Recensie Het smelt ★★1/2

Met Het smelt kent Veerle Baetens haar regiedebuut. Ze schreef zelf het scenario voor dit drama samen met Maarten Loix. Het duo baseerde zich daarvoor op het gelijknamige boek van Lize Spit. Opvallend veel jonge vrouwen blijken interesse te tonen in deze film zo stelden we op de eerste dag vast dat de film in de zalen van Kinepolis te zien was. Knap in beeld gebracht is ie, met veel gevoel voor natuurlijk licht en hoofdpersonages die nauwelijks geschminkt zijn zodat vooral hun naturel boekdelen spreekt.

Toch kruipt Het smelt niet onder de huid. Als je het antwoord namelijk kent op het raadseltje: ‘Een man hangt opgehangen aan een touw in een lege ruimte. Onder hem ligt een plas water. Wat is er gebeurd?’ is deze film tamelijk voorspelbaar. De Wie, Wat en Hoe-vraag kan je dan immers moeiteloos voorspellen. Alleen de Waarom-vraag daar heb je dan nog het raden naar. Het is dat laatste gegeven vooral dat het meest beklijvend van al werkt.

Voor de heftigste scène uit de film waarin we Rosa Marchant als de jonge Eva zien, moeten we Nico Sturm ook eervol vermelden. Hij coachte haar namelijk. Het resultaat is realistisch en grijpt je bij de keel.

In Het smelt zien we hoe Eva met haar zus samenhokt en de waterschildpad Molly die van een gewisse dood in het ouderlijk huis gered werd. Eva’s zus trekt bij haar weg om samen te gaan wonen. Het gevolg is dat Eva zich alweer in de steek gelaten voelt, iets wat sterk af te lezen is op de fenomenale getekende gelaatsuitdrukking van Charlotte De Bruyne die de volwassen Eva briljant neerzet. De Bruyne zegt veel met weinig woorden, zet een personage neer dat tijdens haar jeugd van alles heeft opgekropt tot het emmertje vol is, terugkeert naar haar geboortedorp en komaf maakt met de wantoestanden die ze heeft meegemaakt, en de Vlaamse hypocrisie ook van de potjes gedekt te houden. Het zal dus niet de eerste keer zijn dat Eva zich aan de kant geschoven voelt in haar leven. Dat maakte ze eerder al mee bij haar moeder die haar de rug toekeerde, bij Elisa (Charlotte Van Der Eecken) waarin ze een oudere tienervriendin zag die haar vertelde dat ze ooit een orgasme kreeg tijdens het paardrijden maar haar vooral een bijzonder traumatische ervaring bezorgde en zelfs bij Marie van de beenhouwerij waarin ze een soort surrogaat moeder zag, maar ook haar steun verloor toen die de gebeurde feiten minimaliseerde en partij voor haar zoon koos.  

De context die we meekrijgen in Het smelt is hartverscheurend. We zien hoe Eva eigenlijk liefdeloos is opgevoed en zichzelf vooral door het leven heeft moeten slaan omdat haar vader er niet voor haar was en haar moeder een alcoholica bleek. Wie er dan voor haar kleine zus zorgde terwijl haar moeder haar roes aan het uitslapen was? Zijzelf. Die andere sterke scène uit de film vinden we dan ook die wanneer Marchant aan Amber Metdepenningen (jonge Tess, de zus van Eva) het verhaaltje ‘Raad eens hoeveel ik van je hou?’ voorleest terwijl haar personage nooit de liefde gevoeld heeft, niet van haar eigen familie, en ook niet van haar omgeving.

Optrekken doet ze met Laurens (Matthijs Meertens) en Tim (Anthony Vyt) die ze ziet masturberen op een hooizolder voor een poster van een naakte vrouw terwijl we ‘Take my love’ van Good Shape te horen krijgen. Haalde verder ook onder andere de soundtrack van deze film: ‘The Ketchup Song’ van Las Ketchup.

Het smelt gaat dus over je seksualiteit ontdekken, opgroeien in een macho jongenswereld, daardoor als meisje lid worden van de Drie Musketiers, denken er zo bij te horen maar dat eigenlijk niet doen omdat je in se gebruikt en misbruikt wordt (letterlijk en figuurlijk). Maar bovenal gaat de film over hoe een spelletje rond een raadseltje waarbij je een kledingstuk moet uitdoen als je het fout hebt, helemaal niet zo onschuldig is net als een spelletje als waarheid, durven of doen trouwens.

Het is op jonge leeftijd dat kinderen soms tegen hun wil over hun grenzen gedwongen worden om te gaan. Dat is vooral het inzicht dat Het smelt de kijker wil meegeven en daarover laten nadenken. Pervers machtsmisbruik komt ook voor tijdens spelletjes onder kinderen en tieners dus. In onze tijd bestond er zoiets als ‘3’ (weliswaar bij onschuldigere spelletjes zoals tikkertje): wanneer je drie vingers de lucht instak, ging je voor een time out of stapte je uit het spel. Anno 2023 blijkt onze maatschappij daar nog steeds nood aan te hebben, aan mensen de mogelijkheid geven om drie vingers in de lucht te steken, om toestemming te vragen, te krijgen en te geven.

< Bert Hertogs >