Recensie Speak no evil ★★★1/2

Het is altijd wat lastig om filmkritiek te geven op een prent die als titel Speak no evil heeft. En dan zeker als het gaat om Hollanders. Een film die kwaadsprekerij veroordeelt. In deze psychologische thriller die ook kenmerken bezit van het horrorgenre en het drama, zien we namelijk Fedja van Huêt als Patrick en Karina Smulders als Karin op een tenenkrullende manier met zwaar Hollands accent Engels praten. Dat doen ze onder andere in Toscane wanneer hun personages het Deense gezin Bjorn (Morten Burian), Louise (Sidsel Siem Koch) en hun dochter Agnes (Liva Forsberg) ontmoeten. De Nederlanders nodigen daarna de Zweden bij hen thuis uit in Nederland. Lekker gezellig zou je denken, maar dat wordt het mooi niet. Echt happig waren de Zweden daar ook niet op, ook om budgettaire redenen, maar uiteindelijk kozen ze er toch voor om hen op te zoeken.

Vanuit hun standpunt zal al snel blijken dat de Nederlanders zich op vakantie beter en anders hebben voorgedaan dan ze zijn. Dat Bjorn achter het konijn, een knuffel van Agnes, gegaan was in Toscane maakt van hem een echte held vindt Patrick die hen vertelde dat ie dokter is. Hij houdt er compleet andere ideeën op na als het over de opvoeding van Abel (Marius Damslev) gaat die niet veel kan zeggen omdat ie naar verluidt met een kleinere tong dan normaal is geboren werd.

De sterkte van Speak no evil is onmiskenbaar dat het de herkenbare horror van alledag toont. Zoals samen in de auto zitten met een chauffeur die te diep in het glas heeft gekeken en dan nog eens loeihard de muziek in de wagen opzet. Zo’n dominant luidruchtig en opdringerig alfamannetje dat zich he-le-maal wil laten gelden (al dan niet om iets te compenseren). Maar ook iemand die zonder gêne gewoon komt pissen in de badkamer terwijl Bjorn zijn tanden daar aan het poetsen is, of komt gluren wanneer Louise aan het douchen is. Het type dat duidelijk zijn territorium afbakent en beschermt.

Nog zoiets dat bijzonder herkenbaar is, is dat anderen zich gaan moeien met hoe jij een kind opvoedt. In Speak no evil zal het Deense koppel kritiek hebben hoe hard Abel aangepakt wordt, terwijl Karin van haar kant na verloop van tijd het niet kan laten om op den duur het gedrag van Agnes te corrigeren. En dan stelt zich aan tafel nog de vraag, hou je (voldoende) rekening met een vegetariër die uiteindelijk een pescotariër blijkt. Hoe geloofwaardig zijn die mensen eigenlijk want de visserij die is toch ook niet al te best voor ons klimaat? Hou je je gedeisd in het gezelschap van een ander, en stel je je dus gereserveerd op of blijf je als koppel heel familiair met elkaar omgaan voor het oog van de ander als die zich daar niet comfortabel bij voelt. Blijf je jezelf of pas je je kortom aan? En wat doe je als je alweer aan tafel moet zitten met mensen die maar één onderwerp aansnijden, de recente kookcursus die ze volgen, een thema waar je to-taal niet in geïnteresseerd bent. Blijf je om de lieve vrede te bewaren doen alsof? Ga je non-verbaal tonen dat het je geen moer kan schelen? Of zeg je het vlakaf op de man af? En aan welke gebruiken hou je je als gastheer of genodigde of zet je ze op zijn kop? Stiekem wegsluipen zonder iets te laten weten, is niet erg keurig. Maar gastheer spelen en je gasten de rekening laten betalen op zijn minst ook niet … Of is dat doortrapte Hollandse gierigheid vanuit het perspectief van de Zweed bekeken?

Speak no evil toont bovenal een clash tussen twee verschillende culturen en hoe beklemmend of beperkend het kan zijn als de ene cultuur de andere het zwijgen wil opleggen of wil doen aanpassen aan hun gewoonten en gebruiken. Een gitzwart beeld over diversiteit krijgen we dus ook te zien. Onmogelijk zou het zijn om met zo veel verschillen zelfs enkele dagen samen te hokken, zeker als een partij voorbarige conclusies trekt.

De dominante cultuur zal overheersen, stelt Speak no evil. Only the strong survive. Maar ook, wie schuldig is aan vooroordelen en kwaadsprekerij zal boeten.

< Bert Hertogs >