Recensie Fallen leaves ★★1/2

De juryprijs op het jongste filmfestival van Cannes. Dat won de Finse tragikomedie Fallen leaves van Aki Kaurismäki die tevens tekende voor het scenario. Een trage film is het geworden waarbij de acteerstijl vooral opvalt: onderkoeld, afstandelijk, zakelijk, aliënerend (zoals Jamie-Lee Six in Zo vader zo zoon recent), ja zelf behoorlijk bevreemdend. 81 minuten duurt de prent maar, toch lijkt die bij momenten een eeuwigheid te duren door de trage vertelstijl, en de zuinige en trage dialogen. Pas helemaal op het einde geeft de film zich helemaal prijs wanneer we de naam te horen krijgen van een hond. Dan vallen alle puzzelstukjes samen en weet je als kijker waarom welke (verre van voor de kijker makkelijke) keuzes genomen werden.

Fallen leaves is een pareltje als je houdt van knappe cinematografie. Het werk van Timo Salminen is uitstekend. Zowel het kleurgebruik als de manier waarop ie met licht omgaat, is bijzonder boeiend. Maar de spanningsboog van de film is slap. Het verhaal eigenlijk bijzonder kort samen te vatten, het aantal personages beperkt, en als je dan nog eens met een acteerstijl afkomt die sowieso nooit onder de huid van de kijker gaat, besef je waarom wij in dubio zijn na het bekijken van deze film die voor alle duidelijkheid wel zijn kwaliteiten heeft. Redelijk gelaten keken we dus naar Fallen leaves.

In de prent zien we hoe Ansa (Alma Pöysti) en Holappa (Jussi Vatanen) elkaar ontmoet hebben in een karaokebar. Wat beiden met elkaar gemeen hebben maar niet van elkaar weten, is dat ze allebei ontslagen zijn. Ansa in een supermarkt omdat ze voedsel dat over datum was mee naar huis nam, wat als diefstal beschouwd wordt ook al is het haar taak om dergelijke producten weg te gooien. Ze heeft een nulurencontract en wordt op straat gezet. Dat een van de andere collega’s net hetzelfde deed, het opbiecht en toch mag blijven, toont aan hoe werkgevers soms met twee maten en twee gewichten werken. De ondertoon van deze film is kritisch ten opzichte van de (kapitalistische) maatschappij.

Holappa blijkt dan weer een drankverslaving te hebben waardoor ie ontslagen wordt in de bouw wanneer ie een ongeval veroorzaakt. Dat betekent meteen ook dat ie zijn slaapplaats die zijn werkgever voor hem heeft voorzien, verliest en op zoek moet naar en alternatief dat ie uiteindelijk vindt in een bankje in open lucht. De levens van de twee protagonisten ziet er dus behoorlijk uitzichtloos uit.

Ook op privévlak lijkt het maar niet te lukken. Ze zijn allebei single, en zij weet maar al te goed hem een tijdje af te houden. Zijn naam kent ze niet eens. Maar nadat ze elkaar een tweede keer hebben ontmoet in de cinema, geeft ze wel haar nummer dat ze op een papiertje schrijft en ie al snel verliest. Erg herkenbaar, jaren geleden op een release party van een album van Regi in de Waagnatie, kregen we immers het nummer van een vriendin van Clara Cleymans. We mogen hopen dat in tegenstelling tot Ansa, deze jonge vrouw niet nog steeds zit te wachten op een telefoontje van mij. Want jawel, het stukje karton waarop het nummer geschreven stond, heb ik verloren. Mocht dat niet gebeurd zijn, wie weet dat er dan kleine Bertjes zouden rondlopen op dit moment…

Ansa blijkt teleurgesteld in de liefde. Ze verwacht namelijk een seintje van Holappa nadat ze met elkaar hebben afgesproken in de cinema en daar een horrorfilm zagen die zo op de affiche van het Brusselse internationale festival van de fantastische film zou kunnen. Elk om beurt gaan ze daarna terug naar die cinema. Hij wacht er tot de laatste bezoeker weg is en het licht uit, om door te gaan, een hoop sigarettenpeuken achterlatend op de stoep. Wanneer zij arriveert, merkt ze dat hoopje en weet ze dat hij er geweest is.

Uiteindelijk vindt ie haar wanneer hij iemand tegenkomt die wist waar ze werkte. Ze koopt een klein flesje schuimwijn voor hun beiden en hij, hoewel hij zelf ook geen nagel heeft om in zijn gat te krabben, maakt er een probleem van dat dat alles is. Ze stelt dat dit het aperitief was. Eten is er genoeg, ze blijft met heel wat overschot zitten. Maar het is duidelijk dat zijn alcoholprobleem een issue voor haar vormt. Daar moet ie iets aan doen.

Wanneer ie een vest heeft geleend van een ander en naar haar trekt, wordt ie aangereden door een trein. Zij gaat hem bezoeken, praat tegen hem zodat ie uit de coma kan geraken. Uiteindelijk zal ie afkicken waardoor beiden een stralende toekomst tegemoet wandelen ook al doet zij een arbeidsintensieve vuile job en zijn ook zijn vooruitzichten qua type werk als arbeider niet rooskleurig.

Spoiler alert:

Fallen leaves is eigenlijk een moderne versie van Chaplins Modern Times maar dan gesproken en in kleur. De prent leest dus vooral als een ode aan de eerste gesproken films en aan Chaplin, de naam van het hondje dat Ansa overneemt van iemand die het op straat wil achterlaten. Op die manier kan je stellen dat de prent een film is die mededogen, solidariteit en de mogelijkheid van de mens om te veranderen centraal stelt.

< Bert Hertogs >