip met een poot registreert als ze op een boomstam springt. Met dat zwart-witbeeld maakt ie van het dier een ballerina die haar evenwicht probeert te bewaren. Niet veel later zien we haar tussen het gras hinken zodat haar beperking des te harder opvalt en je te doen hebt met hoe ze zich moet behelpen. Maar dat gevoel krijg je vooral wanneer die door de draad van de omheining haar kop steekt om zo bij de koeien te proberen geraken wat niet lukt. Daarin kan je een pleidooi zien tegen het opsluiten van dieren. De camera registreert het vierkant van de draad om daarna over te gaan naar het vierkante gat van het varkenshok. Knap gedaan hoor.

Wat zowel die koeien en varkens gemeen hebben, is de last die ze ondervinden van muggen en vliegen. De koeien blijven roerloos staan in de wei wanneer het onweert. De biggetjes zitten dan in hun hok, maar enkele komen met hun snuit buiten zodat ze zich te goed kunnen doen van het water die de verse regen hen te bieden heeft. Dan weer zien we ze aan elkaars oor knabbelen of gewoon wat als kleine kinderen speels ravotten met elkaar. Maar op het einde is de speeltijd over.

Gunda, dat op het filmfestival in Berlijn in première ging, en in De Cinema speelde voor een uitverkochte zaal, is volledig in zwart wit in beeld gebracht, doet enkel beroep op natuurlijke geluiden van de dieren en hun omgeving, en heeft dus geen dialogen of muziek. De regisseur had toen hij vier was een big als vriendje en hij speelde al lang met het idee om een film te maken over het boerderijleven met een varken in de hoofdrol.  25 jaar later is het zo ver gekomen. Na de voorstelling horen we zeer veel lovende reacties. Toch dienen we aan te stippen dat de vrouw die naast ons zat in slaap gevallen is na een half uur (de film duurt 93 minuten n.v.d.r.) en ook wij het trage vertelritme van de film alsook het zeer beperkte narratief uitdagend vonden om onze aandacht er bij te houden.

< Bert Hertogs >