Recensie Rigoletto ★★★

Cynisme dat tot kunst is verheven. Daar draait Rigoletto van deschonecompanie en comp. Marius om. Waas Gramser en Tom Goossens bewerkten ‘Le roi s’amuse’ van Victor Hugo en Rigoletto van Verdi, dat de gekende ‘La donna è mobile’-aria bevat en zich op Hugo’s werk baseerde, tot een muziektheatervoorstelling die – en dat is leuk hoor – ook behoorlijk cynisch is om zichzelf. Vorige zomer was de voorstelling te zien op Theater aan Zee, maar door het late startuur en het feit dat de laatste trein naar Antwerpen zou vertrekken terwijl de voorstelling nog bezig was, kozen wij om te wachten en naar Sint- Pieters Woluwe te trekken.

Wat deze bewerking zo heerlijk maakt is dat die kritiek levert op het verhaal en de vorm zelf. ‘Ik ben zo’n triestig figuur. Ik blijf hier rijmen aan 100 per uur’ klinkt het onder andere uit de mond van Stefaan Degand als Rigoletto. Maar deze voorstelling werd ook in volle lockdown gecreëerd en voelt nu de beperkingen opgeheven zijn, minder dan een jaar na zijn première al gedateerd aan. De link tussen corona en Rigoletto ligt nochtans voor de hand. Zo sluit hij zijn dochter op zodat de koning haar niet zou schaken: ‘Bij haar binnen is hij nog niet geraakt. Er is een huishoudster die haar bewaakt’. Dan hanteert de productie de uitdrukking ‘blijft in uw kot’, maar ook – en die zat echt wel ver in ons geheugen ondertussen – ‘avondklok’. ‘De tekst is geschreven in de lockdown’ horen we onder andere ook net als ‘Metoo is zo afgezaagd ondertussen’.

Verder legt de voorstelling het er lekker dik op wanneer de komedie omslaat in een tragedie in de laatste minuten. ‘Hier begint nu een drama’ zo accentueert Degand op iets meer dan vijf minuten voor het einde. Verder zit er spel in het spel in het stuk: ‘Ge hebt al genoeg aria’s gezongen’ zegt ie tegen Lars Corijn en trekt de voorstelling ook de absurdistische kaart wanneer er gesteld wordt ‘In een duet is drie te veel.’ 

Op het podium zien we centraal een houten buffetpiano staan op een cirkelvormig podiumelement dat rond kan draaien, links daarvan een klapdeur, verder hangen er peertjes in de lucht en zien we twee ladders. Kort samengevat gaat Rigoletto over een man die wraak wil nemen, maar dat komt hem duur te staan. In plaats van de koning waar hij de hofnar van is, in de lijkzak te ontdekken nadat ie de opdracht gaf om hem te vermoorden, vindt hij er zijn eigen dochter in terug die hij nochtans zo wou beschermen: ‘God weet dat niets nog zal baten als zij mij zou verlaten.’

 ‘Wanneer is die klucht hier eindelijk gedaan?’ vraagt Degand zich af, iets waar we ons ook in betrappen dat we na 45 minuten een eerste dip vaststellen tijdens de voorstelling. Nadien zullen we overigens nog wel eens naar onze klok kijken hoewel deze Rigoletto op anderhalf uur afklokt. De spanningsboog van de voorstelling is dan ook niet altijd even strak. En ook al stelt Degand in de productie ‘Dat rappen is niet zo mijn ding’, niet veel later zal ie ironisch genoeg net het tegenovergestelde tonen wanneer ie ritmisch in parlando ‘Ik was beter verongelukt, op een spoorwegviaduct. Dat is misschien te sterk uitgedrukt.’ brengt. Het is een van de leukste fragmenten in deze Rigoletto.

‘La donna è mobile’ krijgt het publiek overigens ook even in een Nederlandstalige versie te horen. Het luidt dan: ‘Uw zuster is een lekker dier dan zet ik de deur op een kier.’ Maar het is vooral de absurde humor die we wel kunnen smaken zoals in ‘Legt ‘m daar maar in. Zal ik cash betalen of hebt ge liever dat ik pin?’, en wanneer Degand als Rigoletto door zijn dochter bezongen wordt, regisseert hij haar en moedigt hij haar aan om te accelereren om daarnaast de kijker ook mee te geven dat de sopraan (Esther Kouwenhoven n.v.d.r.) Hollands is: ‘ze heeft een zwaar accent’. Ook de rijmelarij om de rijmalerij ‘schoon postuur’, ‘brilmontuur’ … vinden we best wel leuk maar soms o zo vermoeiend. Als de voorstelling al één waarheid bevat dan is het wel deze, dat het zotten zijn die het tegenwoordig voor het zeggen hebben …

< Bert Hertogs >