Recensie Wildeman ★★★★

Een uitstekende monoloog, meesterlijk gebracht door rasverteller Bob De Moor. Dat brengt Theater Malpertuis met Wildeman. De barokkige tekst is van de hand van Jeroen Olyslaegers. Centraal staan het verdriet – ‘Soms denk ik dat verdriet het enige is dat me rest’ - en het schuldgevoel van de Beer die herbergier was in Antwerpen. De wildevrouw is omgekomen in zijn herberg iets wat ie zich nog steeds kwalijk neemt, hoewel hij nu – we zijn in de zestiende eeuw - in Amsterdam – ‘daar waar ze veel rapper gaan slapen dan in Antwerpen’ - woont. In het wapenschild van de koekenstad zijn overigens een wildeman en -vrouw te zien waarvan gesteld wordt dat ze de eerste inwoners zouden geweest kunnen zijn. Vanaf de vijftiende eeuw worden dit soort mensen bijna vereerd omdat ze dichter bij de natuur staan en dus als ‘echter’ beschouwd worden. Dat terwijl ze daarvoor als slecht en vals afgeschilderd werden.

Wildeman heeft drie vrouwen verloren in het kraambed. Die laatste schonk hem weliswaar een zoon. Toch zal hij zich daar schuldig om voelen en zijn zaad vervloeken. Bob De Moor brengt de tekst soms bijzonder zacht, wat logisch is, gezien het hoofdpersonage in zichzelf gekeerd is door het verdriet en de schuld die hij voelt. De Moor geraakt soms echter qua volume niet over dat van het ventilatiesysteem van het CC Brasschaat heen waardoor de toeschouwers, vooral diegenen die zoals wij achteraan hebben plaatsgenomen, links en rechts wel wat verliezen, zeker als ie ook nog eens schuin met het hoofd naar beneden gericht naar de bank kijkt en dus niet in de richting van het publiek spreekt. De Moor valt echter niets te verwijten. Mocht hij luider praten of beter versterkt worden dan zou ie aan ingetogenheid verliezen in het neerzetten van de Wildeman wat nu eenmaal cruciaal is om zijn introverte karakter te tonen.

Qua tijdsgeest leunt die van Wildeman dicht aan bij de onze. In de vijftiende eeuw en het begin van de zestiende floreerde de stad aan de Schelde. De mercantiele spirit en het kapitalisme vierden hoogtij toen het een welvarende havenstad was. Maar in het midden van de zestiende eeuw volgde de recessie, slabakte de handel (vooral in specerijen en wol), startte Willem van Oranje de Tachtigjarige Oorlog en viel Antwerpen opnieuw onder het Spaans bewind.

Daarbovenop was er de Beeldenstorm in 1566 door de calvinisten die heiligenbeelden vernielden en zich richtten op katholieke objecten. De parallellen met nu zijn er. Ook nu staan we aan de vooravond van een (wellicht korte) recessie, op geopolitiek vlak zijn er spanningen en de woke- en cancelcultuur in combinatie met extremistische klimaatactivisten die kunstwerken in musea besmeuren, doen toch ook wel wat aan de Beeldenstorm denken. Ook de polarisatie in de samenleving tussen arm en rijk, protestant en katholiek destijds, zie je tevens in de verscherpte tegenstellingen terug nu. Ook hier tussen arm en rijk, tussen verschillende levensopvattingen én politieke strekkingen.

Maar het is vooral die onophoudelijke zucht naar groei, om winst te willen maken, iedereen willen pleasen om zo veel mogelijk te verdienen, wat onhoudbaar is op lange termijn, dat hier aangekaart wordt. Ook Wildeman ging daar als herbergier in mee om zijn gasten steeds vertier te bezorgen en te bieden wat zij wilden. Helaas ook door een oogje dicht te knijpen wanneer hij dat niet had mogen doen.

Scenograaf Steve Salembier tekende voor deze voorstelling voor een minimalistisch decor dat ruimte schept, tijdloos oogt in zijn soberheid en voldoende aan de toeschouwer tot de verbeelding overlaat. Het moet gezegd, wij houden van die sobere aanpak. Twee banken zien we in een diagonaal opgesteld. Een staat parallel met de rand van het podium. Daarop staat Bobs drinkbus. Centraal ligt er materiaal dat doet denken aan as, een verwijzing naar het verleden van de Wildeman dat ie achter zich heeft gelaten. En er hangt diagonaal ook een houten frame dat doet denken aan het dak van een zolder. De Beer zondert er zich elk jaar in augustus af om terug te blikken op wat er op die fatale dag in zijn leven gebeurd is.

In Wildeman stelt het hoofdpersonage dat meneer pastoor een onheilsprofeet is. Dat is opmerkelijk vermits de schuldbelijdenis ‘Door mijn schuld, door mijn schuld, door mijn grote schuld.’ maar liefst twee keer passeert in de tekst. Maar het treffendst van al is zijn beschrijving dat er vier soorten ‘zattigheid’ bestaan, vier verschillende temperamenten: het schaap, het varken, de beer en de aap. Bij vlagen bevat Olyslaegers’ tekst iets zinnelijks. Wanneer de Wildevrouw beschreven wordt bijvoorbeeld: ‘ Ze wast me overal. Ik geef me over. […] Mijn giftig zaad spuit niet hoog maar onophoudelijk. Ziet ge wel dat het nuttig was, zei zij.’

< Bert Hertogs >