Recensie Rinus Van de Velde Inner Travels ★★★★

Nog tot 15 mei 2022 kan je in 9 tentoonstellingszalen van Bozar terecht voor Rinus Van de Velde Inner Travels. Daarin zien we hoe Rinus een imaginaire wereld creëert, ook via zijn alter ego dat in zijn jongste film ‘La Ruta Natural’ te zien is die in première getoond wordt in de voorlaatste zaal. Enkele decorstukken en props die hij daarvoor ontwierp zoals een auto, een berg met een autoweg waarin hij een miniatuurmodel van die wagen liet rijden (net zoals bij een speelgoedracebaan) en een nutteloze machine vallen er onder andere te ontdekken. Het is overigens niet de enige film die te zien is. Zo kan je ook ‘Berkely’s Island’ van Guy Ben-Ner (1969) bekijken dat gebaseerd is op Robinson Crusoe van Daniel Defoe uit 1719 en gefilmd werd in de keuken van de videokunstenaar. Zijn dochter Elia en kat zijn er ook in te zien. Zowel als medespelers, maar ook als indringers uit het echte leven van de kunstenaar. Maar het meest in het oog springt het contrast tussen Van de Veldes werken die hij in dialoog laat gaan met andere kunstenaars die hem inspireerden. In totaal zijn er 85 werken te zien. Al is het bijzonder jammer dat er uiteindelijk behoorlijk wat dialogen niet (helemaal) gerealiseerd werden in Bozar.

(lees steeds verder onder de afbeeldingen)

RINUS VAN DE VELDE It's only charming..., 2019 colored pencil on paper, artist frame 30 x 25,1 cm
© Courtesy of Tim Van Laere Gallery

De Franse schilder, illustrator en prentkunstenaar Pierre Bonnard (1867–1947) kocht niet zo ver van Monets huis in Giverny een woning. Dat is te zien in diens ‘Maison parmi les arbres’ uit 1918. Rinus Van de Velde verwijst 101 jaar later naar dat werk in ‘It’s only charming’. Helaas zijn beide werken niet samen te zien bij Rinus Van de Velde Inner Travels. Wel hangt Monets (1840-1926) ‘La pointe du Cap Martin’ uit 1884 in de tweede zaal van Bozar. De man wiens werk ‘Impression, soleil levant’ uit 1872 het impressionisme inluidde, werkte als landschapsschilder in open lucht.

Claude Monet
La pointe du Cap Martin
1884
Oil on canvas
65 × 81 cm
Collection Musée des Beaux-Arts de la Ville de Tournai

Van de Velde zweert erbij om te werken vanuit zijn studio wat ‘I am the armchair voyager’ uit 2020 helemaal samenvat. De titel van het werk verwijst ernaar dat de kunstenaar een voorkeur heeft om zijn fantasie te gebruiken, om in gedachten te reizen dan dat fysiek ook te doen. Zijn werk contrasteert niet alleen met Monet qua methode maar ook qua kleurgebruik. Van de Velde kiest voor zwart wit en houtskool. ‘I am the armchair voyager’ linkt qua titel tevens naar Joseph Cornell (1903–1972). Hij omschreef zich namelijk zelf ook als een ‘sofareiziger’. In de tekening zie je Van de Veldes liefde voor film ook resoneren. Het sterke contrast (een verwijzing naar de clair obscur), de sigarettenrook (een kenmerk dat vaak te zien is in Hollywoodfilms in zwart-wit) en de luminositeit van de tekening hebben een filmisch karakter.

Nog zo’n rare keuze van de curatoren van Rinus Van De Velde Inner Travels (Rinus Van de Velde, Julie Verheye en Dirk Vermaelen) is om ‘A summer at Giverny’, een beschilderd keramieken werk uit 2020 van Rinus Van de Velde dat uit de König Galerie uit Berlijn komt in de eerste zaal te plaatsen. Er valt zeker iets voor te zeggen dat het in de buurt van het Monetschilderij ‘La pointe du Cap Martin’ staat. Maar het vreemde is dat ‘Monet in Giverny’ uit 2020, een close up-foto van Rinus’ werk ‘A summer at Giverny’ enkele zalen verder te zien is. Het is een ingelijste print op dibond dat deel uitmaakt van de Tim Van Laere Gallery in Antwerpen.

Voor deze expo in Bozar was er een te zien van David Hockney. U las geen recensie daarover bij ons omdat we dat de meest overroepen artiest van het moment vinden. Bozar vond het niet nodig om een bezoekersgids uit te brengen, verkocht het geheel als twee expo’s in 1 terwijl er slechts 2 zalen gewijd waren aan het recente erg inwisselbare werk waarin tekeningen van bomen te zien zijn die de Brit maakte met zijn tablet. Zowel inhoudelijk als vormelijk vonden we die tentoonstelling wel erg licht uitvallen. Op minder dan een uur hadden we alles gezien. Bij Rinus Van de Velde deden we er iets minder dan een uur en drie kwartier over (inclusief het integraal bekijken van zijn jongste film). Van de Velde maakte vorig jaar ‘Hey David I’ve planted some of your favorite trees here. Time to come over now’. Leuk had geweest mocht er ook nog een Hockney in deze tentoonstelling bij hangen. Helaas …

RINUS VAN DE VELDE Luckily I didn't feel much., 2019 colored pencil on paper, artist frame 18,2 x 11,4 cm
Courtesy Tim Van Laere Gallery, Antwerp

Nog zo’n gemiste kans vormt Rinus Van de Veldes kleurpotloodtekening ‘Luckily, I didn’t feel much’ uit 2019 dat over komt waaien van Madrid. De Belg gaat daarmee in dialoog met ‘Der Wanderer über dem Nebelmeer’ uit 1817 van de Duitse schilder Caspar David Friedrich (1774–1840) en eigent het zich toe op een grappige manier. Jammer is dat Van de Veldes werk wel in Bozar hangt maar niet het origineel van Friedrich. Ook hier blijft de dialoog dus uit bij Rinus Van de Velde Inner Travels.

Laure Prouvosts (1978) schilderij ‘IDEALLY HERE THE FLOOR WOULD OPEN TO SOME WILD DRY GRASS’ doet beroep op de verbeelding van de kijker om zich af te vragen hoe de vloer er dan zou uitzien als je mee in de gedachte, in de fantasie meegaat van de Franse kunstenares. Van de Velde doet iets gelijkaardigs in het kleurrijke landschap ‘Behind those trees is another village, there lives an already older man named Pierre. I think you should meet him and look at his work before you continue with this.’ uit 2020. Het is alleen doodjammer dat die werken niet bij elkaar geplaatst zijn maar in verschillende ruimtes hangen. 

Gelukkig is dat wél het geval met de houtskooltekening ‘At three or four in the morning’ (2020). Daarbij brengt Rinus Van de Velde een subtiel eerbetoon aan de Noorse schilder Edvard Munch (1863–1944). Diens ‘Nuit d’été à Aagaardstrand’ uit 1904 dat uit het Parijse musée d’Orsay overgekomen is, is nu tijdelijk in Brussel te zien. Munch werd aangetrokken en geïnspireerd door zijn thuisland, Noorwegen, en hij schilderde vaak bestaande landschappen, zoals het kustplaatsje Aagaardstrand op dit schilderij uit 1904. De schilderstijl roept een verontrustende sfeer op met zijn organische vormen, dikke lijnen, vloekende kleuren en krachtige penseelstreken, en geeft Munchs innerlijke, subjectieve beleving van het landschap weer. Die twee werken naast elkaar zien hangen in Bozar behoort met stip tot het beste wat er te zien is, vinden wij. Zeker, de levensgrote treinwagon uit karton en hout waar je in kan wandelen in de eerste tentoonstellingsruimte is dé eyecatcher van Rinus Van de Velde Inner Travels. Maar ook niet meer dan dat.

RINUS VAN DE VELDE
La Ruta Natural, 2019 - 2021
single channel video installation, color, sound
duration 13 minutes, 35 seconds
Courtesy of the Artist and Tim Van Laere Gallery, Antwerp

Helemaal knudde bij Rinus Van De Velde Inner Travels is het gele post-itje ‘Hors service. Defect. Bozar Team’ dat op een witte schakelaar hangt bij ‘CHAR M.K.’ van de Zwitserse schilder en beeldhouwer Jean Tinguely (1925-1991) uit 1967. Een werk uit ijzer, hout en motor dat overgekomen is van het Van Abbemuseum uit Eindhoven. Wanneer de sculptuur van deze pionier van de kinetische kunst in gang zou gezet kunnen worden, beweegt het werk piepend heen en weer op een sokkel. De gemotoriseerde machine, die helemaal zwart is geschilderd herhaalt voortdurend dezelfde theatrale beweging en kan zowel pessimistisch als optimistisch worden geïnterpreteerd: het gebrek aan een functioneel nut van de machine staat namelijk in schril contrast met haar esthetische en irrationele potentieel. Rinus Van de Veldes installatie ‘Machines’ dat in de voorlaatste zaal van Bozar te zien is, verwijst naar de machines van Tinguely. En deze komt ook voor in Van de Velde’s tweede en jongste film ‘La Ruta Natural’ (de titel vormt een palindroom) waarin de ene dagdroom na de andere volgt in een eindeloze loop.

< Bert Hertogs >