Recensie Atropa ★★★★

Iets meer dan 14 jaar nadat Atropa in het Toneelhuis in première ging in een regie van Guy Cassiers, namen Floor Houwink ten Cate en Naomi Velissariou de fantastische tekst van Tom Lanoye vast om er een nieuwe hedendaagse voorstelling van te maken. Door de ritmische cadans van Lanoyes meesterlijke tekst – het origineel duidt al zang aan bijvoorbeeld boven Kassandra’s lijnen: ‘Mijn vader, die schoft, vrat mij op, vannacht. Mijn moeder, die hoer, heeft mij afgeslacht.’ die hier met dank aan autotune gezongen worden - te combineren met de beats van Joost Maaskant en Jimi Zoet die surfen van techno over doom, metal, hardcore, trap en drill, wil deze productie ook een publiek aantrekken dat niet gewend is om naar het toneel te gaan, maar eerder terug te vinden is op een of andere dansvloer op vrijdag- of zaterdagavond. Net dat muzikale luik valt wanneer de Griekse tragedie zich voorbij de helft helemaal voltrekt, wat stil zodat het opzet niet als helemaal geslaagd overkomt.

De spanningsboog van Atropa is nog steeds zeer goed en de tekst blijkt nog bijzonder actueel. Lanoye plaatst immers tegenover Agamemnon zes vrouwen wat een clash der seksen oplevert. Daarnaast schakelt hij zowel vormelijk als inhoudelijk tussen het klassieke en het moderne. Het maakt niet alleen dat je naar een lezing kijkt die fris blijft klinken en ogen, maar ook anno 2022 relevanter dan ooit blijkt.

Want door te kiezen voor zwarte vrouwen die de Trojaanse vrouwen spelen in deze versie van Atropa, trekken Floor Houwink ten Cate en Naomi Velissariou niet alleen de emancipatorische kaart (die overigens al in het oorspronkelijke werk aanwezig was), maar leggen ze daar nog een extra laag bovenop: die van black lives matter.

Zo worden Kassandra’s dialogen (briljant neergezet door ‘Ntianu Stuger) nog scherper. ‘Gelooft u dat ik zomaar buit ben? Uw slavin? U wordt als koningin en vrouw opzijgezet. Mijn slavernij zal zich beperken tot uw bed.’ zegt ze tegen Klytaimnestra (Naomi Velissariou). Naar het einde van de voorstelling noteren we: ‘Ik ben met bruut geweld veroverd, weggevoerd als vee, de stad die ik bewoonde ligt in as. Mijn enige verwante? Dood, op sterven na. De rest werd voor mijn ogen afgeslacht, verminkt, vernederd in de naam van uw beschaving. Ik? Hierheen gebracht, gevangen zonder rechten en onder het mom van liefde elke nacht verkracht. En voor hoe lang? Hoe lang houdt de begeerte stand van mannen? U vormt daarvan al een mooi bewijs.’ klinkt het tegen Hekabe, de koningin van Troje.

Herhaling als stijlfiguur werkt ook in 2022 nog steeds bijzonder doeltreffend. Hier is het Kytaimnestra’s tekst ‘Als Grieken al in staat zijn eigen kroost te slachten. Wat hebben dan barbaren van hen te verwachten?’ die dan ook lang blijft resoneren, zelfs ver nadat de voorstelling afgelopen is.

Qua spel is het vooral het trio Ifigeneia (Thibaud Dooms), Klytaimnestra (Naomi Velissariou) en Kassandra (‘Ntianu Stuger) dat bijzonder sterk acteerwerk aflevert. Vanja Rukavina vinden we wat licht als Agamemnon, opperbevelhebber van de Grieken en de anderen komen te weinig uit de verf.

Maar Naomi Velissariou’s concept waarbij een deel van het publiek op tribunes plaats kan nemen op het podium om de cast langszij te aanschouwen, konden we wel bijzonder goed smaken. Zo wordt vooral voor hen deze Atropa zowel een concert, theatervoorstelling maar ook een death fashion show in 1. Al mocht het wat ons betreft nóg meer concert zijn, nóg flitsender, nóg sneller, en nóg pompender qua beats.

< Bert Hertogs >