Recensie The Six Brandenburg Concertos ★★★★★

De Munt heeft haar start niet gemist dit seizoen. Na de opera The time of our singing kreeg ook de eerste dansvoorstelling na de coronapandemie The Six Brandenburg Concertos een staande ovatie en laaiend enthousiast applaus. Anne Teresa De Keersmaeker brengt in dit werk van Bach – na het intimistische, donkere en contemplatieve Mitten wir in Leben sind - niet alleen haar liefde voor de componist wiens werk refereert naar oude dansvormen en dus over een dansant karakter beschikt terug naar voren, ze laat haar met de jaren eigen ontwikkelde danstaal in dialoog gaan met de geometrische structuur van Bachs werk. En ze toont daarbij ook haar veelzijdigheid door te contrasteren met Mitten. In The Six Brandenburg Concertos is het een genot om de jeugdigheid, het energieke, de joie de vivre, de zwierigheid, ja zelfs het frivole van Rosas naar boven te zien komen. Opent de voorstelling nog ontzettend formalistisch, dan is bijna twee uur later elke hiërarchie verdwenen. Het voelt dan ook aan alsof het dansgezelschap haar eigen bevrijdingsfeest heeft georganiseerd, ook door zichzelf heruit te vinden. Qua timing, net na de coronacrisis komt deze uitbundigheid, dit dansfeestje dat in september 2018 in wereldpremière ging in Berlijn dan ook prima op tijd. 

Het getal drie en vijf zijn o.a. duidelijk aanwezig in Bachs werk dat in de Munt feilloos live gebracht wordt door het B’Rock Orchestra. De Keersmaeker doet daar wat mee en brengt drie generaties dansers van Rosas samen in deze voorstelling die elkaar verrijken. In het vijfde concerto zie je de drie nog het sterkst van al. Een trio staat op het podium dan, een vrouw die de partij van de dwarsfluit volgt, en de mannen volgen respectievelijk die van de clavecimbel en viool. De zestien dansers refereren verder in de zes concerto’s naar de driehoek, de zigzag, de vijfpuntige ster, de lijn, spiraalvorm en cirkel. De Keersmaeker focust voornamelijk in het ruimtegebruik op voor-achter en hoog laag.  

Bij de start van The Six Brandenburg Concertos stijgt een cirkelvormige trussing waar de belichting in hangt naar de nok, boven het podium. In die cirkel zien we een pentagram dat oranje maar later in de voorstelling ook rood oplicht. Cirkelvormige ledspots zitten mee verwerkt in deze constructie. Tijdens het eerste concerto trekt de voorstelling vooral de lijn van de rechte lijn. De dansers stappen ritmisch naar voor, leggen quasi altijd een klemtoon op hun rechtervoet, draaien vooraan even naar links en wandelen zo alsof ze op een catwalk aan het wandelen zijn naar achter. Met dat verschil dat hun passen geen wandelen meer tonen, maar een ritmisch patroon vormen. Het is dan ook dat voor het eerst de zigzag-lijn in enkele sprongen te zien is.

Wat vooral verrassend werkt, is de humor die Anne Teresa De Keersmaeker in haar choreografie steekt. Dat is een element dat we hier duidelijk kunnen ontwaren. In het eerste concerto laat ze heel even een danser breakdancen en dus verwijzen naar de hiphopcultuur, ook leuk is de vondst om twee anciens, een vrouw en man te laten refereren naar de hoofse dans. Met gestrekte hand en arm staan ze tegenover elkaar terwijl ze in een cirkel wijzerzin en tegenwijzerzin draaien. Doorheen de concertos verweeft ze ook de individuele expressie die mag contrasteren met de groep en zelfs uit de band mag springen. In het eerste concerto zien we een blonde danseres even de swish swish doen naar het einde toe. Ook een hond komt mee de scène op en zal mee naar voor en achter trippelen terwijl de dansers naar dat getrippel refereren in hun bewegingen. Niet de hond, maar de dansers zullen op het einde grommen.

Om maar te zeggen dat er binnen het strakke kader ook ruimte is voor luchtigheid en humor. Later zien we iemand naar showdans refereren wanneer die met de handen in de lucht ter plekke springend naar iets probeert te grijpen. Anderen zien we grote passen zetten en verwijzen naar de kindertijd. Terwijl een ander in zijaanzicht naar het publiek kijkt om vooral uit te pakken met een attitude van zie eens hoe goed ik ben en een andere collega later naar voor komt en in zijn beweging als een aapje overkomt, een dier dus wat verwijst naar het L‘Abécédaire de Gilles Deleuze.

Ook o.a. kindertijd, plezier en ziekte staan trouwens als woord in die L‘Abécédaire. Zo lijken we ook even een oefening te zien die kinesisten je op kunnen leggen. Tijdens het vierde concerto zien we namelijk enkele dansers op hun zij liggen en een been naar boven en beneden doen. Bij het vijfde concerto wordt er dan weer met kaarsrechte stijve benen alsof die in de gips zitten bewogen. Ook hier zie je de driehoek. En verder wordt er met een rechterbeen gesleept (diagonale lijn) wat mogelijk ook een link is naar een kwetsuur.

Het derde concerto krijgt een steviger applaus dan het tweede op het einde. Wellicht heeft dat te maken met het dynamische karakter van die eerste en de verticale lijn die via de sprongen uitdrukkelijker aanwezig is. de diagonale lijnvoering, cirkelvorm (ook in het rond de as draaien) zien we dan weer geaccentueerd in de vierde. Voor het eerst wordt er ook gegleden over het podium tijdens The Six Brandenburg Concertos die verschillend van karakter zijn maar toch samen en coherent geheel vormen.

En Anne Teresa De Keersmaeker? Die toont dat als je lang genoeg broedt op een goed idee (tijdens het maken van Violin phase luisterde de choreografe quasi onafgebroken naar het vijfde concerto) daar een topwerk van kan maken dat tot het beste behoort uit haar rijk gevulde repertoire. Bravo.

< Bert Hertogs >