Recensie Crystal Cirque du Soleil ★★★★

‘Bestaat Cirque du Soleil nog?’ Het was een vraag die we deze week te horen kregen toen we zeiden dat we naar Crystal, de allereerste circusvoorstelling op ijs van het Canadese gezelschap gingen. Om maar te zeggen dat velen vooral de precaire financiële situatie waarmee het wereldberoemde circus kampte door corona onthouden hebben de voorbije jaren, maar kennelijk vergeten zijn dat in die periode meer dan 3.400 medewerkers van de 5.000 ontslagen werden, en het bedrijf een doorstart kon maken na een overname. Zo’n 400 dagen was er door de pandemie niks live van het gezelschap te zien. Maar de opnames van oudere voorstellingen of delen daarvan werden wel vaak opgevraagd.

Het toont aan dat Cirque du Soleils missie om mensen te doen wegdromen uit de zakelijke wereld, uit het alledaagse, nog steeds relevant is. En dat haar publiek daar ook naar hunkert. De toeschouwers herkennen zich dan ook moeiteloos in het personage Crystal in de gelijknamige show, hun 42ste creatie ondertussen, die dit weekend voor zo’n 35.000 ticketkopers neerstrijkt in het Antwerps Sportpaleis.

De show gaat over een ros meisje – ‘Anna!’ klinkt het meteen uit de mond van enkele kinderen (met een beperking) in onze buurt alsof alles wat ros is in een sneeuw/ijs-omgeving die naam draagt – die in haar jeugd onder andere wel eens durfde dagdromen tijdens de les op school maar daarom berispt werd. Ze leeft kortom in een wereld waar er geen of weinig plek is voor fantasie en creativiteit. In deze voorstelling zakt ze letterlijk door het ijs, knap gespiegeld door een acrobate ondersteboven uit de lucht door het ijs te laten vallen, en de ijsschaatster die de rol speelt beneden op het ijs daar te laten vallen.

Wanneer ze door het ijs gezakt is, ontdekt Crystal dat creativiteit haar kracht is en ziet ze een spiegelbeeld van zichzelf dat eigengereider en ondeugender dan zij is maar haar wel aanmoedigt om de controle over haar leven (terug) in handen te nemen. Ze merkt hoe ze de routine van alledag (zoals tv kijken met het gezin) kan doorprikken, en bekijkt haar leven vanuit een ander standpunt.

Met andere woorden: ze (her)oriënteert zich hoe ze zich als jonge vrouw zal opstellen in de wereld. Soms moet je je dan ook op glad ijs (ook op blote voeten zelfs) durven wagen om te ontdekken wie je écht bent en wat jou uniek maakt, geeft Crystal mee. Ze zal haar verhaal zelf (her)schrijven. Dat het publiek dit thema duidelijk kon smaken samen met een sterk staaltje ijsschaatsen, acrobatie in combinatie met straffe video mapping, bewees het geestdriftige applaus achteraf.

Crystal trekt vooral de kaart van het speelse en roept het kind in je op. Dat doet het stripfiguurtje, ook wel de clown in deze voorstelling zelfs nog voor die goed en wel begonnen is. Hij organiseert een waar sneeuwballengevecht met de fans. Vooral de linker tribune krijgt er behoorlijk van langs. Heerlijk die publieksparticipatie waardoor in no time de toeschouwers in de juiste creatieve stemming belanden en alles terug vanuit kinderogen bekijken om van daaruit mee aan zelfontdekking te kunnen doen!

In het eerste bedrijf van Crystal zien we onder andere een indrukwekkende jongleeract. Maar het zijn vooral de extreme schaatsers die vliegen over rampen, salto’s maken, en proberen te scoren in het ijshockeydoel dat de toeschouwers op het puntje van hun stoel krijgt. De scenografie vormt een mix van ijshockeyveld, flipperkast en skateterrein. Technisch gezien leunt dit soort act dicht aan bij wat je professionals ook kan zien doen op inline skates. Hét hoogtepunt van het eerste deel is hoewel veel mensen dat anders percipiëren wat ons betreft niet die act, wel de trapezeact.

Daarin zien we een acrobate snelheid maken en hoog vliegen terwijl ze meermaals rond haar as draait, ondersteboven ook, om zich bijvoorbeeld met haar voeten vast te klampen aan de koorden van de trapeze. Het is nooit eerder vertoond, zo’n klassieke circusact door een acrobate mét ijsschaatsen aan, wat het allemaal net dat tikkeltje spannender en gevaarlijker maakt. En dat krijgen we alles krijgen we te zien tijdens een fenomenaal arrangement op viool, contrabas, gitaar en klarinet van Sia’s ‘Chandelier’.

In het tweede deel van Crystal heeft Cirque du Soleil nog een primeur klaarstaan voor haar fans en wel helemaal vooraan wanneer de hectische (zaken)wereld opgeroepen wordt (met schaatsers die op hun buik op een zilverkleurige koffer onder andere glijden). We zien dan masten rondzwieren, wat nog nooit eerder gedaan werd door het Canadese gezelschap, acrobaten van mast naar mast springen en driedubbele achterwaartse salto’s springen alsof ze van een Russische schommel afspringen. Later zien we het kantoorleven trouwens terugkomen in een act waarbij een man stoelen blijft opstapelen, ook schuin, waarna hij zich uiteindelijk op grote hoogte ondersteboven met zijn handen op de rugleuning in evenwicht tracht te houden. Een adembenemend moment.

Crystal combineert feilloos het hippe, het coole met het klassieke. Zo zien we fraaie pas de deuxs door drie koppels uitgevoerd waarbij de mannen de vrouwen bij hun linkerarm en -been nemen en rond laten zwieren, hoog, en laag bij het ijs wat doet denken aan de vliegtuigmolentjes op de kermis. Ook in de finale is er overigens aandacht besteed aan het klassieke figuurschaatsen wanneer het ensemble een gigantische draaiende windmolen vormt op de tonen van U2’s ‘Beautiful day’.

Een klassiek ronduit prachtig hoogtepunt zien we wanneer de grenzen tussen ijs en lucht vervagen. Crystals aanbidder verschijnt aan de aerial straps en voert haar in een passionele scène op bijzonder elegante manier naar ongekende hoogten. Romantici zoals wij kijken hier met open mond naar terwijl we een muzikaal arrangement horen naar Beyoncé’s Halo. Letterlijk én figuurlijk vormt ook iets verderop het trapezenummer tussen een man en een vrouw, een act die hand-op-handacrobatie combineert met de technieken van de duo trapeze, hét hoogtepunt van het tweede deel dat terecht het grootste applaus van de avond in ontvangst mocht nemen.

‘Het is te veel dat je naar moet kijken’ hoorden we een vrouw achter ons zeggen net toen de pauze van Crystal begonnen was. Bij momenten is dat inderdaad zo, vooral dan bij de groepsnummers, maar ook omdat je zowel videomapping, ijsschaatsen als acrobatie dan samen te zien krijgt en dus keuzes moet maken tijdens zo’n massascènes waar je je focus als toeschouwer op legt. Dat neemt echter niet weg dat er ook voldoende plek is voor uitgepuurde intimiteit waar Crystal moeiteloos in slaagt. Zelfs in de grootste arena van ons land. Faut-le faire!

< Bert Hertogs >