Recensie Stille Nacht ★★★

‘Stille Nacht’ van Max Last en Muziektheater Transparant levert de kijker een venster op het stereotiepe, Vlaamse dorp waar het sociale leven zich afspeelt rond de harmonie en de roddel sneller gaat dan het internet. Deze tragikomische muziekvoorstelling neemt je mee naar de laatste repetitie voor het jaarlijkse kerstoptreden waar de rollen nog moeten verdeeld worden en alle betrokkenen hun eigen verhaal willen brengen. Inhoudelijk heeft ‘Stille Nacht’ niet veel om het lijf. Het stuk moet het vooral hebben van de typische ons-kent-ons mentaliteit en de typetjes. Het personage van Petra komt dankzij met prima acteerwerk van Esther de Koning het best uit de verf. Haar bekrompenheid, bemoeizucht en eeuwige vooroordelen zijn de drijvende kracht achter de verhaallijn van deze tragikomedie die het voor de rest vooral moet hebben van de muzikale inbreng van de Koninklijke Harmonie Volharding Kessel-Lo.

Het opzet van ‘Stille Nacht’ is vrij onschuldig. Vijf personages hebben afgesproken op de laatste repetitie voor het traditionele kerstoptreden van de harmonie. Arno is de Johnny van het dorp: het stoere, drinkende leeghoofd dat jaagt achter alles wat een rok draagt en de rol van Jezus wil spelen. Arno is het typevoorbeeld van de ruwe bolster met de blanke pit. Margje is de vrouw van François die eigenlijk alleen maar flirt met Arno om haar man, van wie ze zielsveel houdt, jaloers te maken. Irma is de eenzame weduwe die aandacht wil voor haar verdriet en die een taart heeft meegebracht om haar verhaal te kunnen vertellen, maar totaal genegeerd wordt. Petra is de lichtjes tirannieke controlefreak die vastgeroest is in haar vooroordelen en het empathisch vermogen heeft van een rotsblok. En dan is er nog de sloef van het dorp: aardappelboer François. 

Petra neemt als vanzelfsprekend de leiding over de repetitie, want zij heeft daar een cursus voor gevolgd. Wanneer er bij de start van de rolverdeling een discussie uitbreekt over de rol van Maria, steken jaloezie en na-ijver de kop op. En terwijl de harmonie het ‘Ave Maria’ speelt, duikt plots uit het niets de Poolse Marja op. Ze blijkt niet alleen geknipt te zijn voor de rol, maar ook nog eens zwanger van Arno. Het imago van Arno als stoere flierefluiter dreigt ten onder te gaan en die richt als afleidingsmaneuver zijn pijlen dan maar op François. Het verhaal neemt een donkere wending bij de onthullingen van onze aardappelboer. Die ontpopt zich na dit catharsismoment tot een ware Don Juan en neemt zijn Margje mee naar hogere sferen. Nu de geheimen die iedereen wist, maar waar niemand over sprak toch het daglicht eindelijk zien, neemt Petra op een wel heel erg letterlijke manier het heft in eigen handen. Irma kan nu eindelijk haar verhaal doen en zingt ‘What a Wonderful World’. Peis en vree keren weer en er ontstaat toch een vredig kersttafereel. 

Esther de Koning is ronduit geweldig in haar rol als Petra. Ze kijkt langs haar neus neer op alle anderen en straalt een uiterst hautaine houding uit. Als publiek voel je meteen een heerlijke antipathie voor dit personage en dat maakt het makkelijk om met haar te lachen. Schrijfster Elsa Van Dijk maakte van Petra de spil waarrond het stuk draait. Petra zorgt met haar uitspraken voor de conflictsituaties die het verhaal stuwen. Ze is ook één van de twee personages die betrokken is bij de grap waarbij de taal van twee personages plots omdraait. Petra houdt Irma klein door steeds autoritair het laken naar zich toe te trekken en ze speelt ook een belangrijke rol in het catharsismoment van François. Esther slaagt erin de ijzigheid van haar personage tot op het einde aan te houden. Zelfs wanneer de stoppen schijnbaar zijn doorgeslagen, laat Esther de Koning koelvloeistof in plaats van bloed door de aderen van haar personage lopen. 

Isabel Leybaert, Elsa van Dijk, Laurian Callebaut, Koen Monserez en Matthias Van de brul speelden absoluut niet slecht, maar hadden nu eenmaal niet zoveel gekregen om mee te werken. Het verhaal had niet bijster veel om het lijf. Zelfs de twee running jokes, “Wat is er met uw haar gebeurd?” en “Ze heeft een cursus gevolgd.”, liepen niet echt ver. ‘Stille Nacht’ moet het echt hebben van het personage van Petra en de samenwerking met de harmonie die het stuk ondersteunt met livemuziek. 

De muzikale hoogtepunten zijn dan ook ‘What a Wonderful World’ van Louis Armstrong en het ‘Ave Maria’ van Johann Sebastian Bach en Charles Gounod met een ondertoon van een tango. Het gewone arrangement van ‘Ave Maria’ voor de Koninklijke Harmonie Volharding Kessel-Lo is best al indrukwekkend. Maar wanneer de ondertoon van een heus tangoritme mee komt opzetten, krijg je echt iets heel bijzonder. Je blijft het zachte, zweverige Ave Maria herkennen terwijl je tegelijk ook de spanning van de tango voelt. Dat gevoel wordt verder onderstreept door de dans die zich vooraan op het podium afspeelt. Die combinatie is alles behalve voor de hand liggend, maar ze werkt wel. De livemuziek van de harmonie is duidelijk niet het muzikale behang achter ‘Stille Nacht’ van Max Last en Muziektheater Transparant, maar vormt een integraal deel van de beleving. 

< Sascha Siereveld > 

Credits
Cast:

Laurian Callebaut als Marja,
Esther de Koning als Petra,
Isabel Leybaert als Irma,
Koen Monserez als Arno,
Elsa van Dijk als Margje
en Matthias Van de brul als François 

Tekst: Elsa Van Dijk
Muziek: Jelle Vansieleghem
Dramaturgie: Stefanie Lambrechts
Productie: Max Last  en Muziektheater Transparant
Met de muzikale steun van de Kon. Harmonie Volharding Kessel-Lo