Recensie Cosi fan tutte

Antwerpen houdt van Mozart zoveel is duidelijk. Bewijs daarvan is dat deze recensie compleet overbodig is. De zaak is immers uitverkocht tot de laatste stoel. U zal dus naar Gent moeten om deze productie te zien.

Je kan er prat op gaan dat een Mozartopera vaak volle zalen trekt. Zeker deze “Cosi fan tutte” (“Zo doen zij allemaal”) heeft alles in zich om een blijver te worden. Een verhaal dat nog steeds brandend actueel is met een mooie meeslepende en behoorlijk directe muziektaal.

Het verhaal gaat immers om een weddenschap en over (on)trouw. Ideale ingrediënten voor een fijne intrige. Het soort intriges waar elke man of vrouw wel verlekkerd op is, wanneer ze thuis naar tv kijken. Een thema waar vele soaps, films maar ook heel wat oudere toneelstukken en boeken het maar al te graag over hebben. (On)trouw is en blijft een immer actueel onderwerp. Het verhaal leunt dan ook dicht aan bij de werkelijkheid. Hier en daar wordt zelfs gefluisterd dat librettist Da Ponte zijn mosterd is gaan halen bij een echt gebeurd verhaal uit Wenen… Het is geen opera seria, geen opera buffa, maar iets tussenin. Vandaar wellicht dat het even wennen is voor het publiek. Vrij laat tijdens het eerste bedrijf valt het eerste applaus.

Ferrando (roldebuut voor Maxim Mironov) en Guglielmo (Riccardo Novaro) geloven in de onvoorwaardelijke trouw van hun verloofden. Don Alfonso (Josef Wagner) ziet dat lichtjes anders. Hij heeft al voldoende ervaring met vrouwen en volgens hem zijn ze allemaal hetzelfde. “In vrouwen beweren jullie trouw te vinden? O simpelheid van geest.”zo lacht hij met hun naïviteit. Uiteindelijk stemmen ze in met de weddenschap. Zogezegd worden ze opgeroepen om hun legerdienst te vervullen. In werkelijkheid verkleden ze zich en zal de vermomde Ferrando proberen  Fiordiligi (zijn vriend Guglielmo’s verloofde) proberen te scoren. Guglielmo op zijn beurt zal dan proberen om Dorabella (zijn vriend Ferrando’s verloofde) te versieren.

Aanvankelijk lukt dat niet zo, maar al gauw zal Dorabella beginnen twijfelen en de eerste tekenen van interesse uitstralen. Fiordiligi verzet zich het langst. Zij heeft morele bezwaren. De Griekse sopraan Myrto Papatanasiu zingt een overtuigend “Zoals een rots, onwrikbaar in de stormwind, zo staat deze ziel voor altijd pal in haar trouw en liefde”. Een eerste applaus volgt.

Don Alfonso krijgt het kamermeisje Despina (roldebuut voor Hendrickje Van Kerckhove) aan zijn kant. Zij werd al eerder gekwetst door mannen, en beseft dat (on)trouw niet exclusief geldt voor vrouwen. Don Alfonso koopt haar om. Van Kerckhove mag in haar rol voluit gaan en de ietwat gefrustreerde altijd kauwgomsmakkende zeer directe kamermeid spelen. Dat doet ze met verve. Het viel ons al eerder op dat Van Kerckhove ontzettend sterk is in acteren, zelfs tijdens een concertante uitvoering (een nieuwjaarsconcert enkele jaren geleden) bracht ze geloofwaardige mimiek en bewegingen ten tonele. Nu was dat niet anders.

Enkel Wagner, Van Kerckhove en het decor zagen we al eerder in de Vlaamse Opera. Cosi fan Tutte is immers een herneming in een regie van Guy Joosten van 12 jaar geleden. Nog steeds blijven de visuele vondsten in deze versie overeind. Alles speelt zich af in een hotellobby. Van zodra de intrige start valt de knipperende blauwe neon ‘E’ uit het woord hotel uit. Subliem is ook de vondst wanneer Guglielmo naar beneden komt om iets te drinken. Hij heeft net de lakens gedeeld met de verloofde van zijn vriend Ferrando. Wanneer we Riccardo Novaro de trap zien afkomen, horen we hem “La donna è mobile” (de vrouw is onvoorspelbaar) uit Verdi’s Rigoletto fluiten. Een sublieme knipoog naar dat werk, dat 61 jaar na Mozart’s “Cosi fan tutte” werd gemaakt.

Uiteindelijk zwichten de vrouwen voor al het gevlei en geven ze toe aan hun verlangens. De intriges komen uit, en beide koppels moeten een moeilijk nieuw evenwicht vinden nu ze alle vier hun relatie gedestabiliseerd hebben.

Hebben we ontdekkingen gedaan tussen de vele nieuwe stemmen die we hoorden? Absoluut. Lucia Cirillo als Dorabella heeft een ontzettend mooi stemtimbre. De mezzosopraan klinkt warm maar met haar uitstraling en spel weet ze daar ook iets ontzettend fris en speels in te steken. Daarmee bewijst ze het personage dat ze vertolkt een grote dienst. Hoe je het draait of keert: je hoort dat Cirillo Italiaanse is. Ze zingt haar moedertaal met veel overgave en is perfect verstaanbaar. Ook haar landgenoot Riccardo Novaro weet te overtuigen. Geen enkele letter ging verloren. Misschien is zijn dictie wel de beste van het ganse gezelschap. Maar ook Josef Wagner, weet opnieuw te overtuigen.

Cosi fan tutte mag dan lange tijd in de schaduw hebben gestaan van Don Giovanni en Le Nozze di Figaro, wij houden wel van de dubbelzinnigheid van deze opera. Muzikaal is deze opera ook dubbel. Vooral in het begin lijken de houtblazers zeer wispelturig en willen ze snel een partij over nemen van de voorgaande. In het tweede bedrijf is dat jeugdige er wat af. Ook valt Da Ponte meteen met de deur in huis. Geen langgerekte voorstelling van de verschillende personages in hun omgeving, zoals we het bij veel voorstellingen gewend zijn en waarbij een eerste plotwending pas naar het einde van deel 1 plaatsvindt. Neen, bij deze opera gebeurt dat helemaal in het begin waardoor je als kijker meteen geboeid bent en onze aandacht nergens verslapte. Prima opera dus.

< Bert Hertogs >