Recensie Im Westen nichts neues ★★★★

Im Westen nichts neues mag dan wel niet zwaar gepromoot worden door Netflix, waar de prent al sinds 28 oktober te zien is, negeren kan je deze prent die Edward Berger regisseerde niet langer. De film die gebaseerd is op het gelijknamige boek van Erich Maria Remarque heeft namelijk zowel de shortlist gehaald van de Golden Globes als de Oscars voor beste buitenlandse film en dat is wat ons betreft terecht. Op de European Film Awards won de prent de prijs voor beste make up en haar naast die van beste visuele effecten.

De cinematografie van Im Westen nichts neues is daarnaast geweldig, waarbij je soms het gevoel hebt naar een natuurdocumentaire te kijken. Het is dat contrast ook, tussen de stilte, die de Duitse soldaten herontdekken van zodra de wapenstilstand afgekondigd is, en de luide knallen tijdens de loopgravenoorlog die miljoenen mensen het leven koste tijdens de Eerste Wereldoorlog terwijl er al die jaren nauwelijks terreinwinst geboekt werd, die indruk maakt, naast het tragische verhaal van Paul Bäumer (Felix Kammerer) uiteraard.

Hij is het die in Im Westen nichts neues naar het front wil trekken samen met zijn kameraden en dat niet vraagt aan zijn ouders maar een handtekening laat plaatsen door een ander. Overmoedig denken ze allemaal over enkele weken Parijs binnen te zullen marcheren, iets wat als u uw geschiedenis kent, niet zal gebeuren. Ingezet worden ze bij het 78ste infanterieregiment aan het westelijk front. De tieners, Paul is zeventien, blijken erg naïef, en slikken kritiekloos de propaganda. Feit is dat op 7 november 1918 Duitsland zware verliezen optekent. Meer dan 40.000 doden vielen er in één week tijd.

Im Westen nichts neues volgt constant Pauls verhaal waaruit blijkt dat soldaten onvoldoende voorbereid werden voor de oorlog en nog heel wat moesten leren in de loopgraven zelf. Zo krijgt ie te horen dat als ze vanuit een loopgraaf schieten naar de vijand ze zich meteen daarna best enkele meters verplaatsen. Hij komt dat weliswaar pas te weten nadat ie geraakt werd door iets dat tegen zijn helm ketste waardoor ie achterover viel. De sfeer van jolig wat liedjes zingen terwijl ze marcheerden naar de plek waar ze zouden gaan vechten, slaat al snel om wanneer blijkt dat ie en een van zijn kameraden te traag hun gasmasker opgezet hebben. Als straf moeten ze alle twee de tocht verder afleggen met hun gasmasker op. Paul krijgt meteen te horen van een overste dat ie zo wellicht niet de volgende dag zal halen. Qua aanmoediging kan dat tellen …

Wat Im Westen nichts neues zo sterk maakt is dat je geen eenzijdig beeld van een loopgravenoorlog te zien krijgt, maar ook het gevaar wanneer ons hoofdpersonage tijdens én na de oorlog bij een boer een gans of eieren gaat stelen. Kat (Albrecht Schuch) is zijn beste kameraad. Hij heeft het uitgerekend. “Aan dit tempo duurt het 180 jaar eer Frankrijk valt.” Om maar te zeggen dat al snel duidelijk zal worden dat hun beeld over de oorlog snel en drastisch zal bijgesteld worden. Wanneer ze de gans bereiden zingen de soldaten een liedje: “Je hebt een gans gestolen. Geef ‘m terug want anders komt de jager en schiet hij je in de rug.” Het woord ‘jager’ veranderen ze voor de gelegenheid in ‘boer’.

Franz (Moritz Klaus) maakt contact met Franse meisjes en zal de nacht doorbrengen met Eloise waar ie een sjaaltje van meekrijgt. Paul en enkele van zijn collega’s moeten vervolgens gaan uitzoeken waar een jonge groep soldaten blijft want die hadden zich al lang moeten vervoegd hebben bij hen. Terwijl zij nog in oorlogsmodus verkeren wordt er echter ook onderhandeld over een wapenstilstand. Generaal Friedrichs (Devid Striesow) weigert echter om te capituleren en zal tot de allerlaatste minuut voor de wapenstilstand het bevel geven om de Franse troepen, zelfs in het laatste kwartier van de oorlog aan te vallen. Hij wil namelijk eindigen met een Duitse zege maar zorgt ervoor dat er nog eens honderden van zijn landgenoten in slechts enkele minuten zullen sterven. Het is niet de eerste keer dat de soldaten zo’n last minute bevel krijgen, eerder gebeurde dat in het holst van de nacht waarbij we de quote “De Fransen wachten niet tot je schaamhaar gekamd is” optekenden. Maar de Duitsers worden letterlijk overrompeld door tanks en vlammenwerpers.

Tussen alle actie door neemt Im Westen nichts neues voldoende tijd om de personages uit te diepen. Zo komen we te weten dat de zoon van Kat aan de pokken gestorven is, in de brief die zijn vrouw hem stuurde. Vermits hij niet kan lezen, moet Paul dat voor ‘m doen. Opvallend daarbij is dat zij hem schrijft dat ze hem eten zal toesturen wat ie gevraagd heeft en zij stelt dat ze het echter niet al te breed heeft en verwacht dat ie een deel van de centen die hij ondertussen verdiend heeft zou opsturen naar haar. Of hoe daaruit blijkt dat het thuisfront ook een compleet verkeerd beeld heeft van hoe de zaken er voor staan.

De meest schrijnende scène zit helemaal vooraan wanneer Paul zijn legeruniform in ontvangst neemt en stelt dat er een vergissing in het spel moet zijn vermits de naam van iemand anders erin gestikt is. Feit is dat ie de kleren zal dragen van iemand die gesneuveld is op het slagveld en die kleren gewassen werden om ze zo te recupereren.

Wanneer de wapenstilstand aangekondigd is, blijkt Paul angstig voor wat komen gaat. Niet geheel ten onrechte zal blijken wanneer het drama van deze epische anti-oorlogsfilm zich helemaal voltrekt. “Hard werken loont” kreeg ie tijdens de oorlog te horen. Maar is dat wel zo?

< Bert Hertogs >