Recensie Sun-set ★★★★1/2

Lang geleden dat we nog het gevoel hadden ogen en oren te kort te hebben tijdens een voorstelling. Het was het geval bij Sun-set waarbij visueel artiest Ezra Veldhuis die licht als onderwerp gebruikt in haar multidisciplinaire aanpak, Bosse Provoost en Oshin Albrecht spelen met de ruis die je zintuigen waarnemen. Hier je zicht en gehoor. Want wellicht heb je het zelf al eens gemerkt dat wanneer je in een pikdonkere ruimte zit, geen zwart voor je ogen ziet. Maar wel witte en rode stippen die lijken te dansen over je netvlies, al dan niet rustig, met een zachte korrel en hier en daar wat witte strepen erbij. Dan weer feller, ruwer en groter. Het is daarmee, ook auditief horen we in Sun-set zachte ruis (het geluidsontwerp is van Benjamin Cools n.v.d.r.) die subtiel crescendo gaat naar luidere in een surround omgeving, dat de makers spelen. Hoe het komt dat we dansende puntjes waarnemen in zo’n omstandigheden, daar is geen verklaring voor stelt deze voorstelling en performance in een. De visie dat onze ogen die beweginkjes voorzien als waren het screen savers voor onze hersenen, vinden we wel een erg mooie en eigentijdse gedachte. Het idee, hoe ontstond uit het grote niets iets, wordt zo ook bevattelijk.

De toeschouwers nemen bij Sun-set eerst plaats achteraan de zaal van Troubleyn en zitten tegenover elkaar alsof ze in een wachtzaal zitten. Blacklight neonlampen creëren al de sfeer van de nacht terwijl we een Engelse tekst te horen krijgen (die o.a. refereert naar die dansende puntjes). Vervolgens worden we een voor een naar het podium geleid dat omgeven is door zwarte doeken (de black box). Een van de makers houdt je hand vast en geeft je een plaats in een pikdonkere ruimte die je niet kent laat staan dat je zou beseffen hoe groot die is. Het maakt je meteen een zeer nietig iemand voelen. Rondom je hoor je kraakgeluiden van de plankenvloer wanneer iedereen al zit. Zijn de anderen aan het bewegen terwijl jij mooi de instructie gevolgd hebt om neer te zitten of zelfs op je rug te gaan liggen? Zijn dat de spelers? Of hoor je toch andere toeschouwers omdat ze zich even wat anders zetten? Het mysterie zit ‘m soms in kleine dingen. Ruis hoor je rondom je, eerst zacht, dan wat luider, en het verplaatst zich in een cirkel om je heen.

Tot er kleine heel subtiele pulserende groene lichtjes boven je aan en uit gaan, eerst zijn het er weinig, dan weer wat meer en tenslotte doven ze allemaal uit. Die creëren plots diepte, of beter, het verschil tussen laag en hoog. Maar ook, de dansende stippen verdwijnen zodat wat je hersenen registeren een grote zwarte omgeving is met enkele stippen licht. Na een tijd zien we voor ons warm wit/geel-oranje licht doorbreken en zo de vloer belichten, waardoor we de toeschouwers om ons heen beetje bij beetje te zien krijgen. De doeken openen zich en Oshin blijkt op een tribune naar ons te kijken. Wij, toeschouwers, als deel en onderwerp van de performance. De omgekeerde wereld. Niemand die haar teken, behalve Bosse dan, als een uitnodiging interpreteert om onze plek te verlaten en bij haar te komen zitten op de tribune. Daarvoor moet ze ons even toespreken zodat we onze rol van toeschouwer in de klassieke theatercontext kunnen opnemen.

Wat daarna volgt bij Sun-set is ontzettend mooi. Er wordt via licht met diepte gespeeld zodat je min of meer een beter idee krijgt voor welk volume je zit waar je daarnet in zat. Wanneer er van rechts naar links een wit gordijn in het halfduister dichtgetrokken wordt, levert dat een gigantische ruis van felle en grote stippen in wit en rood voor je ogen op, alsof je naar sneeuw aan het kijken bent op televisie maar dan ruwer, grover. Ook dat openen en toe gaan van het gordijn, refereert overigens naar het theatergebeuren, naar hoe wij ‘kunstmatig’ scheppen terwijl we in het eerste deel uitmaken van een re-enactment van wat (de) schepping kan zijn op zich. Wisselend tussen abstract en figuratief, donker en licht.

Sun-set is sensationeel. Een van de meest zintuigprikkelende belevingen sinds lang.

< Bert Hertogs >

Sun-set is niet geschikt voor mensen met epilepsie, claustrofobie of angst voor het donker