Recensie Forêt ★★★★★

Ontegensprekelijk bezorgt Rosas met Forêt hét hoogtepunt van het Festival d’automne in Parijs. De voorstelling die twee uur en half duurt en na de openingsuren (tussen 19 u. en 21.30 u.) plaatsvindt in het Louvre is dan ook hopeloos uitverkocht. Daar zijn verschillende redenen voor. Met maximum 500 personen ’s avonds op de eerste verdieping tussen topwerken mogen wandelen, voelt sowieso al behoorlijk exclusief aan. Je kan trouwens veel dichter dan normaal naar de Mona Lisa kijken. Maar het zijn vooral de dansers van Rosas die ervoor zorgen dat je details gaat opmerken in schilderijen. Want hun poses en dans liggen in het verlengde van de vele meesterwerken die er te zien zijn. Het resultaat is een overweldigende beleving, die je stil maakt als je naar diepmenselijke gevoelens kijkt. Maar Anne Teresa De Keersmaeker en Némo Flourent doen je ook lachen.

De inspiratie vond Rosas voor deze voorstelling bij architect Wim Cuyvers die stelt dat bomen met elkaar verstrengeld zijn via hun wortels en dat je dus niet goed weet waar het ene overgaat in het andere. Alles is dus met elkaar verbonden en voor De Keersmaeker geldt dat ook voor de schilderijen en beeldhouwwerken die te zien zijn in het Louvre. Het vertragende aspect ook dat je voelt als je in een bos bent, waardoor de wereld even lijkt stil te staan voor je, is in se eigenlijk ook iets wat je zou moeten beleven in een museum als het Louvre.

Al komen bezoekers in het massatoerisme dat dit prestigieuze museum dag na dag weet te lokken, daar niet altijd toe. Sommigen kopen immers een ticket om alleen maar de Mona Lisa te zien. Ook daar verwijst Forêt naar op het einde van de voorstelling. ‘La Joconde’ zingt een danseres dan solo met haar gezicht naar het werk terwijl zowat alle bezoekers daar staan maar alle andere performers liggen ondertussen wel verspreid of zitten over de andere zalen en vleugels, niet zelden moederziel alleen omdat er geen of nauwelijks aandacht aan hen geschonken wordt. Wij waren – uiteraard - daar waar de rest niet was.

Groot contrast is dat met een scène eerder waarbij alle dansers in de Denonvleugel stevig met een kledingstuk tegen de parketvloer slaan (wat na verloop van tijd leest als maatschappijkritiek op het formele ‘The Wedding Feast at Cana’ van Veronese (Paolo Caliari)) en steeds meer naar voor komen terwijl een vrouw er ons op attent maakt hoe veel lamentaties er te zien zijn in het Louvre, hoe veel boten kapseisden doorheen de jaren en hoe mensen worstelden om te ontsnappen van allerlei onheil.

In de gang is het er naar het einde toe van de voorstelling (wanneer de maximumcapaciteit van 500 bereikt is, het publiek komt druppelsgewijs binnen in drie golven, vanaf zeven uur komen de eerste 200 bezoekers, om half acht de volgende 200 en een half uurtje later nog eens 100) over de koppen lopen. Op die manier ensceneert Rosas succesvol hoe het dagdagelijks vertoeven in het Louvre is.

Gevolg: de zichtlijnen zijn niet goed, je moet als toeschouwer moeite doen om een glimp op te vangen en zelfs De Keersmaeker die met een grijze hoodie aan en een bruine jas erover vermomd is als gewone bezoeker, gaat daarin mee en speelt de toeschouwer die last ondervindt om alles goed te kunnen zien. En of we dat grappig vonden! Of u zich afvraagt of ‘L‘Abécédaire de Gilles Deleuze’ ook in Forêt terug te vinden is? Uiteraard. De ‘joie’ stippen we hier in dit geval aan.

Maar het aller grappigste is Forêt wanneer het refereert naar de meest getoonde beeltenis in het Louvre. Meerdere keren horen we een sirene doorheen de Denon-vleugel van het Louvre schallen. Een man zien we sowieso wel eens van links naar rechts lopen, ook over de zitbanken. En niet meteen valt onze frank naar welk werk die dan wel mag verwijzen. Ook niet wanneer ook andere dansers het soms op een lopen zetten. Het antwoord zit ‘m in het beeld dat nochtans het méést te zien is in het Louvre van al: het icoontje van de nooduitgang. Daar zie je een mannetje, jawel, lopen in een groene rechthoek. Dat De Keersmaeker zowel humor als ernst in zich heeft, toont ze ook als ze die bruine jas draagt. Die zagen we eerder de Braziliaanse Mariana Miranda dragen bij het werk waarbij ze perfect het handgebaar van deze ‘Saint François d‘Assise’ van Giovanni da Milano nadeed.

Diep ontroerd werden we door de Franse Laura Maria Poletti. Zij is terug bij Rosas sinds 2016 voor de herneming van Rain. In Forêt zien we haar voor Jacques-Louis Davids ‘De dood van Marat’ zitten. Haar houding, zittend met de handen net onder beide knieën in een lichtblauwe jurk straalt innerlijk gemis en verdriet uit. Ze spiegelt zich tevens tegenover het schilderij wanneer ze naar een tijd dezelfde pose aanneemt maar dan in de richting van het kunstwerk kijkt. Dit is zo schoon, ook al gaan enkele van haar collega’s links van haar met meer aandacht lopen.

Een verglijkbaar effect bereikt een mannelijke collega van haar als die op zijn rug voor ‘La Jeune Martyre’ van Hippolyte Delaroche uit 1855 op zijn rug ligt. De rust, de sereniteit maar ook de dood wordt zo doorgetrokken en contrasteert fel met de lopende man doorheen deze vleugel.

Maar onze favoriete danseres – wellicht was het niet de bedoeling van Rosas dat we na een tijd enkel het traject van 1 danseres zouden volgen – is de Braziliaanse Mariana Miranda. Diep ontroerd waren we toen we haar met haar rechterbeen op het einde van een zitbank op de grond zagen liggen terwijl haar collega op de buik lag zodat de bank het vlot werd uit ‘Le Radeau de La Méduse’ uit 1818-1819. Verderop in de voorstelling, zien we ze samen met nog meer collega’s elkaar trekken en duwen, sommigen van hen met ontbloot bovenlijf. Zo ensceneren ze de noodsituatie waarin men verkeert in het schilderij. Maar let vooral ook op de geometrische lijnvoering die ze steeds wat breder in deze gang uitvoeren. Inderdaad, we zien een driehoek steeds groter worden. En net rond figuur is het schilderij zelf ook opgebouwd.

Wat we zo sterk vinden aan Miranda, is heer expressie, ook met haar ogen en gezicht. Haar solo voor ‘La Liberté guidant le peuple’ van Eugène Delacroix is gewoon magistraal. Heel natuurlijk gaat ze van het ene personage over in het andere dat we ook zien op het werk, van de dode man die op zijn buik of op de rug ligt, over de jonge kerel die twee pistolen in zijn handen heeft (Miranda heeft overigens dan hetzelfde hemd en de zwarte gilet aan), om vervolgens te komen tot de halfnaakte man die dood en bebloed op de rug ligt en tenslotte de triomfantelijke vrouw die haar rechterarm de lucht in steekt: we zien het haar allemaal doen in één vloeiende beweging. Eerder zagen we haar onder een bank op de buik liggen en zo refereren naar het personage rechtsonder in het werk terwijl een mannelijke collega van haar dicht bij het werk op zijn rug lag en verwees naar het andere dode lichaam rechtsonder het schilderij dat op zijn rug ligt.

Vanaf dan stalken we bijna als het ware Mariana Miranda, en ze is na een tijdje goed bewust van mijn trouwe aanwezigheid. Zo zien we in haar choreografie haar wijsvinger exact wijzen zoals in da Vinci’s ‘Virgin of the rocks’ uit 1483-1486 maar ook twee vingers bij elkaar brengen zoals de baby doet. Na ‘Saint François d‘Assise’ van Giovanni da Milano volgen we ze tot ze bij Andrea di Bartolo’s ‘Tête de saint Jean Baptiste’ uit 1507 komt en dan met haar gezicht krak dezelfde expressie toont. Ook dat vonden we bloedmooi. Miranda is drie jaar geleden afgestudeerd en heeft Screws en Snakearms gedanst bij Alexander Vantournhout. Sinds 2020 is ze terug bij Rosas. De herneming van Drumming zorgde daarvoor. En nu zorgt ze dus naast Laura Maria Poletti in Forêt wat ons betreft voor de hoogtepunten van deze voorstelling. Want hoe indrukwekkend de massascènes (die een hoog flashmobgehalte bezitten) ook mogen zijn in Forêt, onze voorkeur ging steeds naar de solo’s of de duetten. Die raakten ons tot in de kleinste vezel en blijven wellicht nog lang op ons netvlies branden.

< Bert Hertogs >