Recensie 1985 ★★★★

Ambitieus. Dat is het minste wat je kan zeggen over 1985, de nieuwe fictiereeks die Eyeworks maakte voor de VRT en La Une. Met een joekel van een disclaimer begint de serie om de kijker uit te leggen dat het om faction gaat, op waargebeurde feiten gebaseerde fictie. Dat het verhaal van bestaande personen gefictioneerd werd, lees: van wat bijkomstig drama voorzien werd, en dat er ook fictieve personages toegevoegd werden. Bedoeling is dat 1985 de kijker een goed tijdsbeeld biedt eerder dan dat het waarheidsgetrouw de zaak ronde de Bende van Nijvel die tot op heden niet werd opgelost uit de doeken wil doen.

En dat doet de cinematografie van Wim Vanswijgenhoven (die wat vale kleuren!), het productiedesign van Stijn Verhoeven en kostuumontwerp van Sophie Van den Keybus al in de eerste aflevering die mede door de montage van Pieter Smet zijn tijd neemt om de belangrijkste personages voor te stellen en de spanning op te bouwen.

In 1985, dat geschreven werd door Willem Wallyn (De 16, All of Us), geregisseerd door Wouter Bouvijn (De twaalf, Red Light) en het creatief advies genoot van Stijn Coninx zetten we al meteen een stap terug in de tijd en belanden we in het jaar 1981. Het zijn vrienden Marc De Vuyst (Tijmen Govaerts) en Franky Verhellen (Aimé Claes) die zes maanden naar Brussel trekken om er tot rijkswachter opgeleid te worden en deel uit te maken van het elitekorps waar Marcs vader André, die twee jaar geleden in verdachte omstandigheden stierf door een auto-ongeval, ook voor werkte. Agnes De Vuyst (Barbara Sarafian), Andrés vrouw en dus Marcs moeder rouwt nog steeds om haar overleden man.

Maar is de rijkswacht wel het woord elite waardig? Want in die eerste aflevering van 1985 wordt namelijk al meteen de toon gezet. Op het einde ervan zien we immers een aanslag plegen op het gezin van majoor Herman Vernaillen (Peter Van den Begin).

Marc is wachtmeester en secretaris van de majoor, een logistieke job die normaal gezien bestemd was voor Franky die aan de slag mag bij de motorbrigade. Vermits Marc niet met de moto kan rijden, wisselen ze van functie. De twee zijn zo close met elkaar dat ze als homo’s aanzien worden. Ook Franky’s vader (Jan Hammenecker) lijkt tot dat kamp te behoren wanneer ie aan zijn zoon vraagt of ze dat uniform dat ie draagt ook voor mannen hebben. Net die tweespalt, de polarisering van de maatschappij (o.a. tussen links en rechts) kaart Franky’s zus Vicky (Mona Mina Leon) aan tijdens haar programma op een piratenradio. Maar zelf lijkt ze ook haar eigen waarden niet altijd uit te dragen. Wanneer ze rechten studeert aan de VUB aanvaardt ze niet dat Marc en Franky als rijkswachters in haar kot blijven. Ook al heeft haar broer met zijn eerste wedde voor een cadeau gezorgd: een hoofdtelefoon.

De twee kersverse rijkswachters zullen al snel elk op hun manier getuige zijn van de duistere kant van de rijkswacht en Groupe G, de extreemrechtse tak erbinnen die geleid wordt door Christophe Dejoyaux (Yoann Blanc). Franky die door adjudant Philippe Debels (Titus De Voogdt), die ook deel uitmaakt van Groupe G, overgeplaatst is naar de keuken omdat ie de showman uithing op de moto, moet geconfisqueerde confituur in een blauw bad uitkappen waar later blote vrouwen in zullen kruipen tijdens een decadent feestje waar de minister van landsverdediging op aanwezig zal zijn. In ruil daarvoor krijgt Franky zijn plek terug bij de motorbrigade. Het is Madani “Dani” Bouhouche (Roda Fawaz) die daarvoor zorgt.

Verfaillen betrapt Bouhouche en Robert Beijer (Guillaume Kerbusch) wanneer ze afluisterapparatuur aan het installeren zijn op zijn kantoor zodat ze zijn verhoren kunnen afluisteren. De twee verlieten de rijkswacht en begonnen privé-detectivebureau ARI. Magda Vernaillen (Ruth Becquart) en haar man majoor Herman worden zoals gezegd slachtoffer van een aanslag op 25 oktober 1981. Marc tipte Herman om naar Zaventem te gaan en daar de getekende documenten om ingevoerde goederen te dedouaneren op te vragen wat er mee voor zorgt dat commandant Léon François (Tibo Vandenborre) die aan het hoofd stond van de anti-drugsbrigade, veroordeeld kon worden voor 27 misdrijven waarvan 3 drugsgerelateerd waren. Dat leverde hem een jaar gevangenisstraf met uitstel op en drie maanden schorsing bij de rijkswacht met gedeeltelijke inhouding van wedde. 

De eerste aflevering van het veelbelovende 1985 toont dus hoe twee jonge rijkswachters al meteen gevangen raken in een web vol intriges. Een web dat zich gaandeweg steeds strakker zal aanspannen. De aanslag op Vernaillen zal immers slechts het startschot vormen van de zwaarste moordgolf die ons land ooit kende.

< Bert Hertogs >