Recensie Liefs, Achilles ★★★★★

Keuzestress. Daarover heeft Pleun van Engelen het in Liefs, Achilles: haar monoloog rond de sterkste, dapperste en knapste Griekse held die ze in de Griekse mythologie terugvond. ‘Maar was hij wel zo dapper?’, vraagt ze zich na een tijdje af in haar tekst. Want bleef ie niet een half boek lang gewoon in zijn tent zitten, rouwend om de dood van Penthesilea (‘Misschien is ie huilend in slaap gevallen’)? Maar mogelijks ook vrezend voor zijn eigen einde. De actrice somt daarbij even op hoe verschillende Griekse helden om het leven kwamen, met gevoel voor humor ook dat ze hier en daar in de tragiek steekt. Neen, een held zijn en weten dat je zal sterven, is geen pretje. Zo trekt ze op den duur ook de existentialistische filosofische kaart: ‘Wat doe ik hier? Wat als ik voor iets anders had gekozen en Griekse vazenschilder was geworden?’ en hekelt ze de zinloosheid van geweld en bij uitbreiding oorlogsvoering.

Het orakel had namelijk voorspeld dat Achilles twee opties had: ofwel thuisblijven en blijven leven maar niet beroemd worden. Ofwel mee ten strijde trekken in de Trojaanse Oorlog wat ie zou bekopen met zijn leven, maar hem wel eeuwenlange roem zou bezorgen. Het is een dilemma waar zijn moeder een oplossing voor bedacht. Door hem bij zijn enkel vast te nemen en zo te dopen in de rivier Styx, die leidt naar het dodenrijk, zou ze haar zoon onsterfelijk maken. Op die manier kon ie eeuwig blijven leven. Een ding had ze echter over het hoofd gezien, die enkel, die was niet in contact gekomen met het water, waardoor zijn achillespees zijn kwetsbare plek en hem fataal werd.

Van Engelen brengt haar monoloog in een kleine legertent in Zandvliet voor een beperkt publiek. De perfecte setting blijkt dat om het verhaal over de meer dan tien jaar durende oorlog te brengen. Een van pure ellende ook omdat die maar blééf duren (en elke dag er hetzelfde uit zag) wat ze erg inlevend brengt. Wat haar stand-up-dramedy, een combinatie van drama en komedie in een monoloog die zich niet beperkt tot teksttheater, nee gelukkig acteert Pleun ook – soms zelfs tijdens behoorlijk fysieke scènes – zo rijk maakt, is dat ze een breed scala aan emoties op de toeschouwer loslaat. Fraai is dan ook de boog die ze maakt in Liefs, Achilles.

Van een opgeklopte triomfantelijke tone of voice (op de tonen van Bonnie Tylers ‘Holding out for a hero’) over razernij (het vermoorden van Hector) tot groot verdriet (om Penthesilea, hoewel de theatermaakster fijntjes meegeeft dat in sommige versies maar niet alle vermeld wordt dat ie seks met haar lijk had, en in die scène even contradictie als heerlijke humoristische stijlfiguur hanteert), Pleun van Engelen zet het allemaal zeer overtuigend neer.

Liefs, Achilles zit zo goed in elkaar dat ze ook nog eens referenties legt naar haar eigen leven en de zeer herkenbare keuzestress waarvoor ze zelf al stond: een IC-trein nemen die al meer dan een half uur vertraging heeft waardoor ze haar aansluiting wellicht mist naar haar eindbestemming of een tragere stoptrein die rond hetzelfde tijdstip aankomt in het treinstation maar er dus langer over doet.

 Pleun combineert het vertellen van het verhaal rond de Trojaanse oorlog met er kritiek op leveren zoals in ‘de legerleider offerde zijn dochter voor windkracht 4’, stelt het heldendom van haar held en haar keuze om een monoloog rond hem te maken in vraag (naast het feit dat o.a. Homers Illias wel een erg dik boek is, alleen al voor de opsomming van alle Grieken en hun boten is er veel inkt nodig) en daarnaast speelt ze ook nog lekker met de verwachtingen van haar publiek: “Ja, ik ben klaar hé. Het is afgelopen. Dit is het. Het spijt me dat jullie nog iets verwachten of zo. Jullie mogen weggaan hé. Er is niets meer te zien.”

De 32-jarige actrice die gecoacht werd door Suzanne Grotenhuis - wie Suzannes werk goed kent zoals wij ontdekt haar signatuur meermaals zowel in de tekst als de structuur van de monoloog - gaat er helemaal voor, en haar verfrissend enthousiasme dat moeiteloos afstraalt op het publiek, werkt zo aanstekelijk dat die 55 minuten dat Liefs, Achilles duurt in no time voorbij vliegen.

Kijk, van dit soort theater houden we. Een tent met daarin drie ledlampen, een open veld, een zacht briesje dat door de tent waait en het gras en de bladeren aan de takken van de bomen doet wiegen, de natuur op zich die al in stilte spreekt en met ‘Blowing in the wind’ een perfect eindnummer meekrijgt wanneer ze op die tonen filmisch in een diagonale lijn weg stapt, een grote tak, een touw, een bijl en een figuurzaagje: meer heb je soms echt niet nodig om het publiek uit je hand te doen eten. Noem het minimal als je wil, de beste teksten en de beste performers, kunnen en blijven boeien met bijna niks. Al moet gezegd dat wij stiekem Pleun halfweg de voorstelling ook wel in een dino outfit hadden willen zien. Op dat vlak weet ze toch maar mooi onze fantasie te prikkelen…

< Bert Hertogs >

Credits

Tekst en spel: Pleun van Engelen
(Co)productie: Zomer van Antwerpen en De Nwe Tijd
Coaching: Suzanne Grotenhuis
Techniek & ondersteuning : Lore Verhoeven, Staf Bertheloot, Leila Benchorf en Karlijn Niesten
Met dank aan: LUCA Drama