Recensie Het schaap ★★★★

Het is niet eenvoudig om als twaalfjarige moslim op te groeien met één been in de westerse wereld en één been in de geïdealiseerde, Marokkaanse maatschappij van je strenge vader. En het wordt er alleen maar moeilijker op wanneer je ook nog eens geen schapenvlees lust en je op de vooravond van de belangrijkste dag van het jaar staat: het Schapenfeest. ‘Het schaap’ van theatergezelschap Laika brengt het verhaal van de jonge Ayoub die zich in deze situatie bevindt met een gezonde dosis humor en een enscenering die de voorstelling geschikt maakt voor jongeren vanaf tien jaar. Doorheen de voorstelling maak je kennis met de wereld van de dromer Ayoub waar fantasie en realiteit in elkaar vloeien en hij plots kan praten met het schaap dat geofferd dient te worden.

‘Het schaap’ is gebaseerd op het boek ‘Het schapenfeest’ van Fikry El Azzouzi. De theatervoorstelling neemt je mee naar de modderige wei waar het schaap staat te grazen dat Ayoubs vader ritueel gaat slachten ter gelegenheid van het Offerfeest. Omdat Ayoub dit niet ziet zitten, probeert hij dit te saboteren door expres de verkeerde emmer in te laden in de auto. In plaats van een emmer met messen, hebben ze plots een emmer met wasknijpers bij. Vader is woedend en laat nietsnut Ayoub achter bij het schaap terwijl hij naar huis rijdt om de messen te halen. Terwijl Ayoub in de wei staat te wachten, begint het schaap plots tegen hem te praten. De Enige Echte, want zo noemt het schaap zich, begint de loftrompet op te steken over de kwaliteit van haar vlees en de lekkere smaak die je mag verwachten wanneer je het opeet. Ayoub is in shock wanneer hij dit allemaal hoort. Hij wil het schaap sparen van de slacht terwijl het zelf trots is dat het deel mag uitmaken van het Offerfeest en haar rituelen. Het is de start van een rare middag in een modderige wei waar Ayoub vrijuit kan fantaseren over zijn eigen dromen en hoe die contrasteren met zijn realiteit. 

‘Het schaap’ is in de eerste plaats een grappige voorstelling die serieuze thema’s op een laagdrempelige manier ter sprake brengt. Zo krijg je via de verhalen van het schaap en van Ayoub op een ongedwongen manier uitleg over de betekenis en de herkomst van bepaalde rituelen die horen bij het Offerfeest. Je krijgt via het contrast tussen de vrije wereld van nonkel Ramzi en diens Vlaamse geliefde Srani en de strenge, traditionele opvattingen van de ouders van Ayoub een beter inzicht in de moeilijkheid van de zoektocht naar ‘het eigen ik’ tussen twee culturen. Je leeft mee met de jonge Ayoub die droomt van een carrière als profvoetballer terwijl de vader voetbal maar tijdverlies vindt. En ondanks al deze thematieken, blijft ‘Het schaap’ steeds speels en licht. 

Dit komt mede door de vlotte spelstijl van Adnane Lamarti, Arber Aliaj en Deniz Polatoglu en door de spreektaal die het schrijversduo Roets & Vissers hanteren. Adnane kruipt in de huid van de twaalfjarige Ayoub en gedraagt zich ook echt als een puber. Zowel voor jongere als net iets oudere toeschouwers is hij herkenbaar als de stereotype Marokkaanse jonge die stoer wil uitpakken op de pleintjes, maar schrik heeft van de vader. Hij droomt van voetbal en botst telkens weer tegen de stugge houding van zijn vader. Adnane Lamarti trakteert ons tijdens de voorstelling zelfs op een leuk stukje rap. De man is duidelijk van vele markten thuis.

Arber Aliaj speelt de coole oom Ramzi die uitgaat naar discotheken en absoluut niet leeft als strikte moslim. Hij kruipt ook in de huid van De Enige Echte en speelt overtuigend een sprekend schaap. Deze twee rollen staan in schril contrast met de rol van de vader die hij ook vertolkt. Die wordt heel sterk geportretteerd als een bullebak die fysiek geweld ten overstaan van Ayoub niet schuwt en luidop verlangt naar een maatschappij zoals die er uitzag in het traditionele Marokko. Door van de vader een karikatuur te maken, blijft hij  herkenbaar als vaderfiguur, maar wordt hij tegelijkertijd ook komisch. Roets & Vissers slagen er zo in om heikele thema’s als straffen en betrokkenheid in opvoeding aan de kaak te stellen, zonder te schofferen of de voorstelling te verzwaren.

Deniz Polatoglu speelt hoofdzakelijk de rol van de Srani, de blonde, westerse, niet-moslima, vegetarische tante van Ayoub, maar soms ook die van de strenge moeder. Net als haar twee collega’s speelt Deniz heel vlot en visueel. Ook haar karakters zijn bijzonder stereotiep wat hen erg herkenbaar en grappig maakt. 

Het leuke aan deze voorstelling van Laika is dat de vormgeving, het taalgebruik en het spel deze toneelvoorstelling erg laagdrempelig maken. Er wordt duidelijk aangegeven wanneer een stijlfiguur als flashback, flashforward en droom start en stopt. De personages en het verhaal van ‘Het schaap’ zijn zeer toegankelijk en bovenal: het is een erg grappige, visuele en ontspannende voorstelling. Ze is ideaal als eerste kennismaking met een theater en toneel, terwijl ze ook ervaren toneelgangers probleemloos kan boeien. 

< Sascha Siereveld > 

Credits:

Tekst: Roets & Vissers (naar Fikry El Azzouzi)
Regie: Jo Roets
Spel: Adnane Lamarti, Arber Aliaj en Deniz Polatoglu
Muziek: Salahdin Ibnou Kacemi
Vormgeving: Katrijn Baeten
Choreografie: Iris Bouche en Natascha Pire
Dramaturgie: Mieke Versyp
Productie en techniek: Laika