Recensie Bagger ★★★★1/2

Een voorstelling die perfect de huidige tijdsgeest samenvat én die een 43-jarige zoals ondergetekende doet nadenken over hoe ie verder in het leven zal staan. Daar slaagt Compagnie Cecilia met verve in met Bagger.

In de voorstelling stelt Tom Vermeir naar het einde namelijk dat 43 wellicht de leeftijd is dat je gaat kijken wat je leven je je tot dan heeft (op)gebracht. Als de pro’s in evenwicht zijn met de cons of groter, sta je wellicht vanaf dan positief in het leven. Zo niet dreigt het cynisme. Valt dat even mee voor ons.

Wat Bagger zo goed maakt, is dat ie actuele thema’s als woke (‘een kabouter’ vs. ‘iemand met dwerggroei’ bv.) combineert met hoe mannen en vrouwen zich tot elkaar verhouden. Dat zijn wat ons betreft dé onderwerpen die onze maatschappij op dit moment vorm geven, waardoor deze productie al meteen erg relevant is.

Want hoe ga je daarmee om? Met dingen die je nog wel mag zeggen en andere zaken die gevoelig liggen? Patricia Kargbo en Tom kaarten het aan in een naar sci-fi verwijzende scène wanneer ze allebei een knipperende ledlamp aanraken en doen alsof ze daardoor geëlektrocuteerd geraken waardoor ze van personage veranderen.

Ook daar speelt Bagger mee: wat is echt en wat niet? Hier is de lijn dun vermits de acteurs hun echte voornamen gebruiken en Toms broer Luk ook effectief op de toetsen speelt wat even tot een (gescripte) familiale ruzie leidt die er nochtans heel geloofwaardig en naturel uit ziet. Al bij de start van de voorstelling trekt Tom overigens een zeker realisme in zijn tekst door even te improviseren wanneer ie handig verwijst naar de evacuatieboodschap die twee keer door de Grote Post schalde toen het publiek de zaal betrad.

Héérlijk is het hoe Tom Vermeir de zelfvoldane wat pocherige en succesvolle acteur speelt die de Panos wat minnetjes vindt en zweert bij Café Liégeois, zichzelf omschrijvend als ‘de Jan Decleir van zijn generatie’ terwijl de vijfentwintigjarige Patricia die hij leerde kennen toen ze Shakespeare speelde, of ‘correcter’: een rol speelde in een stuk van Shakespeare (Richard III), nog maar net begonnen is aan haar carrière, zij nog alle kanten uit kan gaan en zich dus nog wel moet bewijzen. Waarbij Tom haar meteen uitdaagt om haar acteertalent even te tonen aan een uitverkochte zaal.

Het is dan dat ie mijmert over de tijd dat Theater aan Zee backstage frigo’s tot aan het plafond had staan die helemaal gevuld waren en er eten in overvloed was, wanneer hij vaststelt dat een ‘lezeres’ (een blonde vrouw met een brilletje) die een lezersbrief (fanmail n.v.d.r. die ondertekend werd met ‘Yours truly’ wat Tom misbegrijpt, hij verstaat ‘George Clooney’) achterliet er met al hun bier en Bounty’s vandoor is gegaan. Verder heeft de man het ook over dat ie nu nog maar twee bonnetjes ontvangt om daarmee naar Café Koer te gaan. Een bijzonder herkenbare scène is dit, ook bij premières bijvoorbeeld zijn er heel wat organisaties die de voorbije jaren fors bespaarden en het à volonté drinken (al dan niet tot een op voorhand vastgelegd einduur) er al lang verleden tijd is.  

Over #MeToo (in het toneel) klinkt het uit de mond van Tom: ‘Je grenzen aangeven is tegenwoordig een hoofdvak in de toneelopleiding.’ Het is scherpe maar ook gevatte kritiek op (het aanleren van) een métier dat eigenlijk grensverleggend zou moeten zijn, waar acteurs en actrices ook moeten durven en kunnen experimenteren en dus ook uit hun comfort zone durven treden…

Patricia haar verhaal is er ook zo boenk op. Ze stapte naar eigen zeggen uit een productie van het Toneelhuis omdat ze vond dat men haar moest casten omdat ze een goeie actrice is. Nu had ze het gevoel dat ze niet activistisch genoeg bleek. Het leuke aan Bagger is net dat zij die activistische kaart toch ook volledig trekt in de voorstelling: ‘Fuck het Toneelhuis!’. Die contradictie maakt het bijzonder grappig. Wanneer ze uit The Little Mermaid en Jungle Book zingt bijvoorbeeld (nadien zingt Tom in haar plaats uit The Lion King en Aladdin) voelt dat als haarscherpe kritiek aan richting Disney, maar ook richting de heersende clichés rond gender en afkomst en typecasting.

Zo is Bagger uiteindelijk vooral een voorstelling over en voor de theatersector geworden. Weliswaar is het er een die de nagel volledig op de kop slaat. Naast het feit dat er al eens wat tekst verloren gaat omdat de bas en drums de stemmen wel eens durven te overstemmen, lijkt deze heerlijke productie in mindere mate voor het grote publiek geschreven omdat het vooral een spiegel voor de sector anno 2023 voorhoudt.

Dat we finaal uiteindelijk Patricia in Bagger toch een knappe versie van Michael Jacksons ‘Man in the mirror’ horen brengen, met haar diepe wat hese stem, vat de voorstelling dan ook prima samen met die stevige knipoog, want jawel de song is een pleidooi voor verandering, het verschil maken, iets rechtzetten: ‘If you wanna make the world a better place. Take a look at yourself and then make that change.’ Zo trekt ze dus toch nog maar eens de activistische kaart, gaat ze als vrouw van kleur een man van kleur (nu ja, op het einde van zijn leven kon je Michael nog nauwelijks een man van kleur noemen) coveren en maakt ze door herhaling als komisch stijlfiguur te hanteren helemaal haar punt rond de verwachtingen van het publiek en de hierboven aangehaalde clichés waar ze duidelijk nog niet mee klaar is.

< Bert Hertogs >