Recensie Vanthorhout ★★★★1/2

Als er een performer is die we dé Tom Waes van de hedendaagse dans kunnen noemen, dan is het wel Alexander Vantournhout. Onder artistieke assistentie van Emmi Väisänen zet ie met zijn jongste solo Vanthorhout de mannelijke kracht centraal, maar ook de relatie tussen hem en een object, in dit geval een hamer. Niet zo maar een hamer, wel de Mjölnir, een met een veel te korte steel waar Marvel-superheld Thor zijn tegenstanders mee weet af te schrikken. In zijn voorstelling, is de steel van zijn hamer een heel stuk langer wat het effect wanneer ie ermee in het rond zwaait aan een hoog tempo nog indrukwekkender maakt.

Dat de voorstellingen die Alexander Vantournhout maakt met notstanding behoorlijk fysiek zijn, is een understatement. Je mag gerust gewag maken van de term extreem en radicaal. Ook de taal die hij gevonden heeft, een mix van levend sculptuur, dans, acro en sport (uithoudingsvermogen) die hij neerzet, is nog steeds verrassend. Voor Vanthorhout draait dus alles rond een superheld die hij in het begin sculpturaal benadert alsof we met zijn allen, zittend rond een rond houten podium dat refereert naar de piste, naar een Auguste Rodin of een Michelangelo Buonarroti aan het kijken zijn. Een waar de spierbundels het best tot hun recht komen en getoond worden wanneer hij ietwat naar links gedraaid zijn armen en handen parallel de lucht in steekt.

Door visueel ook de focus op armen en handen te leggen in de eerste bewegingen die we in Vanthorhout zien, lijkt hij ook deels te refereren naar zijn vorige werk Snakearms (2021) wat ons ineens doet nadenken of en in welke mate al zijn werk met elkaar verbonden is en met elkaar dialogeert. Na verloop van tijd legt hij zijn arm achter zijn schouder, en wat we dan te zien krijgen, lijkt heel naturel. Maar wanneer wij dat proberen na te doen na de voorstelling, kan het niet anders dan dat hij aan het over stretchen is en we hem dus in zekere zin als een contortionist kunnen beschouwen, tenzij hij optische illusie hanteert als techniek met zijn andere arm. Dat kan ook, maar beschouwen we eerder als twijfelachtig.

Vanuit die hand-armbeweging draait de kunstenaar rond zijn as, komt er steeds meer beweging in, wordt het oppervlak waarop ie ronddraait steeds groter, waarbij ie ook versnelt en zijn cirkelen steeds meer op dansen gaat lijken. Zeker wanneer ie aan een snel tempo rond zijn as draait, met de beide gestrekte armen horizontaal, en zich in negentig graden verhouden met zijn zij, en hij zo over bijna de ganse buitenzijde van het speelvlak molenwiekend aan een pittig tempo rondcirkelt.

Vervolgens zien we hem voorovergebogen, dan weer achterovergebogen en vanuit een zittende positie ronddraaien. Het geheel voelt bijzonder naturel aan, maar als je de techniek erachter goed en wel bekijkt, is dat eigenlijk schijn. Wat Vanthournhout hier neerzet is verre van evident. Het is gewoon indrukwekkend, een topprestatie op fysiek vlak dat nog eens poëtisch oogt ook.

Wanneer het moment dan daar is wanneer ie zijn staaf met een bijl aan bevestigd bovenhaalt, houdt het 200-koppige publiek – deze voorstelling geraakte moeiteloos uitverkocht bij Theater aan Zee – haar adem in. Niet in het minst wanneer het gevaarte aan een hoge snelheid rondtolt van hoog naar laag. Heerlijk is het dan ook om zien wanneer enkele toeschouwers op de eerste rijen hun kop in kas houden. Een meisje zien we haar hoofdje op de linkerschouder van haar mama leggen. Een tienermeisje dat achteraan zit, bukt zich wat. Ze vindt het kennelijk allemaal zo spannend - terecht ook - dat ze bijna de ganse voorstelling van Vanthorhout op haar nagels bijt van de stress. Wat bijzonder is, is wanneer het gevaarte snel ronddraait in de lucht, dat de performer erin slaagt om het voor de toeschouwer onduidelijk te maken wie wat volgt. Is het de hamer die zijn lijf volgt door de zwaarte en snelheid van de hamer wanneer die door de lucht klieft, of is het andersom? Alleen al het feit dat ie beide scenario’s weet te suggereren, is indrukwekkend. Net als het moment wanneer die staaf, die eerst zo stevig en recht leek, begint te buigen als hij ‘m over zijn schouder tilt. Toont ie hier pure kracht of is ook dit een knap staaltje illusie?

Fraai is het einde wanneer Alexander genoeg heeft van het spierballenrollen dat vaak gepaard gaat bij de mannelijke krachtpatserij van superhelden en het (oorlogs)geweld waar ze aan deelnemen. De performer haalt de witte vlag boven, laat die wapperen als een volleerd vendelzwaaier maar laat die ook horizontaal golven over de hoofden van het publiek, hen soms plagend aanrakend. Ook in zo’n scène zie je even de uitgestrekte staaf niet meer maar lijkt de witte vlag een eigen golvend leven te leiden.

Na zo’n veertig minuten wanneer die staaf connecteert met de lange steel van de hamer, zit Vathorhout erop. Een gedeeltelijke staande ovatie en geestdriftig applaus ontvangt ie niet meer dan terecht. Weinig dansvoorstellingen slagen erin op veertig minuten, de tijd zo snel voorbij te laten vliegen. Een krachttoer noemen ze dat. Dat mag je gerust ook letterlijk nemen.

< Bert Hertogs >