Recensie Scattered memories ★★★

Ultima Vez bestaat 35 jaar. Tijd om terug te blikken én naar de toekomst te kijken voor Wim Vandekeybus en zijn gezelschap. Met hun jongste dansvoorstelling Scattered memories houden ze alvast de vinger aan de pols van de actualiteit. Zo zien we de klimaatverandering, hier via een video waarbij een miniatuurlandschap onder water loopt en een anti-oorlog maar tevens ook #metoo-statement wanneer een danseres een wapen als voorbindpenis gebruikt om zo in ‘duet’ te gaan met haar mannelijke collega’s, vervolgens een vrouwelijke én iemand uit de zaal plukt. Het knapste duet is met stip dat op de muziek van Arno’s Lonesome Zorro.

Het zoeken naar iets, iets vinden dat je eigenlijk niet zocht om achteraf te claimen dat je toch datgene wat je zocht gevonden hebt. Het op zoek gaan naar hét moment, iets, de vraag stellen wat die miljarden mensen op deze planeet nu op dit eigenste moment denken of beleven, en dat proberen te vangen, die vraag probeert Scattered memories te beantwoorden.

Vandekeybus toont aan hoe goed hij als verteller is en hoe vakkundig hij zijn publiek weet te bespelen wanneer ie het heeft over een performance in de VS toen een gevangenis even omgetoverd werd tot een theater. Waar hij zijn kostuum zou vinden? In de isoleercel in de kelder.

Heerlijk is de humor die hij gebruikt wanneer hij een danser zijn plaats laat innemen als geïnterviewde van een journaliste. Vandekeybus zal zowel een glaasje water aan zichzelf dus aanreiken en later de persverantwoordelijke spelen die de interviewster erop attendeert dat ze nog 1 minuut, of 1 vraag kan stellen.

Over identiteit gaat Scattered memories dan ook. ‘Ben ik een fraudeur?’ vraagt Vandekeybus zich naar het einde toe af. Eerder, tijdens het interview, geeft de interviewster de toeschouwer immers fijntjes mee dat de man geen film-, theater-, of dansopleiding heeft genoten en dus beschouwd kan worden als een professionele amateur. Kijk, dat is een non-issue volgens ons. Je hoeft toch ook geen journalistiek gestudeerd te hebben (kijk maar hoeveel Germanisten of Romanisten of weet ik wat ze gestudeerd hebben die in de journalistiek terecht gekomen zijn) om journalist te kunnen zijn?

De kritiek die deze voorstelling levert op de journaille is echter wél terecht en niet mis te verstaan: zelfs als je niks gezegd hebt, word je iets in de mond gelegd (de schoonheid van imperfectie, het onaffe, ‘het niet weten behoort tot de kern van je werk’ …) Maar ook het relatieve van meningen, zij die je neerhalen en zij die een visionair in je zien, komt aan bod.

Wat bij Scattered memories vooral opvalt is hoe uitbundig, ja zelfs feestelijk de voorstelling start, zeker wanneer de dansvloer vergroot wordt wanneer de backdrop naar achteren gehangen wordt. De dansers creëren dus zelf hun ruimte. Vooral de verticale lijn met behoorlijk wat lifts en sprongen zien we Ultima Vez uitvoeren. Dat geldt overigens ook voor de massascène naar het einde toe waar iedereen nog eens finaal alles uit de kast mag halen, en explosieve, energieke sprongen toont, met veel dynamiek in zich.

Tussenin zien we de dansers ook de horizontale lijnvoering volgen en laag, op het podium die uitvoeren, soms rollend. Een vrouw zien we in een duet bijvoorbeeld met haar hoofd glijden van de schouder van haar mannelijke tegenspeler naar diens voet. Vandekeybus staat met zijn benen gespreid en zijn armen naar buiten gericht terwijl een andere danser over die armen gaat met zijn handen, en vervolgens de benen opzoekt waarna de maker met zijn rechter been naar achter trekt alsof er een mug hem lastig aan het vallen is in volle zomer.

‘Misschien kan ik mensen planten’ horen we bij de gedachte van een man die kinderloos bleef en zijn vinger afsneed. Die vinger plantte hij in de grond in de hoop dat daar een mens uit zou komen. Maar de zaak rotte. Dat brengt Scattered memories tot een scène waarin er aarde over enkele dansers die vooraan op hun buik liggen gegooid wordt. Tijdens een stevig uptempo percussief nummer springen ze recht, de aarde van zich al dansend afschuddend. Relativerend ten opzichte van performers en performances zien we vervolgens de dansers de bezems bovenhalen om de aarde die ondertussen verspreid ligt over het podium op te kuisen. Een man stelt dat ie ideeën heeft voor een voorstelling: de vijf rijkste Belgen samenbrengen om iets over Zwarte Piet te zeggen, al zijn exen op het podium zetten die dan in dialoog gaan met het publiek om de beweegredenen van de breuken te bespreken en of die dus gefundeerd waren. Dat en andere ideeën krijgen steeds een ‘Waarom doe je dat dan niet?’ als antwoord mee tot een man zich tot Vandekeybus richt: ‘I come to sell you your last words.’

< Bert Hertogs >