Recensie Corsage ★★★★

Vergeet het dat het leven aan het hof een sprookje is zoals in veel prinsessenfilms te zien is en de mythe die in zekere zin rond Sissi, Elisabeth van Oostenrijk, gecreëerd werd. Zij was getrouwd met keizer Frans Jozef I (neergezet door Florian Teichtmeister) en naast keizerin ook koningin van Hongarije. In Corsage toont regisseuse Marie Kreutzer hoe verstikkend het leven aan het Habsburgse hof wel niet moet geweest zijn voor Sissi (magistraal neergezet door Vicky Krieps die wat wegheeft van een mix van de jonge Meryl Streep en Kate Winslet). Kreutzer schminkt haar acteurs en actrices nauwelijks zodat de blos op de wangen, of zelfs het wat rood aangelopen gezicht van Krieps na het paardrijden erg naturel overkomt.

Het is geweten dat Sissi niet zo’n fan was van de etiquette die met het leven aan het hof gepaard ging. Daarnaast had ze een bijzondere interesse in krankzinnigheid en hoe deze patiënten via nieuwe technieken zoals baden konden behandeld worden. Het is dat gegeven waar Corsage op focust. In die zin dat we deze Sissi eigenlijk van melancholische gevoelens zien overgaan naar steeds donkerdere gedachten tot ze bij wijze van spreken zelf goed is voor de psychiatrie.

Dat begint eigenlijk al bij een van de beginscènes waarbij ze meer dan een minuut haar adem weet in te houden onder water in bad. Verder faket ze het flauwvallen (om aan heet verplichtingen te kunnen ontsnappen) en wordt ze dagelijks gewogen waar ze zich niet goed bij voelt, ook niet door het oordeel dat mensen over haar zullen vellen als ze in het openbaar verschijnt (of ze al dan niet bijgekomen is). Corsage trekt dus absoluut de feministische kaart en toont de psyche van een vrouw die in 1877 veertig jaar wordt wat toen de gemiddelde levensverwachting was voor een vrouw. Met andere woorden ze heeft de statistische leeftijd bereikt om te sterven.

Vanuit die gedachte, flirt ze dan ook met de dood en zal ze die ook opzoeken. Door binnen te roken in de Weense Hofburg, het keizerlijke hof, door haar korset fel te laten aanspannen (wat een metafoor is voor hoe ze zich er zelf voelt), door lang en laat met haar dochter in openlucht te blijven waardoor die laatste negenendertig graden koorts krijgt. Met andere woorden we zien hoe ze haar eigen way of life ook gaat projecteren op haar dochter. Diens ziek in bed-scène komt dan ook zeer geloofwaardig over in het kleurgebruik, maar vooral omdat het meisje dat deze rol speelt écht ziek lijkt. Niet alleen zal Sissi projecteren op haar kind, ook op haar hofdame Marie Festetics (Katharina Lorenz) die wil huwen omdat ook voor haar de biologische klok begint te tikken. Sissi weigert haar echter die vrijheid en trekt op die manier ook figuurlijk het korset van haar hofdame strak aan.

In haar pogingen om te sterven, valt de keizerin van een paard maar wordt Sissi gespaard en het paard niet waar ze erg om geeft. Van fotografie houdt ze niet, maar wanneer een man haar voorstelt om haar te filmen (zonder klank uiteraard) stemt ze wel toe. Dan zien we haar ook met haar lievelingspaard waardoor het feit dat het dier meteen wordt afgemaakt bijzonder pijnlijk aanvoelt voor de kijker. Verder zorgt de afwisseling (zwart/wit en snellere beelden) met de rest van de kleurenfilm voor een fijn contrast zowel qua beeld als qua ritme.

Sissi zal verder ook uit het raam springen, het levenswerk van een hofdame (haar lange krullend rosse haar) bijna helemaal vernietigen wanneer de keizerin de schaar zet in haar eigen haar en stemt ze uiteindelijk in met seks met haar man, waarbij ze een risico neemt om eventueel zwanger te worden van hem op latere leeftijd. Het is ook meteen een afscheidsmoment, want in deze Corsage zien we niet alleen een vrouw die in haar tijd het eindstadium van een gemiddeld vrouwenleven bereikt heeft, we zien vooral ook een vrouw die in een relatie zit waar de mot goed inzit. Zij en haar man leven letterlijk naast elkaar met een gang die hen scheidt. Ze eten vaak apart, net zoals ze apart leven en werken, hoewel ze zo nu en dan samen wat doen. Hij heeft een minnares. Zij keurt haar goed en geeft haar tips om hem meteen zonder korset naakt te ontvangen thuis. Best ligt ze dan zelfs meteen al klaar voor hem naakt in bed zodat er geen tijd verspild wordt. Sissi van haar kant is die vrije liefde niet gegund, want als ze wat voelt voor haar paardeninstructeur wordt er over haar geroddeld, en dat moet stoppen vindt de keizer. Ook Sissi’s dochter legt sociale druk op haar moeder over wat zij wenselijk gedrag vindt van haar moeder en wat niet.

In die zin toont Corsage niet alleen hoe het leven van Sissi moet geweest zijn, maar kan je de ganse film ook zien als een aanklacht tegen de overblijfselen van het patriarchaat en de beklemmende verwachtingspatronen ten opzichte van vrouwen, van moeders, die nog steeds aanwezig zijn in onze samenleving. Een samenleving die bijzonder veeleisend is voor vrouwen, hen veel verplichtingen en regels oplegt en minder vrijheden gunt dan mannen.

De routine van het alledaagse leven is nog zoiets wat Corsage aankaart, hier te zien in de vele eetscènes. Uiteindelijk krijgt Sissi heröine voorgeschreven door haar arts om de pijn te verzachten. Maar dat zal hier niet voldoende zijn om niet uit het leven te stappen.

Zeker, er zitten enkele fouten in Corsage. Zo zien we een nooduitgangteken, staan enkele beelden in een tuin in een moderne stelling, gaat Sissi uit de ruimte waar ze paardreed door op een kliksysteem van een nooddeur te drukken, en lijkt ons die boot in de eindscène wel érg modern voor de negentiende eeuw.  Camille Dalmais tekende voor de uitstekende muziek van deze prent.

Corsage is dus een bijzonder intrigerende feministische herinterpretatie van een mythisch figuur maar bovenal een top state of mind film die sterk psychologisch gelaagd is.

< Bert Hertogs >