Recensie Great Freedom ★★★

Minstens een half uur te lang. Dat is Great Freedom van de Oostenrijkse regisseur Sebastian Meise. Die won 10 jaar na zijn debuut ‘Stilleben‘ de prijs van de jury in Cannes. De prent die 117 minuten duurt heeft echter een te beperkt en te repetitief narratief om zijn lange duur te verantwoorden.

Great Freedom gaat over homoseksualiteit dat ook nog na de Tweede Wereldoorlog strafbaar was in Duitsland. De film volgt niet chronologisch het verhaal van Hans Hoffmann (Franz Rogowski) in de jaren ’40, ’50 en ’60. Hij overleefde het concentratiekamp maar werd meteen in de gevangenis opgesloten omwille van zijn seksuele geaardheid. Paragraaf 175 van het Duitse Wetboek stelt dat homoseksualiteit illegaal is. In het begin van de film zien we hoe er stiekem in de mannentoiletten gefilmd wordt die registeren hoe Hans een man masturbeert, of er anale dan wel orale seks mee heeft. In de rechtbank ontkent hij de feiten niet.

Hij wordt opgesloten met Viktor Kohl (Georg Friedrich) die zit voor moord. De man moet niets weten van homo’s, smijt hem buiten, stampt hem in zijn zij maar zal toch van de cipiers niet bekomen dat zijn celgenoot elders een cel zal delen. Gaandeweg geraken ze toch aan de praat, ontdekt ie dat hij op zijn arm een nummer getatoeëerd gekregen heeft in het concentratiekamp en zal hij ervoor zorgen dat er een tekening in de plaats zal verschijnen.

Tijdens de verschillende periodes dat Hans in de cel belandt, zal hij voor onrust zorgen bij de andere gevangenen en ook wel eens een opstootje veroorzaken. Je kan dus bezwaarlijk stellen dat hij een modelgevangene is. Meermaals wordt hij dan ook in een isoleercel gestoken, wat tot knappe cinematografie qua luminositeit leidt, door Rogowski zijn gelaat te laten oplichten in een pikzwarte ruimte via de lucifer die hij tot het laatste eindje laat opbranden.

Hans wordt ook verliefd tussen de gevangenismuren. Op Oskar (Thomas Prenn). En hoewel de twee van elkaar gescheiden worden, slaagt hij erin door de vriendschap met Viktor die jaren later mee in de keuken staat en het eten in de cellen levert, om contact met hem te houden. Weliswaar moet hij de ondertussen drugsverslaafde Oskar daarvoor pijpen. Die heeft libido-issues sinds zijn verslaving.

Contact houden gebeurt onder andere via een Bijbel waarin Hans onder enkele letters gaatjes prikt zodat zijn vriend op die manier een boodschap kan lezen. Samen zullen ze bijvoorbeeld niet opstaan als de nachtwaker komt wat hen een straf oplevert om de nacht buiten met een deken door te brengen. Zo kunnen ze van elkaars fysieke aanwezigheid genieten, elkaar kussen of zelfs seks met elkaar hebben. Of hoe inventief de liefde kan zijn en hoe ver men soms moet gaan om elkaar toch te kunnen zien.

De (homoseksuele) liefde blijkt niet in te tomen. En dus is Hans een recidivist volgens de Duitse wetgever. Tot die in 1969 paragraaf 175 versoepelt. Volwassenen vanaf 21 jaar kunnen dan niet langer bestraft worden omwille van hun seksuele voorkeur. Hans’ gedrag wordt dus legaal en hij gaat vrijkomen eind jaren ’60 terwijl hij opnieuw  een cel deelt met Oskar die hij van zijn drugsverslaving probeert te helpen. Enkele jaren eerder werden ze apart in een isoleercel gestoken toen Viktor Hans op de gevangeniskoer troostte omwille van het verlies om Oskar. Wanneer Hans vrijgelaten is, vindt hij kennelijk zijn draai niet in het homomilieu waar – en dat komt wat cynisch over – in kelders, tegen tralies, mannen de liefde met elkaar bedrijven. Hans gooit een ruit in van een juwelier. Steekt de buit in zijn jaszak, gaat op de rand van de stoep zitten en steekt een sigaret op zodat hij snel terug bij Viktor kan zijn ...

< Bert Hertogs >