Recensie Elisabeth gets her way ★★

Met Elisabeth gets her way kende Jan Martens zijn Belgische première in Mechelen. In zijn danssolo zet hij de Poolse claveciniste Elisabeth Chojnacka (1939-2017) centraal. Exact 50 jaar geleden bracht ze immers haar eerste album uit: Clavecin 2000.

Niet dat hij het ganse album laat horen en daarop danst. Nee, Jan Martens beperkt zich tot de eerste twee nummers uit het album: Continuum van György Ligeti en Profil Sonore van Graciane Finzi aangevuld met andere nummers. Met stip is zijn tweede choreografie op Phrygian Tucket van Stephen Montague het meest indrukwekkende van de 70 minuten durende voorstelling. Daarin legt Martens, enkel gehuld in een mini gouden slipje, de klemtoom op het bewegen van zijn armen en handen alsof hij soms zelfs een imaginair tokkelinstrument aan het bespelen is. Let ook op de trekbeweging die hij met zijn armen maakt.

In opener Concerto pour Clavecin van Manuel de Falla uit 1926 trekt ie enerzijds de formele kaart, eigen aan het instrument dat Chojnacka bespeelde en vaak geassocieerd wordt en werd met het hof. Maar er zit ook een speelsheid in de clavecimbel, denken we maar aan wat Mozart er allemaal uit toverde. Jan Martens zien we dus zowel voor strakke gestapte lijnvoering gaan (van achter naar voor, van links naar rechts en diagonaal wandelen) alsook heel impulsief opspringen.

Tussen de verschillende stukken kleedt hij zich om of uit. Profil Sonore brengt hij namelijk naakt, schuin zittend terwijl hij met zijn billen en onderkant van zijn benen tegen de dansvloer kletst. Daarmee verwijst ie naar de veelzijdigheid aan klanken en ritme die Chojnacka, die er als een echte rockartieste uit zag, uit haar instrument haalde. Zo bespeelde ze niet alleen de twee registers door soms mozaïeken te maken met haar vingervlugge handbewegingen, ook zette ze het instrument in als ritmesectie. De pedalen gebruikte ze om een windbeweging te laten horen (wat Martens omzet in een wervelende beweging met zijn handen die boven zijn hoofd gaan draaien), ze plukt rechtstreeks aan de snaren, slaat ze rechtstreeks aan met mallets zoals bij een marimba, slaat op het houten frame enz.  

In zijn choreografie zien we Jan Martens op het puntje van zijn achterwerk zitten, zijn lichaam in een geometrische vorm plaatsend als een rechte die twee keer een hoek van 90 graden maakt en zijn armen die ook nog eens die lijn en hoek vormen ten opzichte van zijn bovenlichaam. Naar het einde toe staat ie ondersteboven en laat hij zijn schouders verticaal rusten op de vloer terwijl zijn hoofd ligt. Het rechterbeen houdt hij daarbij verticaal, het linker evenwijdig met de vloer, ook hier 90 graden in verhouding met zijn armen. In Commencement van Zygmunt Krauze focust hij op het ritme van het trillende korte motief dat zich herhaalt. Dan al valt op dat Martens behoorlijk één op één bezig is, al gaat ie de ene keer een handbeweging exact op de toon uitvoeren en niet veel later een fractie te laat.

Andere nummers waarop hij danst tijdens Elisabeth gets her way zijn het zestiende eeuwse Uppon La Mi Re (anoniem) en Tango for Tim van Michael Nyman. Wij misten een zekere passie op de dansvloer en vonden over het algemeen deze voorstelling te één op één. Door ook nog eens zijn dans constant te laten onderbreken door video- en audiofragmenten uit docu’s, uit het archief van het INA, in combinatie met quotes van de muzikante (o.a. over recensenten), haalde Jan Martens niet alleen meermaals de vaart en spanningsboog uit zijn voorstelling, hij maakte er zo ook een tamelijk formele, didactisch educatieve zit van die hem weliswaar in staat stelde om telkens na enkele minuten dansen te recupereren en zich te hijsen in een blauwe jurk die aan de onderkant ingesneden was, een rode werktenue met groene opgetrokken sokken of een outfit die knipoogde naar de barok.

< Bert Hertogs >