Recensie Les Capulet et les Montaigu ★★★★★

Een fel geestdriftig applaus ontving Les Capulet et les Montaigu in Opéra Bastille. Voor de 52^ste keer in het bestaan van het Franse operahuis werd deze opera uit 1830 opgevoerd. De 41^ste keer in de weergaloze regie van de Canadees Robert Carsen die van november 1996 dateert. De muziek is van de hand van Vincenzo Bellini (1801-1835) en ademt de romantische belcanto uit. Zijn librettist Felice Romani baseerde zich niét op de gekende tekst van Shakespeare maar wel op ouder materiaal, namelijk lokale bronnen zoals Historie di Verona van Gerolamo della Corte en de kortverhalen van Luigi Da Porte uit 1535 en Matteo Bandello uit 1554. Het thema van de schijndood is overigens terug te brengen tot de eerste eeuw van onze tijdrekening, met Pyramus en Thisbe in Ovidius’ Metamorfosen.

Carsen trekt ook in deze Les Capulet et les Montaigu de kaart van het minimalisme. We zien de Capulets in rood soldatenuniform, hun zwaarden uit het podium trekken waarna ze de trap betreden. In de daaropvolgende scène zien we een lange zwarte tafel met daaraan zwarte stoelen, strak gestileerd tot rechte vlakken en een rechthoek. De belangrijkste zit aan het hoofd van de tafel en heeft een stoel die hoger gaat dan de rest. Hier zit Capellio (de bas Jean Teitgen). Links van hem zit niemand, we zien er enkel een groot gouden aureool, een verwijzing naar Julia’s broer die al gestorven is. Romeo (verbluffend sterk gezongen door mezzosopraan Anna Goryachova, u leest het goed een vrouw zingt een mannenrol omdat dat in Bellini’s tijd de gewoonte was. Oorspronkelijk was het trouwens traditie in de achttiende eeuw om castraten heroïsche mannenrollen te laten zingen. Daarna werden zij vervangen door contra-alten of mezzo’s terwijl tenoren – mannen dus - het van hen overnamen in recentere romantische opera’s.)

Het is Tebaldo (de tenor Francesco Demuro) die op punt staat om met Julia (Julie Fuchs die een bloedmooie tot in de kleinste details verzorgde rol neerzet) te trouwen. Maar zij is verliefd op Romeo die zich aanbiedt als nieuwe zoon voor haar vader. Die weigert. Maar niet iedereen blijkt weigerachtig ten opzichte van Romeo. Lorenzo (de bas Krzysztof Baczyk) zorgt er immers voor dat ie in de slaapkamer van Julia geraakt. Wanneer het huwelijk moet plaatsvinden tussen Tebaldo en Julia komt Romeo vermomd de ruimte in. Hij wordt ontmaskerd en moet gered door de andere Montagues op het moment dat de soldaten van de Capulets de zwaarden al getrokken hebben. Het leidt tot een gevecht tussen de twee clans.

Sterk is Carsen in zijn minimalistische enscenering die tijdloos oogt. Grote muren zien we in rood en zwart, kleur van haat, liefde en bloed(vergieten). Rood staat voor de Capulets, hier ook de pausgezinde Guelphs die het opnemen tegen de in zwart geklede Montagues, ofwel de Ghibellines die de keizer dienden wat tot een bloederig conflict leidde tussen deze twee clans in de dertiende eeuw. De Canadese regisseur kiest als contrast voor wit, wit zijn de lakens op het bed van Julia. Wit is ook haar prachtig kleed dat uiteraard symbool staat voor zuiverheid. Julia is het die middenin de wervelwind van geweld staat. Ze is extreem eenzaam, verscheurd tussen de liefde die ze voelt voor Romeo en haar plicht. Ijzersterk is Carsens beeld wanneer Julia het drankje heeft gedronken. Dan komt zij op haar rug op de vloer te liggen terwijl er terug leven komt in de gedode soldaten die een ganse scène bijna moeten dood liggen wezen. De Canadees kiest tevens voor een véél realistischere slotscène dan de meeste happy endings die we kennen van dit verhaal. Dat maakt ook dat deze productie nog een tijd blijft nazinderen. Zeker in het licht van de huidige geopolitieke situatie.

Niets dan vrouwen dus die de hoofdrol neerzetten in Les Capulet et les Montaigu en dat geldt ook voor de Italiaanse Speranza Scappucci die met het orkest en koor van de Opera van Parijs een feilloos parcours rijdt als dirigente. Het is overigens haar debuut bij dit huis. Met veel gevoel voor detail horen we haar de solisten meerstemmig zingen, Fuchs doorleefd, breekbaar en overtuigend tegelijkertijd vibrato zingen, triangel, harp, fluiten, en houtblazers duidelijk de gevoelige, romantische klankkleur bepalen. De klank die we te horen krijgen met al haar finesses, is ronduit exquis.

Helemaal heerlijk wordt het uiteraard wanneer we de twee dames die de hoofdrollen zingen nog in hun rol zien als ze komen buigen. Knuffelen, strelen en ja zelfs kussen doet Goryachova haar collega Fuchs. Die eerste reageert van haar kant duidelijk verrast wanneer ze een stevige smak mond op mond terugkrijgt. Héérlijk om te zien dat speelse, impulsieve.

Leuk vonden we dit dus omwille van die spontaniteit. Als je wil kan je er ook een mooie boodschap richting de lgbtqia+-gemeenschap in zien. Of het speciaal voor deze Relax-voorstelling was dat Fuchs haar collega een onverwachte smakkerd gaf, weten we niet. De Opera van Parijs doet namelijk meer dan andere schouwburgen haar best om een inclusief beleid te voeren ten opzichte van mensen met een fysieke of mentale beperking. Tijdens de voorstelling die wij bijwoonden mochten toeschouwers uitzonderlijk de zaal verlaten of terug plaatsnemen wanneer men dat wou. Ook reageren, gepast of ongepast kon deze keer. Op die manier wil het operahuis zich tijdens Relax-voorstellingen ook openstellen voor mensen met autisme, meervoudige handicap, verstandelijke handicap, ziekte van Alzheimer, enz.

Daarin gaat de Parijs opera overigens tot in de kleinste details. Zo is er een programma beschikbaar in braille voor blinden, of één in grote letters voor slechtzienden, en worden deze bezoekers via een gids die ze online kunnen downloaden over alles waaraan ze zich kunnen verwachten geïnformeerd voor de voorstelling van start gaat. Hoe het podium eruit ziet, welke personages er zijn, en vinden ze er ook een eenvoudige beschrijving van de plot bijvoorbeeld.

In ons land kan men daar maar best snel een voorbeeld aan nemen. Los van de vele bravo’s die we al – niet meer dan terecht overigens – hoorden tijdens dit fenomenaal Les Capulet et les Montaigu verdient dit initiatief de allergrootste BRAVO. Niet alleen daarom gaven wij aan iedereen die betrokken is bij deze voorstelling, voor én achter de schermen, een staande ovatie in de Opéra Bastille.

< Bert Hertogs >

De inhoud van het boekje dat makkelijk te lezen en te begrijpen is (zonder foto’s en in een kleiner lettertype welteverstaan) geven we graag hieronder mee ter illustratie:

Les Capulet et les Montaigu

Les Capulet et les Montaigu is de titel van een opera. Een opera is een verhaal verteld in muziek. Er zijn zangers die personages spelen en op het podium zingen. Er zijn muzikanten die instrumenten bespelen. Ze zitten in een ruimte onder het podium.

Les Capulet et les Montaigu is een in het Italiaans gezongen opera. Vincenzo Bellini schreef de muziek voor Les Capulet et les Montaigu. De Capulets en Montagues zijn de namen van twee families. De twee families zijn vijanden. De opera Les Capulet et les Montaigu duurt 3 uur. Het verhaal bestaat uit twee delen. Elk deel wordt een bedrijf genoemd. Er is een pauze na anderhalf uur.

Het verhaal van Les Capulet et les Montaigu

EERSTE BEDRIJF

Het verhaal speelt zich af in Italië. De Capulets en Montagues zijn vijanden. Romeo Montague wil vrede sluiten. Romeo is verliefd op Julia Capulet. Julia is verliefd op Romeo. Romeo doet een huwelijksaanzoek aan Julia. Julia’s vader is het daar niet mee eens. Hij wil dat zijn dochter trouwt met een Capulet: Tybalt. Julia is wanhopig. Ze wil niet met Tybalt trouwen. Romeo vraagt Julia om met hem weg te lopen. Ze weigert om haar eigen familie niet te kwetsen. Het huwelijk van Julia en Tybalt staat op het punt plaats te vinden. Romeo komt daar vermomd naar. Hij vraagt Julia opnieuw om met hem mee te gaan. Romeo‘s vrienden vechten tegen de Capulets. Romeo wordt herkend. Hij moet vertrekken.

TWEEDE BEDRIJF

Laurent is een vriend van Romeo en Julia. Laurent heeft een idee om Julia niet met Tybalt te laten trouwen. Laurent zegt tegen Julia om een drankje te drinken zodat het lijkt alsof ze dood is. Julia zal in slaap vallen. Als ze wakker wordt, kan ze weglopen met Romeo. Julia vraagt haar vader om vergiffenis.

In haar kamer drinkt Julia het drankje en valt in slaap. Buiten het paleis van de Capulets is Romeo op zoek naar Laurent. Tybalt ziet Romeo en wil met hem vechten. Romeo en Tybalt zien de kist van Julia passeren. Ze stoppen met vechten. Romeo gelooft dat Julia echt dood is. Romeo drinkt vergif. Julia wordt wakker. Ze ziet Romeo. Romeo sterft aan het gif. Julia is erg verdrietig. Zij sterft ook.

Opgelet

Tijdens de show zijn er gevechten. Het zijn geen echte gevechten. Er is bloed. Het is geen echt bloed. De personages sterven niet in het echte leven.

De personages van de Capulets en Montagues

Romeo is het hoofd van de Montague familie. Hij houdt van Julia.

Julia Capulet houdt van Romeo.

Capulet is het hoofd van de familie Capulet. Hij is Julia’s vader.

Tybalt is een Capulet. Julia‘s vader wil dat Tybalt met haar trouwt.

Laurent is een dokter. Hij geeft advies aan de Capulets. Laurent is een vriend van Romeo en Julia.

Waar speelt het verhaal zich af?

Het verhaal speelt zich bijna altijd af in het paleis van de Capulets.

Soms speelt het verhaal zich af in Julia‘s slaapkamer.

Uiteindelijk speelt het verhaal zich af bij het graf van Julia.