Recensie David… of hoe we ons bedacht hebben ★★★★

Een voorstelling over oprechtheid en doen alsof, over de ironie van ironie. Over zelfrelativering waarbij je je zelf in het belachelijke durft te trekken. Maar even goed ook over de veranderende tijdsgeest. Dat is David… of hoe we ons bedacht hebben van De Hoe en De Nwe Tijd naar een tekst van Willem De Wolf, Wannes Gyselinck en Freek Vielen.

Of het nu om nachtradio gaat, of een talkshow (The Late Show met David Letterman), een behind the scenes filmpje dat behalve het gevlei voor elkaar zo oppervlakkig is als wat, waarin we De Wolf de loftrompet horen schallen over de jonge generatie dertigers en veertigers waarmee hij mag werken, David… of hoe we ons bedacht hebben, trekt de oprechtheid, de eerlijkheid ervan in twijfel. En dat terwijl de voorstelling op zich ons weliswaar doet geloven oprecht te zijn, hoewel niets minder waar is: ze is gescript. Net als poëzie gemaakte taal is, is ook deze dus gemaakt, hoewel de tekst zal stellen dat De Wolf niet van gemaakte mensen houdt, van gemaaktheid in het echt.

De voorstelling brengt onder andere het verhaal van een actrice die zich klaarmaakt om naar The Late Show van David Letterman te gaan. Ze zal er geïnterviewd worden over de reclame die ze maakt voor een koekje. De tip die ze krijgt om zichzelf onderuit te halen door zichzelf in het belachelijke te trekken, met andere woorden in de eigen voet te schieten zodat de talkshow host dat niet meer kan, lijkt ze te volgen. Achteraf beweert ze van niet, dat ze het gewoon naar haar zin had. Ze zegt onder andere dat er meer volk op de set van het reclamefilmpje bezig was zodat het koekje er goed zou uitzien dan dat men met haar bezig was.

Verder is er ook de verhaallijn van de Amerikaanse schrijver David Foster Wallace die in 2005 op een diploma uitreiking zijn speech ‘This is water’ afstak en daarin zich de vraag stelde hoe je als volwassene overeind blijft zonder je op je vijftigste een kogel door de kop te jagen. Drie jaar later, de man was toen 46, hing ie zich op met een tuinslang in de garage. David… of hoe we ons bedacht hebben, stelt de wat als-vraag. Wat als zijn vrouw Karen thuis was gebleven en hij zich dus had kunnen bedenken. Maar in het begin van de voorstelling wordt ook het geluid beschreven van hoe ze de tuinslang doorsnijdt, en het lichaam hoort vallen van haar dode man en vooral dan hoe het klinkt wanneer zijn knieschijven breken. Niet bij stilgestaan dat een lijk niet zacht valt, klinkt het later.

Maar de verhaallijn – de drie worden constant door elkaar verweven in combinatie met o.a. spel in het spel - die het sterkst bijblijft is die van ‘een aanranding’ in 1989 waar Willem zich voor wil excuseren omdat hij naar de borsten van Ans gegrepen had in het Shaffy Theater toen hij er stond als lid van het duo Kas & De Wolf. Dat wordt geduid. Hij was die tijd altijd dronken, een strontvervelende klootzak die zich voordeed alsof ie de theatergarde uit Amsterdam aanvoerde. “Ik ging niet door toen je dat niet wou” geeft ie aan waarop haar antwoord luidt dat hij inderdaad stopte. Weliswaar pas toen ze hulp geroepen had en er andere mensen bij waren komen staan. Als er mensen bij komen staan, is hij meer zichzelf, weet hij ook. Later wordt het heel wat onduidelijker of er zich wel degelijk iets heeft afgespeeld toen en zo ja, wat in dat bewuste theater eind jaren ’80.  Je hoort de vrouwen dan stellen dat ze in het publiek zaten en bewonderaarsters waren van hem en zelfs fantaseerden over hun idool. Om deze ‘aanranding’ even te kaderen: Ans (dochter van Peter) was in 1989 volgens onze berekeningen 3 jaar ...

Heerlijk is Ans ook wanneer ze fijntjes de man op zijn plaats zet, de man die zelf mee de tekst schreef van het stuk: dat oprecht zijn en open beter past bij deze tijd. ‘Ga je je daar ook voor verontschuldigen over 30 jaar?’ stelt ze eerder refererend naar Willems gedrag in de jaren ’80 die dat kaderde binnen de destijds heersende mentaliteit. ‘Ik wil dat je me gelooft. Ik meen het echt.’ stelt ie. Maar de vraag is maar of zijn excuses oprecht zijn of een manier om aandacht te zoeken omwille van zijn oprechtheid. De bekentenis die gedaan wordt echt een bekentenis is of lijkt op een bekentenis.

Oprecht kunnen we stellen dat David… of hoe we ons bedacht hebben meesterlijk (on)oprecht is hoewel ook deze voorstelling, eigen aan De Hoe, wel wat recupereert uit eerdere.

< Bert Hertogs >