Recensie Wuthering Heights ★★★★1/2

Soms loont het om even een stap terug te zetten en met een frisse blik naar een klassiek meesterwerk te kijken. En dat is exact wat regisseur Emma Rice deed met het wereldberoemde boek ‘Wuthering Heights’ van Emily Brontë. Ze deed de roze bril af en zag niet in de eerste plaats de onmogelijke romantiek tussen Catherine en Heathcliff, maar ze las een verhaal van wraak, eerzucht en heerszucht die allesvernietigend is. De romance maakt als uitgangspunt plaats voor de tragedie van de wreedheid. Dit nieuwe accent wordt vervolgens ingebed in de typische beeldtaal van de Engelse pantomime en passend gecombineerd met poppenspel en muziektheater. Het resultaat is een fenomenaal sterke uitvoering van ‘Wuthering Heights’ die je probleemloos kan zien als actuele  maatschappijkritiek met een hoog entertainmentgehalte.

Soms moet je als regisseur durven schrappen en omgooien om een klassiek stuk een nieuwe laag mee te geven en bij de tijd te brengen. En dat is exact wat Emma Rice heeft gedaan voor deze uitvoering van ‘Wuthering Heights’ voor National Theatre & Wise Children. Ze verandert niet alleen van invalshoek, maar ook het vertelpersonage Nelly Dean wordt weggesmeten en in plaats daarvan is het ‘de heide’ die het verhaal van Catherine en Heathcliff vertelt aan Mister Lockwood. In haar lied gecomponeerd door Ian Ross, waarschuwt Kandaka Moore doorheen de voorstelling meermaals dat je moet oppassen voor wat je zaait. Want zoals Emily Brontë in haar verhaal verschillende keren laat terugkomen, is de harde, wraakzuchtige reactie van Heathcliff er nooit toevallig. Ze is steeds terug te brengen op onrecht dat hem eerder was aangedaan. 

En ondanks deze zware thematiek, is deze uitvoering van ‘Wuthering Heights’ absoluut geen zwaar stuk. Doordat Emma Rice zich gretig bedient van de beeldtaal die de Engelsen kennen uit hun traditionele pantomime, is ze in staat om naast de gitzwarte drijfveren van wraak en macht ook de visuele en fysieke humor van het karikaturale te zetten. De Lintons worden bijna cartoonfiguren die symbool staan voor de rijke upper class die zo ver van de gewone realiteit verwijderd staat dat ze een kinderlijke naïviteit uitstralen. Sam Archer en Katy Owen vertolken de rol met brio en lijken soms wel een reeks marionetten die over het podium dansen. De rijken zijn de voeling met de maatschappij zodanig kwijt dat je ze niet meer ernstig kan nemen. Het is een heerlijk staaltje kritiek op de wereld van nu dat bijna onzichtbaar is verweven in een verhaal over 1801. 

En net wanneer je denkt dat je het niet grappiger kan, is er in het tweede deel Little Linton die opnieuw vertolkt wordt door de geweldige Katy Owen. Niet dat u nu gaat denken dat ze twee rollen tegelijk speelt: Emily Brontë laat de personages in haar verhaal aan zo’n hoog tempo sterven, dat eenzelfde acteur makkelijk nog een tweede rol op zich kan nemen. Het is trouwens opvallend dat er behoorlijk weinig traantjes gelaten worden om al deze tragische sterfgevallen. “De ene zijn dood is de ander zijn brood.”; lijkt wel het motto van de dag. Tenslotte draait alles om het verwerven van macht en bezit.   

Maar om nu terug te komen op onze Little Linton. Hij is het typevoorbeeld van het verwende nest dat te moe is om te bewegen, geen zin heeft om iets te doen, maar wel alles wil hebben. Hij is de over-bepamperde slappeling die op hilarische wijze wordt vormgegeven door Katy Owen die zich letterlijk in de vreemdste bochten wringt om maar geen ruggengraad te moeten tonen. Je kan het zien als een uitvergroting van het personage uit een klassiek boek, maar je kan het net als wij ook zien als een meer dan behoorlijke knipoog naar ‘Generatie Z’. En zo voelen we opnieuw de actuele relevantie van dit stuk naar boven komen. 

In schril contrast met deze grappige personages, staat de spilfiguur van de voorstelling: Heathcliff. Wanneer Ricardo Castro de jonge Heathcliff neerzet, is het nog de aimabele vondeling die tegenslag heeft met zijn lot. Heathcliff heeft daar nog iets onschuldig en speels. Vooral de scène waarin hij met Catherine, vertolkt door Lucy McCormick, gaat touwtjespringen is bijna aandoenlijk. Maar dan verdwijnt hij voor drie jaar en komt hij rijk terug. Zijn ongebreidelde streven naar wraak voor het onrecht dat hem als kind is aangedaan en het streven naar macht, hebben zijn hart versteend … zelfs voor zijn geliefde Catherine. De medemens wordt herleid tot schaakstuk op het bordspel dat tot een hogere positie en meer bezit moet leiden. Ricardo speelt die afstandelijkheid met zoveel overtuiging dat je haast zou verwachten dat hij net als prinses Elsa alles wat hij aanraakt in ijs doet veranderen. En toch … Toch blijft er ergens in zijn ziel een diep verlangen naar zijn Catherine die ondertussen van Edgar Linton is. 

Lucy McCormicks Catherine is een complex personage met toch wel wat mentale instabiliteit en een grote intensiteit. Haar blik lokt je naar haar toe terwijl hij tegelijkertijd ook waarschuwt om afstand te houden. Ze is krachtig, maar tegelijkertijd niet sterk genoeg om haar hart te volgen. Die verscheurdheid in de ziel voel je nog het best wanneer ze vol zelfvertrouwen en furie “Fuck the world. Fuck the stars.” zingt. Het lied heeft een sound meegekregen die doet denken aan ‘Jagged Little Pill’ van Alanis Morissette: lekker ruw en heftig. Even iedereen terug wakker schudden en bij de les brengen. 

Want ook dat kenmerkt deze productie van ‘Wuthering Heights’: het feit dat een hele reeks uiteenlopende stijlen van muziek naadloos mee verweven zit in het verhaal. Het verhaal gaat door in de liedjes en de muziekstijl zegt iets over de emotie. De volksmuziek zorgt voor wat vrolijkheid, de conga’s brengen iets exotisch en de rock zorgt voor het ruwe kantje. De muziek levert nog een extra dimensie aan deze productie. 

Het meest tedere moment uit de voorstelling is wanneer Stephanie Hockley als Young Cathy heel zacht en teder een liedje zingt voor Little Linton. We mogen op dat moment misschien wel van mening zijn dat hij dat niet verdient. We zijn toch ontzettend blij dat ze het doet, want het geeft ons de kans om te genieten van de wondermooie stem van Stephanie Hockley. 

En zo is Wuthering Heights van National Theatre & Wise Children een voorstelling die perfect de balans weet te houden tussen humor en tragedie, licht en donker; die zowel het visuele als het auditieve ten volle bespeelt en een brug bouwt tussen een oud verhaal en de moderne maatschappij met helemaal op het einde nog een sterke boodschap: het geluk kan pas een kans krijgen als we stoppen met het streven naar wraak en eindeloos verlangen naar materiële rijkdom; wanneer we durven luisteren naar de stem van ons hart. 

< Sascha Siereveld >