Recensie Moonage Daydream ★★★★1/2

Een overweldigende totaalbeleving. Dat levert Moonage Daydream in IMAX Brussel. De film die geregisseerd werd door Brett Morgen (The Kid Stays in the Picture, Kurt Cobain: Montage of Heck, Jane) biedt de kijker een adembenemende genre overschrijdende filmische ervaring op. Moonage Daydream is geen docu, geen concertfilm, geen kunstige montage van beelden, visuals en foto’s: het is het allemaal tegelijkertijd en dat in combinatie met de sterkste troef van al: een waanzinnige soundtrack die David Bowies hits helemaal de 21ste eeuw weet in te loodsen. Fris, hyper modern, strak en relevanter dan ooit. Voor de film heeft het geluidsteam, met Bowies vaste medewerker, vriend en muziekproducer Tony Visconti en de Oscarwinnende geluidsmixer Paul Massey (Bohemian Rhapsody) Bowies originele opnames opnieuw gemixt en vertaald voor een theatrale omgeving. Met dit meesterwerk dat bijna twee uur en half uur duurt zou David Bowie zelf ook zeer tevreden zijn, denken wij. Als je onder de journaille na de persvisie onder andere reacties optekent dat men gerust de film nog een tweede keer wil zien, dan weet je dat het verdomd goed is.

Moonage Daydream biedt de kijker dan ook veel, zéér veel. De bronnenlijst tijdens de aftiteling is dan ook ronduit indrukwekkend. In die zin gaan we ons er niet aan wagen om een poging te doen om volledig te zijn. Het zou deze paragraaf ook véél te lang maken. Passeren onder andere in deze film: The Spiders From Mars (1972-1973), Diamond Dogs Tour (1974), Stage Tour (1978), Serious Moonlight Tour (1983), Outside And Earthling Tours (1995-1997), verder zien we werk van Samuel Bayer, David Hemmings, David Mallet, D.A. Pennebaker, Tim Pope, Johan Renck, Mick Rock, Nicolas Roeg, Mark Romanek, Gerry Troyna en Alan Yentob en krijgen we fragmenten voorgeschoteld uit The Dick Cavett Show, Bing Crosby’s Merrie Olde Christmas, Merry Christmas Mr. Lawrence, Mondo Cane 2, Ricochet van Gerry Troyna, Metropolis, clipjes van MTV en VH1 en fragmenten van het toneelstuk Elephant Man. Die laatste komen uit de nalatenschap van Bernard Pomeranc.

Wij vonden de prent vooral in het begin erg flitsend, chaotisch (maar later leer je dat te appreciëren en kan je dat ook beter plaatsen wanneer David Bowie het heeft over de tijd dat ie in West-Berlijn woonde, werkte en zichzelf bovenal heruitvond) en de montage wat te hyper, te druk. ‘Chaos vergeten is een van de grootste fouten die de maatschappij heeft gemaakt’ horen we de kunstenaar dan ook zeggen. Het zal dus wellicht aan ons liggen, al dan niet in combinatie met het uur dat journalisten films bekijken tijdens een persvisie, namelijk om 10 uur ’s ochtends dat we die chaos maar niet verwerkt kregen in de eerste minuten. Als je het weekend ervoor op een festival zat en hooguit een vijftal uur geslapen hebt, helpt dat wellicht ook niet …

Nog zoiets wat ons tijd vergde om ons eraan aan te passen, was het grote IMAX-scherm in Brussel. Dat van Kinepolis Antwerpen kan er twee keer in, denken we. Dus dat eerste kwartier was vooral eentje om te wennen aan alles voor ons. Het is overigens ook niet zo dat de volledige hoogte en breedte van het gigantische scherm de hele tijd gebruikt wordt. Dat is ook onmogelijk vermits de resolutie van sommige (soms semi-professionele of amateurbeelden) gewoon niet groot genoeg is daarvoor. Toch stoort dat niet, die korrel op de beelden uit de seventies, die grove pixels die we te zien krijgen uit lage resolutiebeelden in combinatie met het haarscherpe en hypermoderne geluid van de muziek en wie er aan het woord is, werkt.

Niet onbelangrijk, Moonage Daydream kreeg de steun van de David Bowie Estate. Brett Morgen kreeg niet eerder verleende toegang tot de archieven van David Bowie met al zijn materiaal die zijn hele leven omvatten, een uitgebreide catalogus van ongeziene beelden en een persoonlijke collectie van Bowies eigen kunst en poëzie. Het resultaat is een film met sublieme, caleidoscopische beelden, persoonlijke archiefbeelden, ongeziene optredens, en dat alles wordt verankerd door David Bowies eigen muziek en woorden. In 2018  begon Brett Morgen aan zijn werk dat vier jaar in beslag nam om het samen te stellen. Daarnaast had ie nog eens 18 maanden nodig om de soundscape, de animaties, en het kleurenpalet te ontwerpen.

Wij onthouden dat David Bowie net als veel artiesten voor de keuze stond, als artiest het leven leiden van een eenzame outsider of op zoek gaan om deel uit te maken van een gemeenschap, en de fans bieden wat die willen zoals de zeer positieve, optimistische plaat Let’s dance gekoppeld aan The Serious Moonlight Tour in 1983. Tussen als zichzelf op een podium staan of zichzelf als een canvas zien. Daarbij vormde de uitdaging voor hem steeds om verder te gaan dan daar waar ie zich goed bij voelde.

Ook de twijfel van een artiest zie je in Moonage Daydream. Zo stelt Bowie dat ie zichzelf wel een goed schrijver vindt, maar dat ie twijfelt of hij wel een goed schilder is. Portretten schilderde hij met isolatie als terugkerend thema. Over kunst tekent ie trouwens ook op dat de zoektocht het belangrijkste is, belangrijker dus dan het eindresultaat. Een artiest die overigens stelt dat zijn werk niet zijn leven is, krijgen we te zien. Vandaar ook dat de invalshoek en de vorm van Moonage Daydream veel meer dan eender welk werk inzicht verschaft in hoe David Bowie in elkaar stak. Dat ie bijvoorbeeld geloofde in een energie, die hij niet zo zeer God zou noemen.

Wanneer David Bowie zijn alter ego Ziggy Stardust introduceert in 1973 wordt ie geïnterviewd in de Russell Harty Plus Pop show. Het is voor het eerst dat ie dan in het VK een lang interview kreeg en dus ‘serieus’ genomen werd. Maar dat interview lijkt eerder op een kruisverhoor waarbij de interviewer duidelijk zijn sceptische kijkers ook wou plezieren. Sterk is Bowie hier hoe hij cool blijft en speels maar ook gevat antwoorden geeft onder andere op de vraag “Zijn dat mannenschoenen, vrouwenschoenen of biseksuele schoenen?” met “They’re shoe-shoes, silly!” Verder horen we hem in dat interview ook zeggen: “Ik ben een verzamelaar en ik heb altijd al persoonlijkheden en ideeën willen verzamelen. Ik heb een beetje een hotch-potch filosofie die erg minimaal is.”

In 1975 wordt ie opnieuw door hem geïnterviewd maar dan via een satellietverbinding naar LA. Ook dat interview is op zijn zachtst gezegd bevreemdend. “Are you there, David Bowie?” klinkt het, wat hier het onaardse, bovenmenselijke van de artiest in deze film mee ondersteunt net als het gevoel van isolatie dat ook hier aan bod komt. “Betekent dat dat u ergens bent opgesloten?” vraagt de interviewer waarop Bowie “Ja, ik praat met niemand.” antwoordt waarop Harty doorvraagt: “Maar praten de mensen wel met u?” en opnieuw en vervolgens terug die gevatte en speelse Bowie te horen krijgt: “Ik heb het gerucht gehoord, ja.” 

Ook de invloed van zijn halfbroer Terry Burns op David Bowie komt aan bod. John Coltrane was daar onder andere een van. Toen zijn broer leed aan schizofrenie, stelde Bowie zich die vraag ook, of hij aan dezelfde ziekte leed of het een vorm van excentriciteit was. “We krijgen veel fouten van onze ouders over” laat hij ook onder andere optekenen en verder laat ie weten dat ie een groot hoofd vol dromen heeft en we best geen tijd verspillen. Moonage Daydream doet dat hoegenaamd niet. Een leuk extraatje: na de aftiteling horen we Bowie nog finaal een boodschap geven aan zijn fans.

< Bert Hertogs >