Recensie Houthakken ★★★★

Nog tot eind juli staat Compagnie Marius en t’ Barre Land met Houthakken in het Middelheimpark. Daarna volgt Léocadia en dan gaat het gezelschap op zoek naar andere oorden. Want deze zomer is het de laatste keer dat Compagnie Marius in het openluchtmuseum speelt. De samenwerking tussen beide werd namelijk opgezegd.

Houthakken is de tweede sitdown comedy. Na Oude Meesters van Thomas Bernhard gingen Kris Van Trier en Vincent van den Berg opnieuw aan de slag met deze Oostenrijkse toneelschrijver. Het stuk dat ze kozen uit 1984 is oorspronkelijk een monoloog. Nu presenteren Kris en Vincent het als een monoloog die ze samen brengen. Dat werkt. Niet alleen omdat ze elkaar aanvullen, als een papegaai nazeggen of tegenspreken, wat op de lachspieren werkt. Maar vooral omdat ze zo constant de pluralis majestatis kunnen hanteren, wat het snobistische karakter van de schrijver van het stuk accentueert.

Heerlijk om horen is het hoe alles en iedereen geschoffeerd wordt in de voorstelling zoals het publiek wegens te dom. Zo blijkt iemand te stellen bij aanvang van de productie dat Bach Für Elise gecomponeerd zou hebben wat Kris brengt tot de hilarische repliek ‘We kunnen beter naar huis gaan’ en het uitermate ironisch ‘Het zijn echte kenners vanmiddag!’ Is het niet onze domheid dan is het wel onze kledingstijl die door de mangel gehaald wordt: ‘Ik zie dat iedereen hier nog zijn begrafeniskleren aanheeft’.

Geen hoge pet hebben de heren verder op van de acteurs van het Burgtheater. Ze weten immers dat ze hebben moeten leren lopen en gewoon niet goed zijn terwijl ze het wel de normaalste zaak vinden dat ze na middernacht nog eten opgediend krijgen (aardappelsoep en Balatonsnoekbaars) waar de gasten op moeten wachten tot de acteur gearriveerd is. Foeteren doen ze verder nog over toneelspelers die op repetities hun tekst niet kennen terwijl Kris en Vincent vaststellen halverwege de tekst dat ze een deel hebben overgeslagen, wat Kris tot het gigantisch grappige en relativerende aan de tekst van Houthakken brengt: ‘Hebben wij iets overgeslagen? Wij zeggen toch heel de tijd hetzelfde?’ nadat we inderdaad meermaals vaststelden dat ze zaken aan het herhalen waren. Maar ook het theaterwereldje wordt in zijn hemd gezet met acteurs die stellen dat ze een half jaar op locatie, hier: in Tirol, moeten gaan zodat de rol de acteur helemaal in beslag zou kunnen nemen terwijl toeschouwers daar helemaal geen besef over hebben. En over nieuwe theaterdirecteurs (‘Een echt theaterbeest’) luidt het dat ze steeds met open armen onthaald worden en achteraf met pek en veren worden afgedankt (wat nog steeds erg actueel klinkt n.v.d.r.)

Samen wachten ze bij de Auersbergers in Wenen op de komst van de toneelspeler van het Burgtheater die er de rol van Ekdal neerzet in De wilde eend van Ibsen – enkele keren (herhaling wordt daarbij doeltreffend als komisch stijlfiguur ingezet) zegt Van Trier De wilde gans waardoor hij van zijn kant de domheid van zijn personage onderstreept. Tijdens dat wachten hekelen de schrijvers onder andere de Auersbergers dermate dat ze zich afvragen waarom die blijven leven hoewel ze nutteloos zijn. De twee beklagen zich het kortom al vroeg tijdens het wachten dat ze de straat hadden overgestoken om twee nieuwe dassen te kopen en zo de Auersbergers ontmoet hadden. Al twintig jaar proberen ze zich te distantiëren van een groep kunstenaars waar zij deel van uitmaken. En tot nog toe was dat ook aardig gelukt. Maar nu plots niet meer. Gespreksonderwerp van het kunstzinnig laatavond diner wordt de zelfmoord van Johanna (‘Mensen als Johanna hangen zich op. Die springen niet in de rivier.’), een gemeenschappelijke kennis, waardoor het evenement ook het karakter van een koffietafel krijgt.

Zo komt het dus dat de twee beland zijn in een oorfauteuil. Kris wist dat tijdens een eerdere voorstelling een toeschouwer stelde dat een synoniem voor oorfauteuil Bergère is, maar iemand bij ons sprak dat tegen. Inderdaad, sommige Bergères zijn oorfauteuils, maar niet allemaal. Niet dat het er echt toe doet, want Kris en Vincent zitten helemaal niet in een oorfauteuil wat deze ganse kwestie zoals nog wel wat andere zaken die de revue passeren in het stuk totaal overbodig en absurd maken. Het vat wél meteen heel Houthakken samen waar er weinig écht toe doet dan vooral het artistieke geneuzel in artistieke kringen te kijk zetten.

< Bert Hertogs >